Дагъустан – сабкьан жара региондиз ухшарвал адру, чан аьдатар, кюгьне культура, мал-мутмуйин ва диндин девлетар ва тарих айи республика ву. Дагъустанлуйир сар-сариз ухшарвал айидар даршра, гьарсаб халкьдиз чан чIал, чан хусуси аьдатар ашра, дурар вари саб аьхю хизандик гьисаб шулу. Халкьарин сабвал асас вуди дурарин ватанпервервалиъ а.
Ватанпервервал фу ву ва фицир инсандиз ватанперес пуз шулу? Философия жигьатнаан фикир дапIну, му суаларин мяна ачухъ апIури гъабхьиш, жавабар тувуз гъагъиди ву. Амма сабдин гъалатI шулдарза – ватанпервервал гьарсар дагъустанлуйин ифдиъ а.
Ватанпервервал
Ватанпервервал – му жвув бабкан гъахьи йишв багъри ватанси гьисс апIувал, думу йишвхъан юкIв убгувал, багъри халкьдин аьдатар уьрхюри, дурариз гьюрмат апIувал, багъри ругариз вафалуди гъузувал, ватан бадали зегьмет зигувал, лазим гъабхьиш, ватан бадали женгназ гъудужвувал, ата-бабйирихьна, гъулан агъсакъларихьна ва жямяаьтдихьна гьюрматлуди янашмиш хьувал, дурариз фуну вахтна вушра кюмекнан хил гьачIабккувал, жвуван макан артмиш хьпан бадали, зегьмет зигувал, ватандашарихъан юкIв убгувал ву.
Кьимат адрубкьан аьхю кюмек
Халис инсанди ватанпервервал гафариинди ваъ, ляхнариинди улупуру.
Дагъустанлуйири чпи багъри ватандиз вафалудар вуйивал дявйириъ дирбаш’вал, игитвал улупувалиинди, ватандин артмиш’валик кьимат адру аьхю пай киври, баркаллуди гъизигу зегьметниинди, ата-бабйирин аьдатар, тарих, культура, чIал дургуз гъид-ритди уьрхюрайивалиинди мялум апIури гъахьну.
Гъи, ислягь уьмриъ, ватанпервервал зяиф дубхьнайиваликан улхрударра шулу. Йиз фикриан, дици дар. Мисалназ, коронавирусдин инфекция хатIалуди тарабгънайи 2019-2020-пи йисари, Урусатдиъси, Дагъустандиъ дуланмиш шулайи жигьиларира кьабидариз, касибариз, аьзарлу духьнайидариз кюмек тувру волонтерарин дестйир тешкил гъапIнийи. Дурари, чпин уьмрикан фикир дарапIди, коронавирусдиан аьзарлу духьну, гъагъи гьялнаъ айидарин хулариз гъягъюри, больницйириъ чпихьан шлу кюмекар апIури гъахьну.
Хушниинди ифи тувра
Республикайин ифи тартиб апIру ва тувру станцияйи гьар йисан Дагъустандин агьалйириз жвуван хушниинди ифи тувбан теклиф апIури шулу. Думу станцияйин кIулин духт-рин медицинайин цирклиан заместитель Марьям Лачуевайин гафариинди, инсанар чпин хушниинди ифи тувуз гъюру. Саки 99,2 % донорари кьиматсузди ифи тувру. 2020-пи йисан ифи тувуз 14804 кас гъафну. Дурарин гьисабнаъ сад йисандин арайиъ швнуб-саб ражари ифи туврударра айи.
«Учу 2020-пи йисан 12 тоннана 645 литр ифи гьязур гъапIунча. Республикайин больницйир, клиникйир ифдихъди тямин апIбан гьякьнаан читинвалар шуладарчуз. Гьяйифки, гьаму йисан ифи тувдарин кьадар фукьан – вуш, кьатI’иди пуз шуладарзухьан. Хъа дурарин кьадар 10 агъзуртIан артухъ ву. Учу гьамусяаьтра акция гъабхурача. Ихь жигьилариинди узу дамагъ апIураза. Дурар ватанперверар ву», – гъапну ич сюгьбатнаъ Марьям Лачуевайи.
Гьяйран гъахьи турист
Ватандиъ ковиддин тIягъюн тарабгънайи вахтна кюмекназ гъювал, аьзарлу касдиз чан ифи тувувал – гьамутIан заан ватанпервервал шулин? Хъа ватан ккуниваликан улхуруш, мисал вуди сабсан далил хурза.
Томск шагьриъ яшамиш шулайи, узуз таниш вуйи дишагьли Татьяна Портнова улихьнаси сабпи ражари Дагъустандиз гъафну. Дагъустандин успагьиваликан, кюгьне аьдатарикан, халкьарин сабваликан ва жара инсанарихьна айи гьюрматнакан, милли хурагарин гьаммишан кIваъ гъубзру тIяаьмнакан дугъу, швнуб-саб ражари зенгар апIури, узуз гьяйранвалинди ктибтнийи.
«Гьяйифки, узу Дагъустандиз хьуд йигъаздитIан гъафундайза. Му йигъарин арайиъ узуз Матласдин дифаригъ гъяхъюз, Хунзахдин Тобот шид убсрайишв рябкъюз, Черкейдин шид уьбхюрайи йишваз лигуз, Сулакдин дараскьан гъяр’ин гьяйран хьуз, Чирката гъулан кюгьне хулаъ йишв адапIуз мумкинвал гъабхьунзуз. Мишмишарикан гьязур гъапIу аш, дагъустандин нис ва гьар жюрейин цIикбарна афрар йиз затра кIваълан гъягъидар. Хъа инсанарихьна айи гьюрмат, дада, хизан, багъри гъуландар гьамушваъси ккунивал узуз сабкьан жара йишваъ гъябкъюндарзуз. Узузра дагъустанлу хьуз ккундузуз», – гъапнийи Татьяна Портновайи.
Дугъахъди сюгьбатар гъахбан кьяляхъ, йиз кIваъ ватандихъан ва ватанпервер ватандашарихъан артухъси дамагълу гьиссар уягъ хьуз хъюгънийи.
