Мегьемер Гьяжиибрагьимов
Кюкю апIбан мяна фу ву, гьаригъ йимиш
гъибшуз ккадарш;
…Уьмриъ даруган дугъри, гъузурдар вуди багъри;
…Аферин, гьар, яв йимиш вардариз
апIбан багъиш!
(Э.Аьшурбегова)
Сифтейин гафнаъ Гюлягьмад Маллялиевди китабдиз ва авториз дивнайи тамам вуйи савадлу кьиматну аьлава гафариз йишв гъибтрадар, аммаки, китабдихъди таниш гъахьиган, йиз фикрарра ачухъ апIуз ккун гъабхьунзуз. Авторра урхрудари дивру кьиматназ ккилигури ашул.
Шиир учв фукьан гафар сигъди, хъа мяна генгди дубхьну ккуни, гьяйбатлуди гьиссар арайиз хру, утканди, гюрчегди мутму шикиллу апIру, художествойин тамам вуйи тясирлу эсер ву. Поэзияйихьна вуйи тIалабар аьгъю дапIну, Эльмира шаирвалин рякъюъ учIвуб аьгъю шулу. Поэзияйиинди, китаб урхрударихъди сюгьбатнаъ учIвну, шаири чан кIван гьевеслувал, гафнан устадвал, яратмиш апIбан зигьимлувал, имбударихьан тафавутлу дюн’яйихьинди лигувал ва думу рябкъювал, чаз айи заан инсанвалин гьиссар имбударихьна рукьувал чан асас буржи ва метлеб вуди улупура. Ухьуз ялавлу гафариинди ужудар ляхнарихьна инсанар рюгьламиш апIру гьамцдар шаирар кIваантIан ккундухьуз. Эльмирайи чан шиърариъ инсанариз жанлу уьмрихьна дих апIура, дурарин ватанпервервалин гьиссар уягъ апIура, уьмри ихь улихь диврайи суалариз жавабар агури, фикир либхуз гъитра, ухьлан илтIибкIнайи уьмур вари терефарихъанди мяналуди шикиллу апIура. Шаирин шиърар урхуз юкIв гъюру, дурари жвуван багъри табасаран чIал ккун хьуз гъитру. ЦIарарин устадвалиинди хъпалгубтIан савайи, гафарин гъварчнаан варитIан мяналу гаф цIарназ хували шаирин бажаранвал, гафарихьди ацIнайи гьюрбйир чахь хьайивал улупура. Къуру гафариинди чIал ккун хьуз гъитуз шлуб дар – гафназ айи кьувват улупуз аьгъюди ккунду. Арс – му багьалу аку металл ву, гьаму гафнан кюмекниинди ихь автори учв аку хияларин сагьиб вуйивал улупура, дюн’яйихьинди чан лигувал ва рябкъювал суратлу апIура: арсран мяъли, арсран хиялар, лизи арсран кишра, арсран рубар, арсран зунжур, арсран дифар – гафари узу гьамциб фикрихъна гъахну.
Гьаз китабдиз мициб ччвур тувнаш, думу урхруган аьгъю шулу. Мюгьюббат – му уьмрин, хизандин шибритI ву, думу мюгькамуб дархьиш, вари уьмур мешребсуз шулу. Шаири мюгьюббат уьбхюз, гирами гьиссар къайдайиъ дерккуз, уьмрин мяна чIур дархьуз чаз айи кьувватнахьна гизаф ражари Аллагьдиканра кюмек ккун апIура. Шаир анжагъ чан мюгьюббатнакан ваъ – гьаму гирами гьисс уьмумиламиш дапIну, дидин уьмрихьна вуйи инсан рюгьламиш апIру, уьмрин рякъяр къайдайиъ дерккру кьувватнакан улхура. Мюгьюббатнан женгариъра инсафсузваларра, инсансузваларра гизаф алахьуру. Яраб, мюгьюббатнан гьиссар аьгъю апIбан бадали, сар уьмриан душну ккундийкIан?!
Гъулаз гъафну юкIв али яр,
Духьну гранитдин ядигар.
Даимлугъ цIа гъахьну шуркан
Эскрин ядигарин багахь. ( Э. Аь. )
Шаири инсафсуз уьмурра шикиллу апIура. Му гьякьикьат ву. Мидхьан гьергуз шлуб дар. Шикиллу апIубтIан савайи, автори жигьиларин уьмур, мюгьюббат кьатI апIурайи дюн’яйин ва Урусатдин жасусарин машнаъ «ту» абтIра ва дурар халкьдинра, тарихнанра нянатнакк ккаъра. Шаириз ккундар, баяр дургну, гъабхьи ад, ккундар дубгну дагълу аьдалат, теклиф дивра дюн’яйиъ уьбхюз мясляаьт, хъанара теклиф дивра уьрхюз дуствалин суфра ва ширин ихтилат. Уьмрин рякъярилан улдудугбан бадали, апIру ляхнариъ гъалатI дархьбан бадали, чан китабдиъ шаири ухьуз жарарин улариинди жвувахьинди лигуз, жарарин дерди жвуванубси гьисабнаъ дебккуз тек-лиф апIура. Автори ухьу гъавриъ хьуз гъитра: ккудубшу уьмриз кьимат дидривиш, гьамусдин уьмрин гъадри даршул, гележегдиз вуйи рякъяр ккабалгуз читин шул.
Китабдин тербияйин мяналуваликан улхуруш, чап дапIнайи эсерари думу заан кьиматназ лайикь вуйи китабарин жергейиъ сабпи йишв’ин дивуз хай шул кIуру фикрихъна хура. Жигьил шубариз шаири аькьюл, гъир’ят, намус марцциди уьрхюз теклифра, амурра апIура:
Ялвин багахь лицруган, йихь ихтият,
ЦIийи ккуртдин канчI убгарва, гъулариш.
Маш ккадрури адабгъиш саб ихтилат,
Дердну жигьил юкIв убгарва, гъулариш.
Китабдин автор – гьякь ватанпервер ву гъапишра, кучIал даршул. Шагьриъ яшамиш шули ашра, шаири чан бицIи Ватан, Ватандиъ яшамиш шулайи инсанар, дурарин уьмур, дурарихьна вуйи ккунивал чан марцци кIван симарилан деетурайи гафариинди шикиллу апIура.
Гьарган варидиз багьалу вуйи «вари дюн’я кIваъ убшнайи, жан гирами, жан малайик, жан дарман» вуйи дадайин сурат шаири ихь улихь хъана гюрчегди дебккра ва дугъахьна вуйи чан ккунивалин сяргьятсузвал ачухъ апIура:
Гъушнийнахъа? Хъугъуз шулдарзухьан узхьан,
Узуъ ава уву, йишв-йигъ чIивиди.
………………………………………..
Саб сабри гъитрадарзу хьуз гьавалу:
Женнет аш – душваъ ава, йиз багьалу.
Шаири чухсагъул кIура гьариз , чан йимиш вардариз гъапIган багъиш, ухьура чухсагъул пидихьа шаириз, инсан уьмрихьна рюгьламиш апIруриз. Дугъриданра, аргъаж шулайи наслиз ва имбудариз «Мюгьюббатдин дюъйир» китабдик гизаф мяналу , хайирлу, фикирлу насигьятар ка. Шаклу дарди, му китаб гьаммишан столиин, жвуван хиликк дубхьну ккуни китабси гьисаб апIуз шулу. Урхурайидарин ватанпервервалин гьиссар мюгькам хьпан бадали, тербияйин ляхин заан дережайиъ дебккбан ва уьмриъ эдеблувал идара апIбан бадали, гьамцдар яратмиш апIбар артухъси мектебарин программйириъ тIаъбан теклиф дивраза. Чав уьмри ухькан гьамцдар теклифар тIалаб апIура.
Китабдин мяналувал аьхюб ву. Дидиъ гъитIирккнайи вари месэлйир тяйин апIуруш, гьамцибсана китаб дибикIну ккунду. Яратмиш’валарин уьмриъ Эльмирайиз жандин сагъ’вал, заан хъуркьувалар, хизандиъ хушбахтвал ва ярхи уьмур ккун апIидихьа. Имбудариз гьамциб насигьят тувидихьа:
Сефил шлуган назук юкIвар,
МучIу шлуган аку завар,
Тюнт шлуган уьмрин лепйир,
Урхай « Мюгьюббатдин дюъйир».
