Вари дюн’я коронавирусдин тIягъвнин шартIариъ яшамиш шули, магьа кьюд йис дубхьна. Амма, му уьзрихъди аьлакьалу вуди, хайлин учIру месэлйир гъира гьял апIуз шуладар. Дагъустандиъ гъийин йигъаз коронавирусдиз аькси вакцинайин руб йивуз улупнайидарикан 26%-тIан артухъ агьалйири прививка дапIнашра, региондиъ аьзарлу шулайидар гизаф а.

 

 

Гьаз COVID-19 духтрарин сагъ апIувализ мютIюгъ шуладар? Коронавирусдин цIийи штаммар наънан ва фици арайиз гъюра? COVID-19 вирусдихьан гучI апIуб лазим вуйин ва, думу уьзриан аьзарлу дархьбан бадали, гьапIну ккунду?

Гьаму ва хайлин жара суалариз ич гюрюшдиъ Москва шагьриъ айи «Сагъ’валин лаборатория» клиникайин духтир, ихь ватанагьли, Хив райондин Гъвандикк гъулан агьали Артур Уьлчибеговди (шиклиъ) жавабар тувну.

Къайд апIуз ккундузузки, Артур Уьлчибегов, Омск шагьриъ гьюкуматдин медицинайин академия уьру дипломдиинди ккудубкIну, 2011-пи йисхъан мина 2018-пи йисазкьан Тюмендин «Роснефть», «Газпром-Нефть» компанйириъ кардиолог ва иммунолог духтирди гъилихну. 2018-пи йисан дугъаз Москвайин клиникайиан гьадушваъ лихуз теклиф апIуру. Гьамусяаьт Артур Уьлчибеговди ляхнихьан азад вахтна инстаграм ва ютуб каналариан коронавирусдихьан жвув фици уьрхюруш, иммунный гъурулуш зяиф дархьбан бадали, гьапIну ккундуш, ковиддиз аькси прививкайикан айи хайирнакан ва жара темйириан агьалйирихъди прямой эфирар гъахура.

Ич сюгьбатнаъ Артур Уьлчибеговди къайд гъапIганси, инсаният му тIягъвнихьна саб терефнахъандира гьязурди адайи, аьхю кьадар инсанарин иммунный гъурулуш зяифди айивализ лигну, гъийин аьгьвалат арайиз дуфна.

«Коронавирус уьзри инсандин беден бицIи вахтнан арайиъ зяиф апIуру. ИкибаштIан, жюрбежюр сагъ апIуз даршлу уьзрар кайи инсанар лап- ра гъагъи гьялназ гъюру. Духтрарин гьяракатартIан уьзур улихь хьа. Духтрар уьзур дебккуз хъуркьрадар. Му сабпиб. Кьюб кIуруб, инсанар чпира жвуван сагъ’валихьна вижнасузди янашмиш шула. Коронавирусдиан гъийин йигъаз кечмиш гъахьидарикан саки 60-80% инсанар уьзрин хатIалувалихъ хътругъди, вахтниинди духтрарихьна илтIитIикIдар ва чиб сагъ апIуз хътрюгъдар, вая чпин хушниинди, духтрарихьан гьедрерхди сагъ апIбан дюз дару гьяракатар гъахури гъахьидар ву. Аьхиримжи вахтари уьзрин штаммар швнуб-саб жюрейиинди дигиш шула. Мисалназ, гьаму йисан сар дишагьли коронавирусдин уьзриан сагъ апIури, гьацI йискьан гъабхьнийич. Думу дишагьлийик кубчIву саб жюрейин коронавирус гьаму вахтнан арайиъ 18 жюрейин штаммариз илтIибкIну. Гъи коронавирусдин хайлин штаммар арайиз дуфна. Бязидар зяифдар, тмундар – кьаназ кьувватлуди гъузрудар ву. Вари штаммарин арайиъ варитIан кIулиъ саб шулу. Гъи думу дельта-штамм ву. Коронавирус тарабгъру вахтна айи штаммтIан гьамунуб кьувватлуб ва инсанарин беден гъагъи гьялназ хруб ву. Гьаддиз ихь фармацевтикайин компанйир гьялаки нирси тазади ахмиш шулайи штаммариз аькси дармнар арайиз хуз хъуркьрадар», – къайд гъапIну духтри.

Артур Уьлчибеговди, коронавирусдихьан жвув уьрхбан бадали, сифтена-сифте иммунный гъурулуш мюгькам дапIну ккуниваликан гъапнийи. Коронавирусдиз аькси кьюб жюрейин профилактика а. Сабпиб – вакцинация. Кьюбпиб – сагъ’вал ва иммунный гъурулуш къайдайиъ уьрхювал ву.

«Хайлин касарикан, коронавирусдин вакцина цIийиди арайиз дубхнайиб ву, инсанариъ чипар ивра, коронавирусдиз аькси руб йивбан кьяляхъ веледар шулдар ва гьацира жара хабрар ерхьуру. Му хабрар сабкьан дюздар дар. Чипарикан улхуруш, ухьу ихь хилиъ аьхю чип хьади лицурахьа. Гъи телефон хьтрур сарра адар. Инсандикан фунуб вушра хабар вая мялумат гьадму телефондиъ айи чипариан рягьятди гъадабгъуз шулу.

Хъа, вакцинайикди инсандин бедендиъ чипар ивра, кIурудариз гьамци пидиза: микроволновый пичрахъ, шид мани апIури, шубуб дакьикьайиъ дийигъай, чип чIур хьибди. Гъийин йигъан дюн’яйиъ вакцинйирикди инсанарин бедендиъ ивру чипар арайиз хру технологйир адар. Хъа вушра, вакцинайихьнара гьязур духьну ккунду. Иммунитет прививка апIайиз мюгькам гъапIиш, ужу шулу. Узура прививка дапIназа. Ва вари йиз багахьлуйириз вакцинация апIбан теклиф дивунза. Коронавирус цIийи уьзур дар. Дидиз аькси вуди улихьна йисарира прививкйир апIури гъахьну. Гьамусяаьт муганайиз айи коронавирусдиз аькси прививкайиъ цIийи штаммдин клеткйирин генар тIаъна. Коронавирусдин гъагъи жюре 2003-пи йисанра ачмиш гъабхьнийи. Думу гьамусдинубтIан лапра хатIалуб вуйи. Думу кубчIву гьарсар кьюрпи инсан кечмиш шули гъахьнийи. Дидихь тевиган, гъийин штаммар гъагъидар дар, ва вакцинацияйи, вахтниинди ккебгъу сагъ’валин курсну ва иммунный гъурулушдин мюгькамвали вирусдихьан беден уьрхюру. Иммунный гъурулуш мюгькамди дебккру ва кьувват тувру хьуб далил а.
Сабпиб, ипIру хураг бедендиз мянфяаьтлуб ва хайирлуб дубхьну ккунду, яна артухъси сурсатар, йимишар ва мейвйир, белок кайи ва никкдин, протеинар ва аминокислотйир кайи сурсатар ишлетмиш дапIну ккунду.

Кьюбпиб, бедендин зегьмет зигбан гъагъ, спортдиин машгъул хьувал, табиаьтдиз удучIвувал, марцци гьава-йихь лицувал лазим ву.
Шубубпиб, нервйирин гъурулушдиз фикир туври, инсандин беден читин гьялнахьан уьбхюри ккунду.

Юкьубпиб – нивкI ву. Шлубкьан хябяхъдин сяаьт йицIубдиъ дахъуз ва гвачIнин сяаьт йирхьубдиъ гъудужвуз чара апIинай.
Хьубпиб – витаминар. Фундар витаминар ишлетмиш апIуруш, духт-рарихьан консультация гъадабгъну ккунду.

Узу, духтриси, иммунный гъурулуш мюгькам апIру саб рецепт тувурза:

4 чайран муччвур куркума, саб чайран муччвур имбирь, саб чайран му-ччвур гвоздика, саб чайран муччвур кIару иставут – вари дярягъну, кидикьну ккунду. Гьаму кибикьнайибдин йигъан саб ражари саб чайран муччврин юкьубпи пай штук вая чайрак кабхьну ухай.
Миди беден кьувватлу апIуру, ифи ужуди либхуз гъитру ва уьзрарихьан уьрхру иммунный клеткйир арайиз хуру. Анжагъ аьхю фунин язва ва гас-трит уьзрар кайидари му кибикьнайиб убхъайиз, чпин духтрарихьан насигьят гъадабгъиш харжи хьибдар», – гъапну Артур Уьлчибеговди.
Ав, коронавирус гъагъи ва хатIалу уьзур ву. Хъа хатIалу дару уьзрар шлуб дар. Духтри гъапиганси, фунуб вушра уьзрихьан уьрхюрайиб сифтена-сифте профилактика ву. Белки, гьамусдихъантина инсанар чпин сагъ’валин гъайгъушнаъ гъахьиш, духтрар улихь, хъа уьзур кьяляхъ шул.