Гьаму йигъари «Табасарандин нурар» газатдин журналистар Хив райондин администрацияйиъ культурайин, жигьиларин политикайин, туризмдин ва спортдин отделин начальник Зарема Шагьсиновайихъди гюрюшмиш гъахьну. Гюрюшдиъ арайиз гъафи сюгьбат исихъ жикъиди чап апIурача.

 

– Зарема Таригъулиевна, ихь интервью ккебгъайиз, сифте учуз увуз ва яв коллективдиз улихьна йигъари Мягьячгъала шагьриъ кIули гъубшу ихь чIалниинди вуйи аьхю диктандиъ иштирак хьпаз думу серенжемдин тешкиллувалин вари коллективдин терефнаан аьхю чухсагъул мялум апIуз ккундучуз. Фицики, Хив райондиан гъафи культурайин отделин вакилари гьадму мяракайиин ранг алапIну. Ихь кьюбиб районарин культурайин цирклин вакилари киву пайназ лигну, мярака сумчриз ухшар ади кIули гъубшну.

Кьюб кIуруб, учу райондиз дуфну амиди сацIиб ичв идарайин ляхниканра гьерхуз ккундийчуз. Гъи ичв ляхнин асас вазифйир фицдар ву?

– Чухсагъул. Дишди гъапиш, культурайин циркил артмиш шула, хъа пишекарвалин кадрйир адруган, материалина техникайин бина зяифди вуйиган, ляхин деврин тIалабариз барабарди гъабхуз цIиб гъагъиди шулу. Райондин центрин культурайин дарамат репетиц-йир гъахуз, жюрбежюр серенжемар тешкил апIуз ужуб гьялнаъ а. Узу дагълу гъуларикан улхураза. ИкибаштIн, культурайин циркил артмиш апIбак пай киврайи, ужуб бажаранвал кайи, чпин ляхнихьна дериндиан янашмиш шулайи гъуллугъчйирра а. Дурарикан вуди Рамазан Бабаев, Гарибан Исмяилов, аьхю аьшкьниинди жюрбежюр серенжемариъ иштирак шулайи Зульфия Гюлмягьямедова улупуз шулу. Чпин улихь диву вазифйир вари гъуллугъчйири тамам апIуру. Узу ляхниъ дийигъу 2011-пи йисхъан мина райондиъ 4 кас «РД-йин культурайин лайикьлу гъуллугъчи» ччвурназ лайикь гъахьну.

– Учву гъахру серенжемариъ жигьилар иштирак шулайин?

– Жигьиларин ляхнариз лигру месэлйириин таза вакил Анзор Аьлимирзаев лихура. Дугъу райондин жанлу жигьилар уч апIури, жюрбежюр серенжемар гъахуру. Улихьна йигъари учу мектебдиъ аьхиримжи зенг йивбан серенжемдиъ иштирак хьуз Мажвгул гъулаз гъушнийча. Гьадушваъ Наиза кIуру шуру серенжем гъабхувал, микрофондиан хъайи-хъайиганси, нач’вал ктарди гафар апIурайивал кьабул гъабхьунзуз. Гьацдар бицIидар ухьуз «гъизилин марцци тикиси» гьисаб ву. Ихь метлеб – бажаранлу жигьилари чпин уьмриъ ктабгъу рякъюъди гъягъюз мумкинвалар яратмиш апIувал ву. Хъа бязи абйир-бабари чпин веледарик, мисалназ, мяъли апIбан ужуб устадвал, бажаранвал рябкъюрашра, сягьнайиина удучIвуз къадагъа апIуру. Гьаддиз, бязи бажаранлу бицIидариз кюмек тувбан ерина, дугъан гьевес кьатI апIурахьа. Абйир-бабариз чпин веледа артист духьну ваъ, хъа писатель вая духтир, мялим духьну рябкъюра. КIваъ айи гьиссар, ниятар ачухъ апIуз даршулайи бицIирихьан ужур мялим дархьубра мумкин ву.

– Хив райондиъ жигьиларин кьадар фукьан ву?

– Райондин агьалйирин 60% жигьилари тяйин апIура. Учу дурар маракьлу апIури, гьадму гьисабнаан спортдин цирклианра, грантарин программйирианра жюрбежюр серенжемар гъахурача. Райондиъ волонтерарин, ТОКС-дин, жигьиларин жямяаьтлугъ тешкилатар а. Гьамусяаьт уьлкейин, республикайин кIулиъ айидари жигьиларин мумкинвалар уьмриз кечирмиш апIбаан хайлин грантар, конкурсар гьяракатнаъ ирчра. Амма, гьаз-вуш, ихь жигьилари дурариъ иштирак хьуз дицикьан маракьлувал улупурадар.

– Зарема Таригъулиевна, уву кIулиъ айи отделик туризмра кабхъра. Хив райондиъ туризм артмиш апIуз фицдар мумкинвалар а? Туристар жалб апIбан бадали, фициб ляхин гъабхурачва?

– Райондиъ гьисабназ гъадагънайи архитектурайин ядиграрин сиягь гъябкъиган, думу ядиграр айи йишвариина гъушган, узу туриствалин рякъ абццбан месела швнуб-сабан гъитIибкIнийза.

Райондин аьтрафариин дегьзаманайин инсанари каънайи иероглифарин кайи ядиграр а. Думу йишвар лап маракьлудар ву. Гьамусяаьт РД-йин туризмдин ва халкьдин сяняаьткарваларин Министерствойин вакилар туриствлин жюрбежюр рякъяр ачмиш апIру проектдиин лихура. Гьациб саб туриствалин рякъюк Хив районра кабхъну. Райондин тарихи ядиграр айи йишвар лазим къайдайиъ уьрхюз чара зигурача. Хъа бязи вахтари табиаьтдиз рягьятвал гъадабгъуз гъушу ихь баяр-шубари, жигьилари, чпиз аьгъдрувалиан, гьадму ядиграр али йишвариин цIийир алаури, дурар пуч апIури шулу. Райондиъ туризмдин цирклиин лихру десте тешкил апIбаан жягьтлувал хьади райондин главайихьнара илтIикIуз ният айиз. Фицики, дегьзаманайин инсанари гъванарик гъизигу шикларин ядиграр али йишвар а. Дурар дюрхну ккунду.

– Зарема Таригъулиевна, райондин халкьдин театриканра кьюб гаф йипа.

– Хив райондиъ, гъунши районариъ гъягъру серенжемариъ, республикайин жюрбежюр машкврариъ халкьдин театрин вакилар иштирак шула. ЦIиб улихьнаси Абумуслим Жяфаровдин юбилейиз театри «ДарчIиди кивур» спектакль гьязур гъапIну. Ихь гирами Рамазандин ваз ктабхъбан кьяляхъ, РД-йин культурайин Министерствойи улупнайи пландиин биналамиш духьну, театрин саб сягьна хьади Табасаран райондиз гъягъюрча.

– Ихь сюгьбатнан аьхириъ спортдин цирклин хъуркьувалариканра гьерхуз ккундийчуз.

– Райондиъ панкратиондиан чемпионатар гъахура, гъардшар Рамазановарин, Нариман Асваровдин ччвурнахъан жюрбежюр турнирар, Мирзабег Багъичевдин гьюрмат уьбхбаз волейболиан чемпионат ва хайлин жара талитар гъахура. Райондин кIулиъ айидари спортиз аьхю фикир тувра, хайлин спонсораринра кюмек ади спортдин майднар арццра.

– Зарема Таригъулиевна, сюгьбат гъабхбаз чухсагъул. Уву ляхнихьна, халкьдихьна, жвуван ватандихьна, тарихдихьна, культурайихьна вижнасуз даруб аьгъю гъабхьунчуз. Хъа увусдар вакилар амиди ихь халкьдин культура кьяляхъ гъубзидар.