Фукьан аьсрар гъушишра, наслиан наслиз гьарсар касдиз дада варитIан багьалу ва багъри инсан вуди гъузру. Дишагьлийирин уьмриъ дада хьувал варитIан заан ва важиблу мяна вуди гьисаб шула. Дидихъ хъубкьруб фукIара адар.

 

 

Гъи узуз зегьметнан ветеран, «Игит дада» ордендин ва гьюкуматдин терефнаан жара пешкешарин сагьиб Гюлдесте Аьлимягьямедовайикан ктибтуз ккундузуз. Халис табасаран дишагьли, 12 бицIирин дада, гъайгъудар уьмрин юлдаш Гюлдесте халайихъди узу таниш хьувалиин лап кIваантIан рази гъахьнийза. Мицисдар инсанари уьмриз жара уларинди лигуз, улихьна фикриз гъададабгъруб рябкъюз кюмек тувру.

Аьхю хизан арайиз хуб ва думу лайикьлуди уьбхюб думукьан гьии ляхин дар, хъа Гюлдесте Манафовнайи чан вазифа намуслуди кIулиз адабгъну.

Гюлдесте хала 1946-пи йисан Табасаран райондин Туруф гъулаъ бабкан гъахьну. Дугъаз 3 гъардаш ва сар чи айи. Гъулаъ мектебдиъ 6-пи класс ккудубкIбан кьяляхъ, гъулан имбу шубарси думура хулан ляхнариин ва халачи убхбиин машгъул гъахьнийи. Риш швуваз гъахру яшнахъна хъуркьиган, дурарин хулаз кми-кмиди жамрар гъюз хъюгъну. Амма дугъан гележегдин уьмрин кьисмат чпин гъулан саб мягьлайин жигьил Гьяжизалихъди ккебгъну.

«Йиз уьмрин юлдаш Гьяжизал узутIан 7 йисандин аьхюр ву. Дугъу, армияйиан дуфну техникумдиъ урхурайи. Ужуб ягъли жан хъайи, шубариз ккун шлу машнан кIалбарин жигьилихъди хал-хизан ккебгъуз ккунидарра хайлин айшул, хъа дугъу узу ктагъну. Узухъди 1965-пи йисан хал-хизан ккебгъхъантина думу Новочеркасскдиъ яркврарин мяишатдин институтдик урхуз кучIвнийи. Табасаран райондиан му цирклин институт ккудубкIур думу сарпир вуйи. Гьаддиз думу райондин ярквран мяишатдин кIулиъ дерккнийи. Гьадушваъ Гьяжизал лайикьлуди 10 йисан гъилихну. Узура сифте «Рубас» совхоздиъ, хъасин, пенсияйиз гъягъяйизкьан, артилиъ гъилихунза. Гьяжизализ учвтIан аьхю гъардаш – Аьлимягьямед айи. Дурарин дада баяр бицIиди амиди, Ватандин Аьхю дявдин кьяляхъ гъагъи йисари уьзриан кечмиш гъахьнийи. Ва бицIидариз читинди айиб рябкъюри, дявдиан гъафи дурарин адашди, Рустам халуйи, НичIрасан чаз жара хпир хуру. КIул’ин Аллагь ал, дишди кIурза, Гьяфизат дада дархи дадасир дайи. Думу гьадмукьан ужуб юкIв айир, варидарихъан гъайгъушнаъ шлур, рягьим ва сабур айи дишагьли гъахьнуки. Дугъу кьюрид баяр намуслуди ва багъридарси аьхю гъапIну. Учу, кьюр гъардшин хизанар, саб хулаъ албагну, мясляаьтниинди 15-20 йисан яшамиш гъахьунча», – ктибтура Гюлдесте халайи.

Дугъриданна, гьаци хьузра ву. Узу, макьала бикIайиз, Гюлдесте халайихъди швнуб-сабан сюгьбатар гъухнийза. Амма саб ражарикьан дугъу чан уьмриин рази дару дюшюшарикан ва читинваларикан гъапундайи. Аьксина, дугъу сикин дарди чан хизандикан, веледарикан гьяйранвалиинди ва дамагъ кади ктибтуйи.

«Узу саб вахтнара ляхнихьан гучIрур дайза. ГвачIнин ухди, бицIидар гъудужвайиз мал-къара сикин дапIну, гьяятар-хулар къайдайиз духну, булагъдиккан марцци шид дубхну, пичраъ цIа кабхьну, мектебдиз гъягъяйиз бицIидариз хурагра гьивну, варидарихъди артилиз гъягъюзра хъуркьуйча. Узу йиз тяриф апIурадарза, думуган вари дишагьлийир гьаци лихуйи. ИкибаштIан, узуз йиз уьмрин юлдаш Гьяжизалдира кюмек апIуйзуз. Думу гизаф ужуб хасиятнан инсан ву. Ич арайиъ гьамкьан йисари гиран шлу, сар-сарин хатир кибтру гафар гъапидар дарча. Гьяжизал наънан хулаз гъюрушра, фуну вахтнара бицIидарихьна ичIи хилди гъюрдайи. Хъа курортариз-санаторйириз узу хътарди гъягъюдайи», – кIваин апIура Гюлдесте халайи.
Чпи дагълу гъулаъ ва аьхю хизандиъ яшамиш шулашра, саки вари бицIидари заан образование гъадабгъну ва вари уьмриъ лайикьлу инсанар гъахьну.

«Узуна йиз жви Гьяжизали веледариз туву тербия ва улупу ужудар ляхнар гъи учухьна артухъди кьяляхъ хътаркура. БицIивахтнаан мина баярира, шубарира хулан мяишатдин ляхнариз кюмек туври гъахьну. Узуна жилир хилар хъержвну лихуйча. Гьаци лихуз веледаризра улупунча. Ич веледар гьаммишан сар-сарин гъайгъушнаъ айидар, сар-сарихьна кюмекназ гъюрудар ву. Ужуб юкIв айи, ватан ккуни, рягьимлу, ляхнихьан ва читинваларихьан гудручIру баяр тербияламиш гъапIунча. Басират ич мирасарин бай Эфендийиз кьисмат гъахьну. Гьамусяаьт дурар Дербент шагьриъ яшамиш шула. Шюшеханум ЖагътIларин Мягьямедбегаз гъурхну. Дурар Ленинградский обдастдиъ а. Ариф чан хал-хизандихъди гъулаъ яшамиш шула. Сурая йиз эмейин бализ гъурхну. Думу чан хизандихъди Мягьячгъалайиъ а. Хъа Ариф кечмиш духьну, магьа кьюд йис гъабхьну. Дугъан хпирра рягьматдиз гъушну. Дурарин гунгьарин аьфи апIри. Учухъди Халимбегна Лейла хьа. Думу гъизилин хилар хьайи бай вуйиз. Зулфикьарира ич мирасдин риш Эльмирайихъди хал-хизан ккебгъну; дурар Санкт-Петербургдиз кюч духьну, магьа 15 йистIан артухъра дубхьна. Заур чан хал-хизан кIули гъабхури, Чинар гъулаъ яшамиш шула. Угълан Мягьячгъалайиъ, хъа Сейран Москвайиъ а. Аьхю гъахьиган дурар вари псинчIарси багъри мукь’ан гьар йишварихьинди гъитIирхну», – кIвак цIиб пашманвал кади гъапи Гюлдесте халайи.

Гюлдесте халайин ва Гьяжизал халуйин вари веледари багъри гъулаъси чпи яшамиш шулайи ва лихурайи йишвариъра гьюрмат ва ад гъазанмиш дапIна.

«Гьаму девриъ дишагьлийириз кьюр-шубуртIан артухъ бицIидар ккундар. Дурариз ахуз даршлу йишварихьан, бицIидарихъан сикинсузвал гьисс апIуз, жвув кIваълан гьаъну дурарин гъайгъушнаъ хьуз ккундар. Гизаф бицIидар айи хизандиъ фунуб вушра месэла гьииди гьял апIуз шулу. Гизаф бицIидар айи хизанарин абйир-бабари чпин веледар сабур ва рягьим ади, зегьмет зигуз аьшкь капIри, жарадарикан асиллу дарди, фунуб вахтнара кюмекназ гъюру инсанарси тербияламиш апIуру», – аьлава гъапIнийи аьхириъ Гюлдесте халайи.

Бахтлу дада ва баб Гюлдесте хала шадди гьар йисан хьадан вазариз ккилигури шулу. Фицики думу вахтна багъри хулаз баяр-шубар ва худлар гъюру.
Гюлдесте Аьлимягьямедова бабвалин вазифйир намуслуди кIулиз адагъу, жямяаьтлугъдиз лайикьлу веледар багъиш гъапIу дишагьли ву. Гъит дугъан уьмур ярхиб, акуб, сагъиб ва бахтлуб ибшри.