Дагъустан, дагълу уьлке вуйивализ лигну, хайлин яркврар айи йишв ву. Аьхиримжи вахтна, республикайиъ саки вари муниципалитетар табиаьтдин газдихъди тямин дапIна, гьаддиз гакIул гизаф ишлетмиш апIури имдар ва яркврарин кьадар артухъ шула.
Гьар йисан яркур къайдайиз хпан, яркврариъ цIийир кабхьбан дюшюшар хьуз гъидритбан бадали, РД-йин ярквран мяишатдин Комитетди хайлин ляхин кIули гъабхура. Ужудар хъуркьуваларра гъазанмиш дапIна.
Гъубшу йисан гъапIу ляхнарикан ва гьаму йисаз улихь дивнайи месэлйирикан гьерхри, улихьнаси РД-йин ярквран мяишатдин Комитетдин председателин заместитель Велибег Ферзуллаевдихъди гюрюшмиш гъахьунча ва сюгьбат гъубхунча.
Дугъан гафариинди, сачдин йис 2017-пи йисахъди тевиган, яркврар цIийи алаъбаан ва уьрхбаан ужудар натижйир айиб гъабхьну.
«Яркврар цIа кабхъбан дюшюшарихьан уьрхювал – ич варитIан асас ляхин ву. Фицики, му цирклиъ гъахурайи серенжемар ярквран мяишатдин, экономикайинна яшайишдин артмиш’валиъ ужудар шартIар дюзмиш апIуз гъахурайидар ву. Гьар йисан ич мяишатди республикайин ярквран фонднан жилариин цIа кабхъувалихъди аьлакьалу вуйи хайлин профилактикайин серенжемар кIули гъахура. Мялум вуйиганси, инсанариз, табиаьтдиз ва экологияйиз аьхю тясир апIурайиб яркврариъ цIа кабхъувал ву.
Пуз ккундузузки, аьхиримжи 5 йисандин арайиъ яркврариъ цIа кабхъувалин дюшюшар хайлин цIиб духьна. Мицдар ужудар натижйир хьпан бадали, комитетдин пишекрари хайлин зегьмет дизигна. Дурари, цIийир кархьру фасил улубкьайиз, вахтниинди цIа кабхъувализ аькси хайлин серенжемар кIули гъахура.
Мисал вуди гъадабгъиш, 2018-пи йисан гизафси цIа кабхъуз мукинвал айи респуб-ликайин 8 райондиъ (Нугъай, Гуниб, Гергебил, УнцIукIул, Табасаран, Хив, СтIал-Сулейман ва Мягьячгъалайин Советский районар) асас вуди цIа кабхъувализ аькси къайдайиинди лихурайи. Му жюрейин къайдайиинди лихувал октябризкьан давам хьибди», – гъапнийи Велибег Ферзуллаевди.
ИкибаштIан, цIа кабхъувал гизаф читин ляхин ву. Хъа, эгер машин хъапIуз даршлу йишвариъ цIа кабхъиш, думу ктIубшвайизра хайлин вахт гъябгъюз мумкин ву. Гьаддиз асас вуди цIа кабхъуз мумкинвал айи, зиихъ къайд дапIнайи районариъ цIа кабхъру фасил улубкьайиз, чпин хушниинди цIа ктIубшвбаъ иштирак шлу касарин дестйир тешкил дапIна. Гъийин йигъаз дицистар 730 кас дахил шулайи 145 десте гьязур духьна. Велибег Ферзуллаевдин гафариинди, эгер цIа кабхънайи йишв мялум гъабхьиш, думу гьяракатниинди ктIубшвбан бадали, РД-йин ярквран мяишатдин Комитетди гьарсаб мешебег лугъ лазим вуйи вари алатарихъди тямин дапIна.
«Учу фукьан уьлчмйир кьабул апIурашра, яркврариъ цIа ктрабхъди гъубзри шулдар. Магьа, 2018-пи йисан БотIлих райондиъ айи ярквран фонднан аьтрафарин жилик цIа кабхъну. Думуган 16 гектар яркур гъубгну.
Хъа гьар йисан гизафси цIа кабхъбан дюшюшар Мягьячгъалайин, БотIлихдин, Гунибдин, Мягьярамкентдин, Къарабудагъкентдин мешебеглугъариъ ва Самурин ярквран паркдиъ арайиз гъюри шулу. ЦIа кабхъбан себеб – душвариъ айи мешебегйири чпин ляхин ужуди тамам дарапIрайивал ву. Гьаддиз гьадму мешебегйирихьан хиликк ккайи аьтрафарин ляхин заан хъуркьувалиинди тамам апIувал ккун апIураза»,
– гъапну председателин заместители.
Ич сюгьбатнаъ Велибег Бегвердиевичди ярквран мяишатдин Комитетдин улихь 2018-пи йисаз диву план 100%-тIан артухъ тамам гъапIуваликанра мялумат тувнийи.
Дугъан гафариинди, сачдин йисандин арайиъ жюрбежюр гьарар-рукчарин жюрйирин 5500 кило тумар гьязур дапIна. Гьадму гьисабнаан 75 килойин тумар зазар ккайи гьарин тумар ву.
Мидланра гъайри, сач гьарар кивбан, яркврар марцц апIбан ва хъанара жара хайлин акцйирра кIули гъухну.
Гьарар кивбан акцияйин дахилнаъди сабишв’инди гьисаб гъапIиган гъавхин, наратдин, гьибун, акацияйин, джузгун гьарин ва хъанара жара гьарарин 20 агъзуртIан артухъ гъелемар кивну. Ярквран мяишатдин хайлин гектарар жилар марцц дапIна. Яна кIулиъ гъуху вари акцйириъ, комитетдин вакиларихъди, мешебегйирихъди сабси, жямяаьтлугъдира ва мектебарин мешебеглугъарира иштираквал гъапIну.
Ярквран мяишат гьаммишан гюзчиваликк гъибтну ккуни мяишатарикан саб ву. Велибег Бегвердиевичди къайд гъапIганси, сач гьюкуматдин яркврариъ гюзчивал гъабхбан серенжемарин дахилнаъди 2088 ахтармиш’валин ляхнар кIули гъухну. «Зиихъ улупнайи ахтармиш’валар гъадагъиш, кьялан гьисабариинди ярквран сар инспекториина 6,4 дело ахтармиш апIувал алабхъура. Гъуху ахтармиш’валарин натижайиинди 194 къанун чIур дапIнайивал ашкар гъахьну. Думу къанунсуз ляхнари ярквран мяишатдиз 125,3 миллион манатдин зарар тувну. Хъа 2017-пи йис 2018-пи йисахъди тевиган, къанун чIур апIувалин дюшюшарра кам духьна», – гъапну комитетдин председателин заместители.
Велибег Ферзуллаевди гъапиганси, 2019-пи йисанра комитетдин улихь хайлин вазифйир дивна. ВаритIан асасдар – яркврар мянфяаьтлуди ишлетмиш апIувал ва ярквран мяишатдиъ алахьурайи къанун чIур кьадар кам апIувал ву.
Ич сюгьбатнан аьхириъ Велибег Ферзуллаевди, агьалйирихьинди илтIикIну, дурарикан яркврар уьрхюз чарйир зигувал, яркврариз рягьятвал йивуз гъушиган, душвариъ зирзибил, жюрбежюр пакетар, бутулкйир гъидритувал, цIа кичIибгну имиди дидин багхьан ярхла дархьувал ккун гъапIнийи.
