Гъулариъ яшамиш шулайи инсанарин уьмур шагьристанарин уьмрихьан гизаф тафавутлу ву. Гизаф жигьилари гъуларин яшайиш читинуб вуди гьисаб апIуру ва яшар бегьем гъахьиган чпин яшайиш шагьриъ давам апIуз мумкинвалар агуру. Хъа гъуларин уьмрихъди вердиш вуйи яшлу инсанариз шагьриъ яшамиш хьуз затра ккундар. Дурар гъулан уьмриин шад ву, фицики гъи, улихьганси дарди, ихь гъулариъ яшамиш хьпан бадали ужудар шартIар арайиз духна: гьарсаб хулаъ газ, шид, гьямам ва гьацдар жара шартIар а. Вари жигьилар шагьрариз удучIвну гъушиган, гъулариъ гъуздариз фуж лигуру? Гьаддиз гьюкуматди жигьилар гъулариъ гъузбан бадали, «Земский духтир», «Земский мялим» программйир кьуватнаъ ирчна.

 

 

Советарин деврин вахтари гъулариъ колхозар, совхозар айи, хъа гьамус гъулариъ ляхин апIурайидар мялимар, клубдин гъуллугъчйир ва фельдшервалинна акушервалин пунктариъ лихурайи духтрар-фельдшерар ву. Гъуларин фельдшерарин ляхниз аферин дарпиди гъитуз шулдар. Шагьрариъси дарди, гъулариъ ляхин апIурайи духтрар йишвнура-йигънура аьзарлуйиз гьяракатниинди медицинайин кюмек туврударра, рубар йиврударра бицIир бабкан шулаш, гьадму бицIир кьабул апIрударра ву. Дурари гъулариъ айи агьалйирин сагъламвалихъан жавабдарвал гъабхура.
12-пи майдиъ ихь уьлкейиъ Медицинайин кьялан гъуллугъчйирин йигъ къайд апIури шулу. Гьадму йигъахъди аьлакьалу вуди узу Табасаран райондин Бургьанкент гъулан, фельдшервалин пунктнан (ФП) заведующий Гюлханум Исаевайихъди чпин медицинайин идарайиъ апIурайи ляхникан сюгьбат гъубхунза. Гюлханум Исаевайиз лайикьлу пишекар пуз шулу. Чан юкIв хъайи ляхниз вафалу вуди 30 йис тамам дубхьна.

Гюлханум Таирбеговна Исаева 1967-пи йисан Дербент райондин Рубас гъулаъ бабкан гъахьну. Дугъу 1990-пи йисан Дербент шагьрин медицинайин училище ккудубкIну. Гьадму йисан 3-пи апрелилан башламиш дапIну, жигьил медсестрайи Табасаран райондин ТинитI гъулан духтирвалин амбулаторияйиъ ляхин апIуз хъюгъну. 1990-пи йисан 26-пи декабрихъан мина Бургьанкент гъулан ФП-йин заведующийди лихура. «Гъулан агьалйирин сагъламвал уьбхбан курсар» ккудукIну, 2007-пи, 2012-пи, 2017-пи йисари «Медицинайин кьялан пишекрарин ляхнин ери за апIбан Дагъустандин медицинайин училище» ГБОУ-йиъ пишекарвалин дережа за апIури гъахьну.

«Узуз йиз пише гизаф кьабулди вузуз. Инсандиз варитIан багьаллуб – уьмур ва сагъ’вал ву. Гьаддиз яв кюмекназ ккилигурайи касдиз кюмек тувуз хьувалтIан ужуб ляхин дюн’яйиъ гьич адаршул»,- гъапну ич сюгьбатнан эвелиъ Гюльханум Исаевайи.

«Гъулаъ лихурайи фельдшерин ляхин фтилан ккебгъра гъапиш, жаваб тувраза: гьар гвачIнинган сяаьт миржибдиъ фельдшервалин пунктнаъ лихурайидар уч шулача. Учуз гъулаъ бегьемди ляхин ачуз. Йигъандин план гьязур апIурача, гъийин йигъан дапIну ккуни табшуругъар тувраза. Узухъди Бургьанкент гъулан фельдшервалин пунктнаъ кьюр медсестра ва санитарка лихура: Радмила Тагьирова, 2012-пи йисан Астрахандиъ медколледж ккудубкIну, Хив райондин Гъвандикк гъулаъ акушеркади гъилихну, 2018-пи йисхъан мина Бургьанкентдиъ медсестради лихура; Асият Гьясанбегова – 2012-пи йисан Астрахандин медколледж кудубкIну, Хив райондин ЦРБ-йиъ медсестради гъилихну, 2015-пи йисхъан мина учухь лихура. Санитарка – Умижигьан Бабасиева 2003-пи йисхъан мина ФП-йиъ лихура.

Фельдшервалин пунктнаъ лазим вуйи алатар, компьютер, принтер а. Дармнарихъди вуйи тяминвалра харжиб дар. Медицинайин сабпи кюмек тувуз мумкинвал ачуз. Гъагъиди аьзарлу гъахьидарихьна, эгер йишв’ан кюмек тувуз дархьиш, райондиан гьяракатниинди хъубкьру медицинайин кюмекнан машиндиз дих апIури шулча. Гъулаъ гизафси ифдин давление за гъабхьидариз, аьхъю дубхьну аьзарлу духьнайидариз кюмек тувуз гьаммишан гьязур вуча.

Ич улихь Табасаран райондин ЦРБ-йин кIулиъ айидари гьар йисан яшлуйирин, бицIидарин диспансеризация гъабхбан месэла дивра. Райондин больницайиз гъягъюз мумкинвал адрударихьна гьар йисан больницайиан флюорография апIру аппарат айи машин гьапIру. Сад йис дубхьну адру бицIидар гьаммишан гюзчиваликк уьрхювалра ич вазифа ву. Пландиинди вакцинация гъабхурача, сар инсандикан тмунурикна тарагъру уьзрар ачмиш духьнайи вахтнаъ, ЦРБ-йин табшуругъниинди, пландиинди даршра, вакцинация гъабхури шулча.
Ич бицIи коллективдин ляхнихьна вуйи янашмиш’валра ужуб ву. Йиз гъарашугъар чпи кадабгънайи пишейин жавабдарвалин гъавриъ а. Гьелбетда, агьалйирин терефнаанра учуз гьюрмат а», – къайд гъапIнийи Гюлханум Исаевайи.

Дупну ккундуки, гъулариъ лихурайи медицинайин пишекрарин ляхин сяаьт миржибди ккебгъну, сяаьт хьубдиъ ккудубкIурадар.
Узу Гюлханумдиз йишвну сяаьт урчIвубдиъ дих гъапIиган, дугъу учв аьзарлуйихьна гъягъюрайиваликан гъапнийи. Хъа йишвну гьацIйишваринганра, сюгьринганра аьзарлуйихьна дих апIру вахтар гизаф шулу.

Узу сюгьбатнан аьхириъ Гюлханумдикан чан пишекарвалин ляхниъ варитIан кIваинди гъубзу дюшюшдикан ктибтувал ккун гъапIнийиза.
«Узу, жигьил пишекар, лихуз хъюгъю садпи йисари гьациб дюшюш алабхънийзуз. Гъулаъ гъагъдиъ айи сар дишагьлийин вахтназ улихьна бицIир бабкан хьуз хъюгъну. Гъулаъ акварра кутIуршвнайи, йишвандин сяаьт йицIубра вуйи. Узуз думу дишагьлийихьна дих гъапIнийи. Райондин больницайиан медицинайин гьяракатниинди тувру кюмекназ дих гъапIнийза. Амма кьюрдун читин рякъяриъди машин гъяйиз кьан гъабхьнийи. Ляхнин тажруба аьхюб даршра, узуз цIиб гучI кайи-шра, дишагьлийин бицIир кьабул гъапIнийза. Думу вахтнахьна гъулаз хъубкьу машиндиъди бицIирра, чан бабра райондин больницайиз гъухнийи. Гьаму жюрейин дюшюшар йиз ляхниъ швнуб-саб ражари гъахьну. Дурарикан варидарикан ктибтуз гизаф вахт гъябгъюру», – гъапнийи Гюлханум Исаевайи.

Гюлханум Таирбеговна, уву ва Бургьанкентдин ФП-йин коллективдин гъуллугъчйир пишекарвалин машкврихъди тебрик апIури учвуз жандин мюгькам сагъ’вал, хушбахтлу уьмур ккун апIурача. Гъит, ичв гъулаъ затра чIуру уьзрар даришри.