Газатдин юбилейихьна
«Табасарандин нурар» газатдиъ хайлин вахтна гъилиху ва дидин ери за апIбак чан лайикьлу пай киву касарикан сар Вягьид Кьадиров ву.
Вягьид Кьадирович Кьа-диров 1934-пи йисан 29-пи июндиъ Табасаран райондин Заан Гюгьрягъ гъулаъ бабкан гъахьну. Дугъан аба Кьадир Муртузялиев Дагъ. Огнийин шюшдин завод уьбхюрайи милицияйин вакилди лихурайи, дада Айхнум – Хючнаарин халачйирин артелиъ халачйир урхру устад вуйи.
Кьюд йисаъ ади абайихъ мягьрум гъахьи Вягьидри йитимвалин учIврушин бегьемди дад гъапIну. Хизандин кIул имдарди, юкьур бицIир – сар байна шубур риш – хилариин алахьу Айханумди дурар ликриин апIуз хайлин зегьметар гъизигнийи. СацIиб вахтналан жвуван дерднан зиина уьлкейин дердра гъюру – Ватандин Аьхю дяви ккебгъру. Дявдин ва дидин кьяляхъ читин, гашлу йисари Вягьидриз ва дугъан хизандиз гизаф дарвалар гъяркънийи. Гьаци вушра, уьмрин дараскьалваларихьан живандин аьгъюваларихьна вуйи аку гьевес ктIубшвуз гъабхьундар – дугъу сифте Дагъниарин ккергъбан мектебдиъ (думуган дарсар гъулан мистаъ гъахуйи) урхури гъахьну, хъа 1954-пи йисан, чпин гъул’ан сарпир вуди, Хючнаарин кьялан мектеб ккудубкIну.
Вягьид Кьадировди зегьметнан рякъ 1954-пи йисан Гьесхъарин ккергъбан мектебдиъ урус чIалнан дарсар кивувалилан ккебгънийи. Дидин кьяляхъ думу райондин аьлакьайин идарайиъ почтайин аьхюну агентди лихури гъахьну. Яратмиш апIбахьна гьевес айи жигьили чан юкIв бисру ляхин абгувал давам апIури гъахьну, ва кьисматну думу 1957-пи йисан Табасаран райкомдин ва райсоветдин зегьметкешарин орган вуйи «Колхоздин уьмур» газатдиз гъахнийи. Саб вазлин ахтармиш апIбан вахт улдубчIвган, бажаранлу пишекар думуган газатдин редакторди лихури гъахьи Аьбдулвагьаб Гьямидовди литработникди ляхниз гъадагъуру.
Намуслувалиинди чан вазифйир тамам апIрувализ лигну, 1959-пи йисан 1-пи августдиъ Вягьид Кьадиров газатдин гъулан мяишатдин отделин заведующийди, хъа 1961-пи йисан 15-пи октябрихъан газатдин редакторин заместителди ва партийный отделин заведующийди дерккнийи. Му гъуллугънаъ дугъу 1973-пи йисан 7-пи мартдизкьан гъилихну.
Газатдиъ лихурайи вахтна, чан пишекарвалин ери ва журналиствалин аьгъювалар за апIбиин яваш дарди зегьмет зигури, Вягьид Кьадиров жюрбежюр семинарариъ иштирак шули гъахьну. Дугъу КПСС-дин ЦК-йин багахь хьайи Партияйин заан школайин журналиствалин отделениера ккудубкIну.
Жвуван ляхнин вазифйир тамам апIувалихъди сабси, Вягьид Кьадировди хайлин жямяаьтлугъ табшуругъар- ра кIулиз адагъури гъахьну. Жямяаьтлугъдин бинайиинди райондин радиовещание тешкил дапIну, дугъу сифте кIул’ан думу гьабхурира гъахьну. Думуган радиойихъ хъпехъурайидариз Вягьид Кьадировди гъабхури гъахьи сатирайин «Варжи» кIуру радиожурнал гизаф кьабулди вуйи, фицики журналистди жямяаьтлугъ уьмриъ алахьру нукьсанвалар айгьам жюрейиинди, хъа гизафси, тахсиркрарин ччвурар дидисну, учIруди тянкьид апIури шуйи.
Чап апIбан ляхниъ гизаф йисари жанлуди иштирак хьпаз лигну ва «Правда» газатдин 50 йис тамам хьпахъди аьлакьалу вуди думу, табасаран журналистарикан сарпир вуди, ДАССР-ин Верховный Советдин Президиумдин Гьюрматнан грамотайиинди лишанлу гьапIнийи. Урусатдин журналистарин Союздин член вуйи Вягьид Кьадировдиз гьацира Ленин бабкан духьну 100 йисандин юбилейиз вуйи медаль, чав ляхин апIури гьахьи идарйирин ва тешкилатарин администрацйирин ва профсоюзарин ерли комитетарин терефнаан хайлин гьюрматнан ва тярифнан грамотйир а.
«Табасарандин нурар» газатдин редакцияйиан удучIв-ган, Вягьид Кьадировди Дагъниарин миржид йисандин мектебдин заан классариъ табасаран чIалнаан ва литературайиан дарсар киври гьахьну.
1983-пи йисан думу чан хизандихъди Ставрополь крайдин Терек кIуру поселокдиз кючмиш гъахьнийи. Мушваъ думу тIумутIчивалин ва малдарвалин цирклариъ жюрбежюр гъуллугъариъ ляхнариъ гъилихну. Чан уьмрин юлдаш Айнайихъди дугъу 12 веледдиз ужуб тербия тувну. Гъи дурарин веледарикан жюрбежюр цирклариъ лихурайи адлу пишекрар духьна. Мисалназ, Сабир Кьадиров гъулан мяишатдин илмарин доктор, Воронеждин аграрный университетдин профессор, гьаму вуздин докторвалин ва кандидатвалин диссертацйир уьрхру советдин председатель ва дилаварчи кас ву.
Газатдиъ ляхин апIурайи вахтна ва дидин кьяляхъна йисарира Вягьид Кьадировди райондин ва республикайин газатариъ хайлин макьалйир, очеркар на фельетонар чап апIури гъахьну. Дидланра савайи, дугъу табасаран литературайиъра чан шил гъибтну. «Литературайин Табасаран» альманахдиъ, райондин газатдин машариъ, мектебдин литературайин хрестоматйириъ дугъан хайлин шиърар чап дапIна. Сифте дугъу советарин уьлкейин хъуркьуваларикан, коммунист партияйикан, дидин регьбрарикан бикIуйи, хъа цIийи аьсриъ Аллагьдиз ибадат апIуваликан, багъри ватандикан, дишагьлийихьна вуйи мюгьюббатнакан, хъа гьацира дерин философияйин эсерар дикIуз хъюгъну. 2005-пи йисан Воронеждин «Истоки» чапханайиъ дугъу кIул’инди «Дагъдин кюкйир» кIуру шиърарин китаб чапдиан адабгъну.
Вягьид Кьадиров 2012-пи йисан 29-пи февралиъ кечмиш гъахьну. Уьмриъ гизаф пиш-йир дигиш гьапIнушра, думу гьаргандиз гьякь’вал бадали женгнаъ учIвнайи, мухриъ ялавлу юкIв убгурайи журналистди гъузну.
