Ухьуз аьгъюганси, 15-пи май вари халкьарин хизандин Йигъси мялум дапIна. Думу йигъ вари уьлкйириъ къайд апIури шулу. Ихь гьюкуматдиъ хизандин Йигъ къайд апIбан метлеб – уьлкейиъ бабкан шулайи бицIидарин кьадар артухъ хьуз гъитувалихъди аьлакьалу ву. Думу месэлйириз гьамус гьюкуматдин терефнаан артухъди фикир тувуз хъюгъна.

 

Гъи ихь жямяаьтдин арайиъ, сатIиди ярхи уьмур хъапIу, чпилан тина абурлу насил яратмиш гъапIу нумуналу хизанар гизаф а.
Гьацдарикан саб Дагъ. Огни шагьриъ яшамиш шулайи Зейнудин Маллялиевдин хизан ву. Хизандин кIул хайлин йисари Дагъ. Огни шагьриъ 3-пи нумрайин мектебдин мялимди, завучди, директорди гъилиху кас ву. Ва гъи думу чав яшамиш шулайи кючейиъ, шагьриъ аьхю гьюрмат айи, ужур пишекарси ва жямяаьтлугъ касси гьисаб апIура.

– Зейнудин Гьяжиевич, гъийин ихь гюрюшдиъ узу ичв хизандихъди таниш апIуб ккун апIураза.

– Ав, узу аьхю хизандин эйси вуза, хъа йиз 2-пи хизанси гьаммишан мектебра гьисаб апIури гъахьунза. Гьаз гъапиш, жямяаьт ужуб хьпан бадали, хулан хизандинра ва баяр-шубар тербияламиш апIурайи мектебдин кIулиъра ужур кас духьну ккунду. Вари инсанарин метлеб – ухьу тербия туву баяр-шубар уьмрин ужуб рякъюъ тIаувал ву. Хъа хизан кIуру гаф Аллагьдин сиягьнаъ варитIан улихь хьайиб ву. Гьаз гъапиш гьарсар агьалийикан халис инсан ктаурайиб хизан ву.

Гъи йиз уьмрин юлдаш Мерзият Селимовнайихъди сатIиди яшамиш шули, 62 йис вуйиз. Ва ужуб аьхю хизандин ва ургур веледин абана баб вуча, 4 байна 3 риш ачуз: Гьяжи, Малляли, Фикрет ва Сабир, намуслу ва бегьерлу зегьмет зигури, гъи жюрбежюр гъуллугъариъ лихура.

Хъа шубар Гюльмира, Эльмира ва Ферият чпин хизанарихъди яшамиш шула. 19 худул ва 6 гудул ачуз. Вари баяр-шубар образование гъадабгънайидарра вуйич. Амма учуз гъахьи веледарикан сар Аллагьдин рягьматдиз гъушну, ва гьаддикан ич хизандиз аьхю пашманвал гъабхьну.

– Мектебра йиз хизанси вуйиз кIури, гъапнийва. Мялимвал читин ва гьюрматлу кеспйирикан гьисаб апIура. Гьелбетда, мялимвалин зегьметнан стажра аьхюб вуйив. Яв му баркаллу зегьметнан жилгъайикан фу ктибтуз шулвухьан?

– Узуз гьаммишан варитIан бегелмишди вуйиб мялимвалин пише вуйзуз. Варидариз мялум вуйиганси, думу гизаф читин пише ву, амма жямяаьтдиз лазим вуйивалиан дидихъди тевуз шлу пише абгуз читинди ву. Мялим, йиз фикриан, устайиз ухшар ву: дугъу кюрпе бицIирикан йицIубпи класс ккудубкIайиз, ужуб тербия тувнайи ва аьгъювалар айи инсан ктауру.

Гъи вари гьюкуматдин улихь-кIулихь хьайи гъуллу-гъчйир мялимди тербияламиш гъапIу касар ву.
Узу, 1958-пи йисан Табасаран райондин ЦIурутIил гъулаъ айи мектеб ккудубкIну, Дербент шагьриъ ккергъру классариз дарсар кивру мялимар гьязур апIурайи училищейик урхуз кучIвунза. Думу ккудубкIган, йиз мялимвалин зегьметнан стаж 1962-пи йисхъан мина Хючнаъ айи интернат-мектебдиъ дарсар кивбалан ккебгънийза, ва гьадму арайиъ ДГПУ-йин филологияйин факультетдикра урхуз кучIвунза.

Институт ккудубкIиган, 1976-пи йисан Дагъ.Огни шагьрин 3-пи нумрайин мектебдиъ урус чIалнан дарсар кивру мялимди лихуз хъюгъюнза, ва 1983-пи йисхъан 1992-пи йисазкьан думу мектебдиъ завучди гъилихунза. Хъа 1992-пи йисхъан 2010-пи йисазкьан гьаму мектебдин директордира гъилихунза. Сарун саб кьадар мялимвал дапIну, 2010-пи йисан лайикьлу рягьятвал гъадабгъуз пенсияйиз удучIвунза.

Узу 50 йисан мялимди гъилихунза, ва гъира кмиди йиз ученикари узухъди вуйи аьлакьйир дудургнадар. Узу аьгъювалар ва тербия туву хайлин баяр-шубар гъи ужудар гъуллугъариъра лихура. Яшар хьпахъ инсандин фикир думукьан ужуди гъубзурдар, хъа узуз кIваин гъахьидар ктухидиза. Магьа Дагъ. Огни шагьрин архитекторди Тимур Абакаров, Дербент шагьрин больницайиъ аьхю духтирди узу аьгъювалар ва тербия туву Айет Исмяилова лихура.

Ихь уьлкейин жюрбежюр йишвариъ заан гъуллугъариъ зегьмет зигурайи йиз ученикарихьан чухсагъулин гафар кайи кагъзар кми-кмиди гъюри шулзуз, – къайд гъапIнийи Зейнудин Гьяжиевичди.

Ав, дугъриданра, мялимвалин зегьметнан эгьмият уьмриъ гьич сабдихъдира тевуз шулдар. Думу пишейин вакилари ихь ватандин кьудратлувал, девлетлувал за апIбак лайикьлу пай кивра. Мялимвалин тарих ихь халкьдин тарихнан саб пай ву. Мектебариъ лихурайидарин зегьметниинди ихь уьлкейин асас девлет – жигьил насил – тербияламиш апIуру, гьаци вуйиган мектеб закурин йигъахъ либхура, хъа мялимвалин ляхин – гележегдиз гъуллугъ апIувал ву. Гъи газатдин терефнаан Маллялиеварин хизандиз сагъ-саламатвал, хушбахтлу яшайиш ккун апIурача.