Вари Урусатдин жямяаьтлугъдин фикир аьгъю апIру ва ахтармишар гъахру центри гъуху гьерхбариан ашкар гъабхьиганси, уьлкейин 29% ватандашари образованиейин цирклиъ лихурайидариз пулин руш’ват вая пешкешар туври гъахьну. Тевруси гъахьиш: медицинайин вакилариз – 51%, ГАИ-йин гъуллугъчйириз – 31% агьалйири руш’ват тувну. Цифрйириан ухьуз рябкъюрайиганси, образованиейин цирклиъ коррупция-йин дюшюшар айивали шубубпи йишв дибисна.
Уьлкейин образованиейин цирклиъ коррупция яркьуди тарабгъували урусатдин вузариз урхуз гъюру харижи гьюкуматарин студентарин кьадарра цIиб хьуз гъитра. Фицики коррупцияйин месэл-йири ихь образованиейин ад бедлан апIура.
Образованиейин цирклиъ тарабгъурайи коррупция кьюб йишваз пай шула: асккан ва заан дережайин коррупцияйиз. Асккан дережайин коррупция аьгъювалар ва тербия тувбан цирклариъ арайиз гъюру, гьадму гьисабнаан урхбан идарйирик урхуз кучIвру вахтна имтигьнар тувруган, мектебариъ, бицIидарин багъариъ ва гьацдар жара йишвариъ. Хъа заан дережайин коррупция аккредитацияйин серенжемарихъди, урхбан идарйирин лицензия апIбахъди аьлакьалу вуди ва образованиейин цирклариъ бюджетдин дакьатар жара апIру вахтна арайиз гъюру.
Дагъустандиъра гьам велед бицIидарин багъдиз тувруган вая мектебдиз гьязур апIруган, университетдин вая кьялан образованиейин урхбан идарйириъ студентдихьан имтигьнар тувуз даршлуган ва жара дюшюшариъ руш’ват туву абйир-бабар хайлин а. Гизаф касар образованиейин цирклиъ лихурайи гьякимари чпикан руш’ват вая пешкешар ккун гъапIуваликан хизандиъ ва багахьлуйирин арайиъ улхури шулу. Амма дицдар дюшюшариъ полицияйин вакиларихьна илтIикIрудар, аьрза апIури образованиейин министерствойиз вая райондин образованиейин управлениейиз гъюрудар тек-бирра шулдар.
Дагъустан Республика-йиъ варитIан аьхю районарин гьисабнаъ айи Табасаран райондин образованиейин цирклин аьгьвалат фициб вуш, коррупцияйин дюшюшар ашкар шулаш ва, коррупцияйин гьяракатар дархьбан бадали, фицдар ляхнар кIули гъахураш суалар хьади, узу Табасаран райондин образованиейин управлениейин начальникдин заместитель Бахиш Аьгьмадовдихьна илтIикIунза.
«Табасаран райондин образованиейин цирклиъ руш’ват тувбахъди, коррупция тарабгъбахъди аьлакьалу дюшюшар гьисабназ гъадагънадар ва учухьна му месэлайин гьякьнаан илтIикIу касра адар. Эгер айиш, узуз дурарикан хабар шуйзуз. Белки, гьацдар бицIи дюшюшар гъахьуншул, хъа дурар тасдикь дапIнайидар дарш, учхьан ахтармишар гъахуз ва руш’ват гъадабгъу кас жавабдарвалихъна хуз шулдарчухьан. Учву фикир апIинай, гъи мектебдиъ фициб коррупция шулу, эгер мектебариъ мялимар гьуркIрадарш!? Улихьдин йисари, мялимарди ляхниъ дийигъуз ккунди, мектебариъ йишвар адарди гъахьну, гьамус педагогариз учу теклифар апIурача. Мектебариъ гьуркIну баяр-шубар адар. БицIидарин багъариъра гьациб аьгьвалат ву. БицIидарин багъдин десте гужназ уч апIурача. Пландиъ улупнайибтIан артухъ бицIидар уч шулайи багъдиъ аьлава дестйир ачмиш апIурача. Райондиъ, шагьрариъси, йисариинди бицIидарин багъдиз гъягъюз ккилигурайидар адар. Гьаму месэлйирихъди аьлакьалу вуди кIурайиб дариз, амма район коррупцияйихьан ярхла ву»,
– гъапну Бахиш Аьгьмадовди.
Табасаран райондиъ 58 мектеб а. Дурариъ 8204 ученикди аьгъювалар гъадагъура. Гъийин йигъан думу мектебарикан 27 саб сменайиъди ва имбу 31 мектеб кьюб сменайиъди лихура. Райондиъ 37 бицIидарин багъра ляхник ка. Багахь гележегдиъ Хюрикк, Гюгьрягъ, Пилигъ, Жулжагъ ва Туриф гъулариъ цIийи мектебар тикмиш апIуз планламиш дапIна. Гъийин йигъаз райондин мектебариъ 18 гъуллугъ ачухъди гъузра.
Мектебарин директорар дигиш апIбакан улхури, Бахиш Аьгьмадовди къайд гъапIганси, аьхиримжи хьуд йисан ра-йондин саки 10 мектебдиъ директорар цIийидарихъди гьюдюхну.
ВаритIан ужудар мектебарин цIарнаъ УО-йин начальникдин заместители «Юлдаш» гимназия, Хючна гъулан 2-пи нумрайин мектеб, Хянягъ гъулан мектеб, Хючна гъулан 1-пи нумрайин мектеб, Ягъдигъ гъулан 1-пи нумрайин мектеб ва жара мектебар ктухнийи. Амма, дугъу гъапиганси, му мектебариъра бязи нукьсанвалар алахьру дюшюшар шулу. Хъа коррупция аш вая адарш гьисабназ гъадагъу улупбар адарди, дурарикан улхузра шулдар.
