Газатдиъ туризмдин темайиан вуйи рубрика давам апIури, нубатнан макьала Табасаран райондиъ туризм артмиш хьувализ бахш дапIнача. Му месэлайин гьякьнаан ихь ватанагьли, ООО «Дагъ-Бары» тешкилатдин генеральный директор ва Дагъустан Республикайин тарихи ядиграр уьрхру жямяаьтлугъ инспектор Гьяжимурад Аьлиевдихъди газатдин редакцияйиъ сюгьбат гъубхунча.

 

 

Гьяжимурад Мурадович Аьлиев Табасаран райондин ГьепIил гъулаъ бабкан гъахьну. Кьялан мектеб ккудубкIну, думу Советарин армияйиз гъушнийи. Хъасин Омск шагьриъ заочно къайдайиинди тIирхбанна техникайин университетдиъ дурхну, 15 йисан Мягьячгъалайин аэропортдиъ гъилихну. Мидлан савайи, сифте Сибириъ, хъасин Сочийиъ лихувалра алабхъну. Гьаци, ихь ватанагьлийи 12 йисандин арайиъ Сочийиъ дагълу туризм артмиш апIбак чан пайра кивну. Республикайиз кьяляхъ гъафиган, дугъу 2019-пи йисхъан мина ООО «Дагъ-Бары» тешкилат ачмиш дапIну, официально вуди туристарихъди ляхин апIура.

Гьяжимурад Аьлиевди мялум гъапIганси, «Дагъ-Бары» турин мартшрут Дербент шагьрин Нарин-гъалайилан Дагъ-Бары цалихъди Табасаран райондин Ягъдигъ гъулазкьан давам шула.

«Учу му маршрут Ягъдигъарин гъулахъ хъайи вышкайихънакьан давам апIурача. Гьаму манзилнаъ алахьру тарихи ядиграрикан айи мялуматар ужуди ахтармиш гъапIунза. Институтариъ лихурайи ихь ватанагьли тарихчйирира гизаф кюмек гъапIниз. Туристар хъади гъюбан бадали, ГьепIларин гъулахъ хъайи Дагъ-Бары цалин 56-57-пи нумрайин чIвурдар рукар-кюлерихьан азад дапIну, дурар улупуз шлу гьялнахъна гъахунча. Мидланра гъайри, туристар хъади гъягъюрайи рякъюъ алахьурайи зияратарра марцц гъапIунча. Гьамусяаьт Дарвгъан мина вуйи рякъра туристарин маршрутдик кипбан бадали, думу марцц апIуз хъюгънача»,

– гъапну Гьяжимурад Аьлиевди.

Му касди, Табасаран райондиъ туризмдин циркил артмиш апIбан бадали, хайлин зегьмет зигура. Табасаран район, табиаьтдин уткан йишварихъдиси, диндихъди аьлакьалу гизаф тарихи ядиграрихъдира машгьур ву. ООО «Дагъ-Бары» тешкилатдин вакилари, асас вуди гьацдар йишвар ахтармиш дапIну, дурарихъди туристар таниш апIура. Му ляхин апIуз хъюгъну, дурарин 3,5 йистIан дар, амма улупнайиъ муддатнан арайиъ хайлин тарихи йишвар ачмиш гъапIну.

«Дагъустанлуйириз ухьуз гьацдар йишвар айиваликан гьелелиг аьгъдар. Гьятта ихь табасаранаризра райондиъ гьамцдар тарихи йишвар айиваликан хабар адар. Гьаму гирами йишварин тарих шлубкьан аьгъю дапIну, думу ихь халкьдин, райондин, Табасарандин уьмуми тарихнан цIарнаъ апIбан бадали, зегьмет зигурача. Ухьухьна гъюрайи туристар гьаму тарихи йишварихъди таниш апIбан метлеб ади дурар туристар гъахру маршрутарик каъназа.

Гьамусяаьт РД-йин туризмдин ва хъалкьдин сяняаьткарвалин министерствойи Табасаран райондиъ официально вуди туристар гъягъру 7 тереф тартиб дапIна. Гьадму терефарик ликри гъягъру йишварра, джипинг жюрейиинди ва чпин машинариъди гъягъру йишварра каъна», – къайд гъапIну сюгьбатчийи.

Гаф-чIал давам апIури, Гьяжимурад Аьлиевди Табасарандиз гъюру туристарин асас вуди фтихьна маракьлувал ашра ктибтнийи. Гьаци туристари, табиаьтдихьнаси, медениятдин ядиграрихьнаси, милли хурагарихьна ва йирси, дукьнар ккудукьнайи хуларихьнара маракьлувал улупура. Эгер туристар йишв адапIуз райондиз гъюри гъа-хьиш, дурар гьадму хулариъ дергубра мумкин ву. Анжагъ дурар хялар кьабул апIуз шлу саягъ албагну ккунду.

«Райондиз гъюрайи туристарин 50%-дизкьан ихь халкьдин хурагар фицдар вуш, дурар фици гьязур апIураш, аьгъю апIуз ккунду. Гьаддихъди сабси, халачийик гугар китIуз дубгъуз ккуни туристарра гизаф а. Хъа ихь халкь гьелелиг туристари хру файдайин гъавриъ ахънадар. Гьаддиз райондиъ туристар кьабул апIру, дурариз ипIруб гьязур апIру йишвар ухьуз ккуниганси адар. Эгер гьамдин гьякьнаан ихь гъулариъ яшамиш шулайи агьалйири ужуди фикир гъапIнийиш, дурариз аьлава гъазанжар шуйи, фицики сад йишвазди хулаъ гъузуз туристари 1 агъзур манат тувра», – ктибтнийи редакцияйин хялужвди.

Гьяжимурад Аьлиевдин гафариинди, аьхиримжи вахтари Табасаран райондиз хайлин туристар гъюра, ва дурарин аьрзйир асас вуди райондиъ гизаф зирзибил айивалихъди ва инсанар уч шлу йишварихь гьяжатханйир хьтрувалихъди аьлакьалу ву.

«Зирзибилихъди вуйи месэла райондин глава Мягьямед Къурбановди гьял гъапIну гъи зирзибил рябкъру йишварихь хьимдар. Гьацира Ургур чвуччвунна сар чуччун гъалайиин гьяжатханйир дивну, сарун думу йишв варибдихъди тямин дапIна. Гъафи туристариз таниш хьуз халкьдин культурайин шей’ар айи музейра гьязурди а. Туристариз гизафси хуш вуйи Рибчрарихъ йишвра марцц дапIна.

Мидланра гъайри, Нарин-гъалайилан Табасаран райондизкьан давам шулайи Дагъ-Бары цалихъди вуйи бицIи гъалйирра туристар хъади гъягъюз гьязур апIбанди вуча. Гъийин йигъаз учуз Табасаран райондиъ дибихънайиб Ягъдигъаринна ГьепIларин гъуларин арайиъ айи саб гъала вучуз, кьюб гьелелиг дидихънадар. Гьадму дибихънайи гъалара, туристар хъади гъягъюз гьязур дапIнача»,

– аьлава гъапIну сюгьбатчийи.