27-пи сентябриъ вари Урусатдиъ бицIидарин багъарин ва мектебдиз улихьна вуйи идарйирин тербиячийин Йигъ къайд гъапIну. БицIидарин багъдиъ лихурайи касар, йиз фикриан, гизаф бицIидар ккуни, дурарин вари игьтияжар гьуркIрудар вуди ккунду. Гьацдар касарикан сар – Ханты-Мансийский автономный округдиз дахил шулайи Покачи шагьрин «Рябинушка» ччвур али бицIидарин багъдиъ лихурайи Венера Загьировара ву.
Ихь ватанагьли Урусатдин кафари терефнаъ, гизаф аьхълушин айи шагьрин бицIидарин багъдиъ тербиячиди лихури, гьамус 18 йис ву. 18 йис – бицIи вахт дар. Гьаму йисарин арайиъ дугъу швнуб жюрейин хасиятар хъайи фукьан вушра бицIидар тербияламиш гъапIну.
«БицIидарин багъдиъ лихурайи пишекрар, чпихьна гъюрайи гьарсар бицIирин хасиятнан гъавриъ ахъбан бадали, бицIирин психологияйихъди таниш вуди ккунду. Гьарсар бицIирихьна, дугъан хасиятназ дилигну, янашмиш хьувал чарасуз лазим ву. Ич коллективдиъ лихурайидар вари бицIидар ккунидар вуйич. Байвахтна учу чпихьна фици янашмиш шули, чпиз фици лигури гъахьнуш, дурарин гьаммишандиз кIваиндира гъубзру. БицIидарин багъдиан учу швнуб-саб бицIидарин дестйир гьаънушра, кIваълан гьадрархри, учухьна гьамусра тербиячийин Йигъ тебрик апIуз гъюрайидар ими. Магьа 27-пи сентябриъра учу тербия туву ФатIимат Салигьова чан тербиячйир му йигъахъди тебрик апIуз гъафну. Гьадмуси, гъюз ккунидар хъанара айи, амма гьамусяаьт коронавирусдихъди вуйи аьгьвалат гъагъиб вуйивализ лигну, бицIидарин багъдин айитIна имбудар деетурадар», – гъапнийи Венера Загьировайи.
БицIидарихъди ляхин апIувал, хъа асас вуди жарадарин бицIидар тербияламиш апIувал, гизаф гъагъи ляхинси гьисаб шула. Жараб дарш, гьарсаб дестейиъ бицIидари тамшир апIурайи гизаф кьадар уюнжагъар ва жаквлар аьхю дестйириъ йигъан сабан, хъа бицIи дестйириъ – кьюбан сябунна сода кибикьну гьязур дапIнайи штухъди жикIури ккунду.
Мисал вуди гъадабгъиш, ухьу ихь кьюр-шубур веледдихъди сад йигъандин арайиъ фукьан вушра бизар шулахьа, хъа бицIидарин багъдиъ 25-30 бицIириз лигурайи тербиячйир фукьан эргри шуйкIан?!
«КIваин илмийиз, саб ражари учухьна, йигъну ахурадар кIури, жара дестейиан сар риш гьаънийи. Думу бицIир ич багъдиз гъюри, сарун шубуб ваз вуйи. Гьаму вахтнан арайиъ думу, гьар йигъан ишури, зат даърахри гъахьнийи. БицIир ич дестейиз гьаъси, узу дугъахъди таниш гъахьунза ва узуз думу яманди кьабул гъахьнийзуз. Тамшир, уччвудар гафар апIури, думу ахузра ккаунза. Гьаддихъан мина бицIир гьар йигъан ахури гъахьнийи.
БицIидарси, саспи абйир-бабарра читин хасиятнандар вуди шулу. Дурарихъди учу гаф-чIал апIури, гъаврикк ккаъри шулча. Чпин бицIир учухьна разиди гъюрайиб гъябкъиган, дураринра учухьна вуйи рафтар дигиш шулу. Хъа саспи абйир-бабари, эгер чпин аьхюну бицIидар ич дестейиъ ади гъахьнуш, бицIину веледарра учухьна гьаъри шулу. Гьаддиинди дурари уч’ин хъугъ’вал аливал тасдикь апIура. Дицдар бицIидар учухьна гъафиган, гьадму абйир-бабаризси, дурарихъди ляхин апIуз учузра рягьятди вучуз.
Дарпиди гъибтуз шулдар, улихьдин вахтариси дарди, гьамус бицIидаритIан артухъ инжик ва бизар учу тувну ккуни гьякь-гьисабари апIурачу. Гьар йигъан швнуб-саб документарин ва кагъзарин гьякь-гьисабар гьязур дапIну ккунду», – къайд гъапIнийи тербиячийи.
Венера Загьировайин гафариинди, дурар яшамиш шулайи шагьур гизаф аьхъюб вушра, душваъ, бицIидарин багъарси, инсанар яшамиш шулайи хуларра гьарган аргну, маниди шулу. БицIидарин багъариъ айи гьавайин манишнан температура, СанПинди улупнайи нормайин тIалабар уьрхюри, дебккну шулу, фицики бицIидар уьрхюрайи йишвар варитIан гъулай шартIарихъди тямин дапIнади ккунду.
«Шагьриъ фтинкIа игьтияж’вал айи сабкьан бицIидарин багъ адар. Ич заведующий Паймухина Нина Александровнайи ва завхоз Иванова Карина Александровнайи учу ва ич дестейиъ тербияламиш апIурайи бицIидар лазим шлу варитIан ужударсдар шей’арихъди тямин апIуз чарйир зигура. Дурариз аьхю чухсагъул пуз ккундузуз.
Ляхниъ ишлетмиш апIуз лазим вуйи вари материал учухьна хура. Саб жюрейинра игьтияж’вал адарич. Гьаци вуйиган, учура бицIидарихъди гьаммишан хъуркьувалиинди ляхин гъабхурача. Шиклар зигури, пластилиндикан жюрбежюр шей’ар гьязур апIури, мяълийир ва ялхъвнар апIури шулча. Яна, пуз шулуки, бицIидарин багъдиъ тербияламиш апIурайидарин уьмур акуб ва шадуб апIури, учура душваъ бицIидарси яшамиш шулача», – аьлава гъапIну Венера Загьировайи.
