Йиз фикриан, гъулариъ яшамиш шулайидариз гъулан уьмриъ штун ва рякъюн важиб-луваликан пуб лазим дар. Рякъ ва шид гьарсаб гъулан варитIан аьхю девлетарикан вуди гьисаб апIуру. Гьаддиз гьарсаб гъулан жямяаьтдин метлеб – чпин гъулаз ужуб рякъ ади хьувал ва жямяаьт ерийин штухъди тямин апIувал ву.

 

Гьаму шиклиъ учвуз рякъюрайидар Табасаран райондин ЧIвурдаф гъулан жигьилар ву. Дурари чпин гъулаъ айи «Асккан шид» булагъдиз цIийи уьмур тувра. Саб вахтна думу булагъ гъулан гъирагъдихъ хъайи. Гъулан вари жямяаьтдиз айиб гьадму булагътIан дайи. Кьяляхъна йисари, яна совхозарин вахтна, гъулан гьацIкьялаз турбйириъди жара йишвхьан шид гъизигнийи. Гьаци вушра, яшлуйири чпиз чай убхьуз шид думу булагъдиккан хуз гъитри шуйи, думу шид ужуб ву, кIури. Булагъдин штун сабсан тафавутлу лишан гьаддиъ аки, думу хьадну мичIлиб, хъа кьюрдну – маниб ву.

Гьамус булагъ гъулан гъирагъдиъ имдар. Дидин вари терефариъ хулар дивна. Табиаьтдин газ гъизигхъан тина, саки аьхюну пай агьалйири чпин хулариз шид дизигну ашра, гъуландари жямяаьтлугъ булагъар ккидирчури адар. Аьксина, дурар вариди сатIиди рас апIура, цIийи алаура.

ЧIвурдаф гъулан жямяаьт албагуб ву. Думу саб вахтнара, жарари му гъайгъушнар гьял апIур кIури, ккилибгури шулдар. Рякъ-хул, булагъар рас апIури гъахьишра, чпин кьувватар сатIи дапIну, гъуландари албагну зегьмет зигуру. Месела, сад йисандин арайиъ гъуландари цIийи, уткан мист тикмиш гъапIну, жямяаьтдин хайир-шейрариъ ишлетмиш апIру мутмйир дивуз аьхю ва цIийи хал дивну ва жара ляхнар кIули гъухну.

Хъа «Асккан шид» булагъ ухдитIан рас апIру гьялназ дуфнайи. Жигьилари думу дибдиан рас апIузра жягьтлувал улупну. Пулин дакьатар гьарсаб хул’ан, айи мумкинвалариз дилигну, уч гъапIну. Булагъ рас апIбан ляхнариъ жигьилари заан активвал улупура.