Аьхиримжи йисари табасаран поэзия, гъудуркьу гамар алдагъури, улихь гъябгъюра. БицIи эсерарихъди сабси поэзияйин майдандиз маракьлу поэмйирра удучIвура. Му аьгьвалатну ихь литературайиз бажаранлу шаирар айивал субут апIура. Дурари яратмиш гъапIу эсерарихъди табасаран чIалниинди урхрударси урус чIалниинди урхурайидарра таниш ву.
Гьамусяаьтди табасаран литературайиъ яратмиш апIурайи шаирарикан варитIан натижалуди лихурайидарикан сар Гюлбика Уьмарова ву. Аьхиримжи йисари дугъу кми-кмиди Дербент, Дагъ. Огни шагьрариъ, Дербент, Табасаран ва Хив районариъ табасаран чIалар киврайи мялимарихъди гюрюшар гъахура. Шаирин гафариинди, думу серенжемарин асас метлеб – табасаран чIал уьбхювал, дидиз гьюрмат апIувал ва баяр-шубарин чIалнахьна вуйи янашмиш’вал фициб вуш, гюзчивал гъабхувал ву.
Гъубшу гьяфтайиъ нубатнан ражну шаир Гюлбика Уьмаровайин Дагъ. Огни шагьриъ ерлемиш дубхьнайи 2-пи нумрайин мектебдиъ урхурайи баяр-шубарихъди ва табасаран чIал киврайи Ширин Гьяжимурадовайихъди (шик-лиъ) гюрюшар гъахьну. Дурар фици кIули гъушнуш, Гюлбика Уьмаровайи узухъди вуйи сюгьбатнаъ ачухъ гъапIну.
– Ихь чIал йислан-йисаз зяиф шула. Гьаз гъапиш ихь оразованиейин улихь хьайидари асас фикир ЕГЭ-йиз тувра. Ав, бицIидари ЕГЭ-ра тувну, аьгъюваларра ва гьаддихъди сабси жвуван бабан чIалра дудубгъну ккунду. Магьа сентябрь вазлин 17-пи йигъан Дагъ. Огни шагьрин 2-пи нумрайин мектебдиъ Ширин Мусаибовна Гьяжимурадовайин дарсназ гъушунза. Табасаран чIалнаан дарсар киври дугъан дюзди 27 йис ву. Баяр-шубар дарснахьна зигувалиъ мялимарира аьхю роль уйнамиш апIуру. Ширин мялимдин бицIидар лап гьевеслудар вуйи, чпиз туву суаларизра жавабар туври, урхузра, бикIузра чалишмиш шули рякъюйи, маншаллагь, заманайиз гъилигу вахтна фукIара дар. Му заманайин вари бицIидар хулаъ «мама» — «папа» кIурайидар ву, «адаш» ва «дада» имдар сарун.
Амма саб ляхниз фикир тувунза. Гьарсаб дестейиъ 10-15 баяр-шубар айи. Хъа Ширин мялимдиз, гьаммишан гьамци ацIнайи дестйир шулнив кIури, суал тувунза.
«Ав, садар абйир-бабари, баяр-шубариз чIал аьгъю хьуз кIури, узуз телефондиан зенгар апIури, ясан чпи мектебдиз гъюри, чпин веледар табасаран чIал улупру дестейиз дикIури шулу. Саспи вахтари бицIидари фици урхурашра ахтармиш апIурайи абйир-бабарра а. Хъа дюзди кIуруш, чIалнахьна вуйи янашмиш’вал улихьнаси имдар», – жаваб тувнийи мялимди.
– Хъа мектебариъ китабарин гьякьнаан фициб гьял ву? Мектебариз гъягъюри, дидин гьякьнаан хабар ашул увуз. Гъи абйир-бабариз кайи дерд китабарин ву, аьхир…
– Китабарин гьякьнаан гизаф ужуб дару гьял арайиз дуфна гъи. Вари мектебариъ айи мялимари, абйир-бабари китабарин гьякьнаан аьрзйир апIура. Хъа китаб адру йишваъ мялимарихьан ляхин ва баяр-шубарихьан дарс фици тIалаб апIухьа?! Баяр-шубар фукьан вушра гьевеслудар, мялимар кIуруш, вари чпин ляхин аьгъюдар савадлудар ву. Хъа бязи мектебариъ табасаран чIалнан класскьан адар. ЧIалнан кабинетдиъ гьаммишан шаирарин шиклар, дурари гъидикIу эсерар, методикайин мялуматар, падежар кайи плакатар ади ккунду. Хилиъ дилиг адарди, устайиз хал див гъапну кIури, хал дивуз шлуб дар, жан Умгьанат
