Ватандин Аьхю дявдин иштиракчйири, ветеранари ва думу гъагъи вахтари яшамиш гъахьи гьарсар касди гележегдин наслари чпин игитвал гьадрархруваликан, чпин кIул’ин улуркьсдар хажалатнан йигъар дурариз дярякъруваликан фикрар апIури гъахьну. Думу къурхулу дявдиъ миллионариинди ислягь ватандашар гъийихну. Ихь аьхю абйири ва бабари чпин веледариз, хъа ихь дадйири ухьуз совет эскрарин кьягьялваликан, ватанперверваликан, ватан ва ислягьвал бадали чпин жанар фида гъапIу игитарикан ктибтури гъахьну. Гележегдиъ дявдин игитар ва дурарин гьунарар кIваълан гьархну тарихнаъ гъудрузбан бадали, гъи ухьура деврин наслихъди ляхин дубхну ккунду.

 

 

Узу Урусатдин жюрбежюр йишвариъ яшамиш шулайи табасаран хизанарин бицIидарихьан дурариз Ватандин Аьхю дявдикан, Аьхю Гъалибвалин машкврикан, Гьюрмат уьбхбан ва пашманвалин йигъкан фу аьгъяш гьерхнийза. Ичв юкIвар рази апIуз ккундуш, дурарин жавар урхай.

 

Дяви кинойиктIан дарибшри

 

Мажид Мягьямедов, Хив гъул, 2-пи класс:
– Узу улихьнаси адашдихъди «Танк Т-34» кинойиз гъилигунза. Думу дявдикан ву. Думу кинойик хайлин танкар ва самолетар даргъура, солдтар йихура. Узуз Ватандин Аьхю дяви гьаз ва фу бадали гъабхьиб вуш, аьгъдарзуз. Амма ихь уьмриъ думу зат дарибшри.
Кинойиз гъилигиган, узу адашдихьан вари инсанар дявдиз гьаз гъя-гъюри гъахьнуш, дурушди гъузуз шулдайиш, гьерхнийза. Дугъу вари ватан ва хизан уьбхюз гъягъюри гъахьиваликан гъапнийи. ВуйиштIан, думу дявдиъ ич аьхю абара иштирак гъахьну. Амма, адашди ктибтганси, думу дявдиан кьяляхъ гъафундар.
Узуз вари сагъ-саламатди ислягь уьмриъ яшамиш духьну, хъа дяви анжагъ кинойиктIан дарябкъри ккундузуз.

Алия Абачева, Дагъустандин Огни, 3-пи класс:
– Ич хизандиъ Гъалибвалин йигъ гьар йисан къайд апIуру. Гьяйифки, аьхю абйирин шиклар ич хизандиъ адар. Бабан гафариинди, думу вахтари шик-лар зат йивруб дайи. Ватандин Аьхю дявдиъ адашдинра, дадайинра терефнаан вуйи кьюрид аьхю абйир иштирак гъахьну. Кьюридизра «Сталинград уьб-хбаз лигну», «Германияйиин гъалибвал гъадабгъувализ лигну», «Дявдиъ лишанлу хьпаз лигну» ва жара орденар ва медалар тувна. Кьюридизра дявдиъ зийнар гъахьну.

Раида Рамазанова, Санкт-Петербург, 6-пи класс:
– Йиз адашдинра, дадайинра аьхю абйир Ватандин Аьхю дявдин иштиракчйир ву. Гьяйифки, узу бабкан хьайиз дурар гъузундар. Амма гьар йисан 9-пи Майдиъ адашди ва дадайи дурар дамагъ кади кIваин апIури, дурарикан ктибтури, ата-бабйир ва дурарин игитвалар гьархну ккундар, кIури шулу.
Ич классдиъ урхурайидар мялимдихъди сатIиди гьаму йигъари дявдин ветеран Александр Оголенкойихьна гъушунча. Дугъан яш 95 йис ву. Амма дугъан вари кIваинди имийи. Ветеранди, ич вари суалариз жавабар туври, дявдин женгарикан ктибтнийчуз. Гюрюшдин кьяляхъ ва хъайигъан мектебдиъра дугъан сюгьбатарикан ич арайиъ маракьлуди улхури гъахьунча. Классдин руководителикан учу хъана ветеранарихъди вуйи гюрюшариз хъади гъягъюб ккун гъапIнийча.

Даниял Ражабов, Ставрополь, 5-пи класс:
– 9-пи Май – му шадвалин ва пашманвалин машквар ву. Шадвалин –ихь халкьди душмниин Гъалибвал гъадабгъу йигъ вуйиган, хъа пашманвалин – думу дявдиан дарфи игитар нивгъар алди кIваин апIруган. Улихьна йисари узу адашдихъди ва дадайихъди «Аьжалсуз полк» акция-йиъ иштирак гъахьнийза. Гъийиху эскрарин ядигрихъ кюкйирра дивнийча. Думуган гьар йисан му аьдат хизандиъ уьбхюз йикьрар гъабхьнийич. Амма, думу серенжемар даршули кьюд-шубуд йис ву. Ццира думу серенжем кIули гъубхундар. Амма, сабдизра дилигди, ихь игитар саб вахтнара гьархудархьа. Дурари ихь уьлкейиз азадвал ва ислягьвал гъабхну.

 

Абайиинди дамагълу вуза

 

Хадижат Уьлчибегова, Каспийск шагьур, 5-пи класс:
– Аьхю Гъалибвалин машквар ич хизандиъ важиблу машкврарикан саб ву. Му йигъан учу адашна дадайихъди телевизориан параддиз лигури шулуча, игитарин гьюрмат уьбхюри, уьмурлуг цIа кабхьнайи ядигрихъна кюкйир дивузра гъягъюрча, «Аьжалсуз полк», «Гьюрмат уьбхбан шам» серенжемариъра иштирак’вал апIуруча. Ич аьхю аба Хуршит Уьлчибегов Ватандин Аьхю дявдин иштиракчи ву. Думу вари Хив райондиъ машгьур кас вуди гъахьну. Учу ич игит абайиинди гьаммишан дамагъ апIурача. Дявдиъ дугъаз зийнар гъахьнийи. Амма госпиталиан удучIвган гъулаз дарфиди, аба фронтдиз кьяляхъ гъушнийи. Ич тухмиъ дугъан медалар ва орденар гьюрматниинди гьаммишандиз уьрхюрча.
Ихь уьлкейиъ дявдин игитариз хайлин ядиграр дивна, дурарин ччвурар кючйириин иливна, гьар йисан дурарикан кинйир ктагъура. Дурарин сурат хизандин архиварин шиклариъ хайлин вахтариз гъубзди. Думу инсанари чпин жанар ватан, ислягьвал, хизан бадали гьяйиф гъапIундар. Дурар лайикьлу игитар ву.

Артур Рамазанов, Москва, 5-пи класс:
– Йиз абйир-бабар Табасаран райондин ТIивак гъул’ан ву. Адашдин гафариинди, ич аьхю аба Ватандин Аьхю дявдин иштиракчи ву. Вари уьлкейиъси, ич хизандиъра 9-пи Майдин машквар яркьуди къайд гъапIунча. Ич мектебдиъ гьамциб аьдат а: гьар йисан 9-пи Май хьайиз улихьна йигъан, учу мектебдиъ рангнан шарариъ эл апIну, гьадушваъ дявдин игитарин ччвурар дидикIнайи бицIи кагъзар ирчри, дурар завуз деетуруча. Узу гьаммишан йиз кагъзик ич аьхю аба Рамазандин ччвур бикIури шулза. Дугъан дявдин йисарикан ва дявдин кьяляхъ вуйи уьмрикан докладра гъибикIнийза. Доскайин улихь думу аьхю дамагъниинди гъурхнийза.
Улихьна йисари Москвайиъ адашдихъди «Аьжалсуз полк» серенжемдиъ абайин сурат кайи шикилра хьади иштирак гъахьнийча. Душваъ адашдиз чаз таниш вуйи хайлин ватандашар алахьнийи. Гьарди чпин абйирикан, дурар иштирак гъахьи женгарикан, дурариз гъахьи зийнарикан ктибтурайи. Узу аьхю маракьлувалиинди дурарихъ хъпехъунза. Хъа хябяхъган ич кючейихьан ярхла дарди ерлешмиш дубхьнайи культурайин хулан гьяятдиъ Гъалибвализ бахш дапIнайи концерт улупури ва фронтдин аш туври шулу. Узуз думу вахтар кIваълан гъягъюдарзуз. Гьяйифки, цци думу серенжем цIийи жюрейиинди кIули гъубхнийи.

 

Ветеранар чIивиди рякъюрайи аьхиримжи насил

 

ФатIима Шябанова, Каспийск шагьур, 8-пи класс:
– Гьаму йисан ихь уьлкейиъ Аьхю Гъалибвалин 78 йис къайд гъапIну. Думу дявдиъ Дагъустандин ва кIулди вари уьлкейин вари хизанариан кьюр дарш, сар эскер иштирак гъахьну. Гьяйифки, ветеранарин жергйир лап цIиб шула. Гъи ихь имбу игит ветеранар чIивиди рякъюрайи ва думу дявдикан шагьидарин мелзналан сюгьбатар ерхьурайи аьхиримжим насил ихьуб ву. Гьарсаб 9-пи Майдин машквар вари ветеранари улариин нивгъар алди къаршуламиш апIура. Миди дурарин фукIара кIваълан дубшну адруваликан кIура. Ич тухмин кьюрид аьхю абйир, халйир, мирасар думу дявдиъ иштирак гъахьну. Хайлиндар кьяляхъ гъафундар. Думу дявди миллионариинди инсанарин уьмрар гъурхну. Узуз му йигъ лап важиблу ва кIваълан дурубшру машквар вузуз.

Марина Гьяжиева, Санкт-Петербург, 6-пи класс:
– Ич аба Гьяжизал Хючна гъул’ан ву. Думу Ватандин Аьхю дявдиз 1941-пи йисан гъушнийи. Думуган дугъан яш 20 йис вуйи. 1943-пи йисан абайин ликриз аьхю зиян гъапIнийи ва думу, лик ккубсуз даршули, гъулаз гьаънийи. Гьяйифки, думу ухди уьмриан гъушну. Хъа ич адашди узуз дугъкан ктибтури шулу. 9-пи майдиъ учу гьар йисан параддиз лигуз гъягъюри шулча. Ич гъуншдиъ ветеранар Клавдия Михайловна ва Мария Вячеславовна яшамиш шули гъахьну. Дурар кьюридра Ленинграддин блокадайиъ ахъдар вуйи. Узу ич классдиъ урхурайидарихъди ва мектебдин мялимдихъди дурарихьна ва блокадайиъ гъахьи жара ветеранарихьна швнуб-сабан гъушнийза. Дурари чпиз алахьу дюшюшарикан, гаш’валикан ва аьхю аязарикан накь гъахьиганси ктибтуйи. Гьяйифки, цIиб улихьнаси кьюридра рягьматдиз гъушну. Дурар имдар, амма дурарин гъагъи уьмрикан вуйи сюгьбатар йиз кIваъ уьмурлуг гъузди.