Магьа Мягьяммед Пайгъамбар (с.аь.в.) бабкан гъахьи Рабиуль-Авваль ваз улубкьна. Му вазлихъди аьлакьалу вуди ич мухбир Ражаб Нуровди Табасаран райондин имам Ансар Рамазановдихъди гирами вазликан, думу арайиз фици гъафнуш, динагьлийири му вазлин арайиъ фици ибадат дапIну ккундуш ва ихь Пайгъамбрин (с.аь.в.) уьмрикан сюгьбат гъубхну.

– Ансар-гьяжи, гирами Рабиуль-Авваль вазликан жикъиди ктибтуб ккун апIураза.

– Рабиуль-Аввалин ваз Аллагьу Тяаьлайи, думу вазлиъ Мягьяммед Пайгъамбар (с.аь.в.) бабкан хьпаз лигну, заан дапIна.

Му гирами вазлиъ ихь уьлкейин мусурмнар яшамиш шулайи йишвариъ айи мистариъ мевлюдар апIури, Пайгъамбрин (с.аь.в.) уьмрикан ктибтури шулу.

Рабиуль-Авваль вазлин йигъари Табасаран райондиъ айи гъуларин мистариъра мевлюдар апIури шулу, гьаз гъапиш, му ваз улубкьну, мидин заанваликан, Пайгъамбрин (с.аь.в.) уьмрикан ктибтури хьувал ихь аьхю абйирилан мина ухьухьна дуфнайи ужуб аьдат ву.

ДумутIанра гъайри, гьаму вазлиъ инсанар мистаз уч гъахьиган, дурариз гъийин йигъан учIруди дийигънайи месэлйириканра – экстремизмдикан, терроризмдикан – ктибтури шулча. Ухьуз ихь ккуни Мягьяммед Пайгъамбри (с.аь.в.) гьякьлу рякъ улупна. Гъи ухьу, думу рякъ ккатIабхьну, саспи жигьиларси чпин нефсну арайиз духнайи фикрарихъди гъягъюри гъахьиш, дюз даршул. Ухьу гьацира ихь аьлимариз дилигну ккунду, дурари фу кIураш, фициб къанун адабгъураш. Гьяйифки, саспи жигьилар му ляхнариз лигурадар, урус чIалниинди саб гьядис гъеебхьиш, ари гьаддин дугъри мяна фициб вуйкIан кIури, аьлимарихьан гьедрерхри, «магьа гьядисдиъ гьамци дупна» кIури, варидариз дидкан хабар туври шулу. Дици дубхьну ккундар. Илим саб гьядисдиинди ккудубкIурадар, думутIанра гъайри, гьарсаб гьядисдиз адлу аьлимари мяна тувна, дидкан китабар дидикIна. Хъа гьаму адлу аьлимарин гафар батIул апIури, ухьу жвув дурартIан заанди дерккри гъахьиш, гьич дюз шуйкIан?! Гьаддиз учу Табасаран райондиъ гьарсаб серенжемдиъ жигьиларихъди гъаврикк ккаъбан ляхин гъабхури шулча.

– Мягьяммед Пайгъамбар (с.аь.в.) бабкан хьуваликан, дугъан абйир-бабарикан, дугъан ватандикан жикъиди ктибтуб ккун апIураза.

– Мягьяммед Пайгъамбар (с.аь.в.) филин йисан Рабиуль-Авваль вазлин 12-диъ, итни йигъан Мекка шагьриъ, кьурайшитарин тухумдиан вуйи Гьяшимдин хизандиъ бабкан гъахьну. Дугъан адашдин ччвур Аьбдуллагь, дадайин – Аминат вуйи.

Думуган Аравияйиъ айи аьдатариз асас вуди, Саад тухмарикан вуйи Гьялимат кIуру хпири дугъаз кьюд йис хьайизкьан чан мухрилан никк туври гъахьнийи.

Аьбдуллагь къанна хьуд йисаъ ади, чан хпирик кьюб вазлин бицIир кайи вахтна, кечмиш шулу, хъа дада йикIруган, балин йирхьуд йис вуйи. Думу йикIбалан кьяляхъ кьюд йисан Мягьяммед чан аба Аьбдул-МутIалибдихь яшамиш шули гъахьну. Худлин миржид йис гъабхьиган, абара кечмиш шулу. Хъасин думу чан эм АбутIалибди чахьна гъадагъуру.

Зегьмет зигбахьна ухди вердиш гъахьи Мягьяммед мекканлуйирин чарвйирихъ гъушну. БицIивахтналан мина думу камаллу, гьякь’вал ккуни, ихтибарвализ лайикьлу, чав туву гаф кIулиз адабгъру, эдеблу, намуслу, гьич саб жюрейинра гъалатIар дарапIру, фикирлу бай вуди гъахьну. Чан 25 йис яш гъабхьиган, Мягьяммедди, ачIни хпир Хадижатдин теклифниинди, думу адлу дишагьли чаз уьмрин юлдашди гъадагъуру. Гизаф кьадар адлу касариз Хадижат чпиз хпирди гъадагъуз ккундийи, амма дугъу разивал туври гъахьундайи. Мягьяммед, чан ватанагьлийирин арайиъ намуслу, лайикьлу кас вуди, адлу духьнайи, дугъу гьич саб вахтнара кучIал апIурдайи.

– Пайгъамбрихьна (с.аь.в.) Жабраил гъюваликанра цIибди ктибтуб ккун апIураза.

– Сабпи ражну Мягьяммеддин аьяндарвалин ляхин дугъан 40 йис дубхьнайиган ашкар гъабхьнийи. Аьрш-курсдин гъурулушдикан, дюн`яйин, яшайишдин ва йикIувалин сирарикан ялгъузвалиъ фикрар апIуз кIури, думу нубатнан ражну «Гьираъ» кIуру дюрхъяз дуфнайиган, сабпну дугъахьна Жабраил малайик дуфну, буйругъ тувру: «Икьра!» («Урх!»). Мягьяммедди жаваб тувру: «Узуз урхуз аьгъдарзуз». Дугъаз, дугъриданра, урхуз аьгъюди гъабхьундар. Малайикди чан буйругъ текрар апIуру, хъа дугъу цIийикIултIан урхуз аьгъдарзуз кIуру. Шубубпи ражну Жабраили кIуру: «Урх, Первердигарин ччвурнахъан…». Мягьяммедди гьадму гафар текрар апIуру, ва дугъаз дурар чан кIвак гъидикIганси шулу. Жабраил малайикди Мягьяммеддиз, уву пайгъамбар вува, Аллагьди гьаънайир вува кIури, хабар туву. Гьаддихъан мина Аллагьу Тяаьлайихьан Жабраил малайикдилан мина Мягьяммед Пайгъамбрихьна (с.аь.в.) Кьур’ан рубкьуз хъюгъювал субут гъабхьи. Думу ляхин 23 йисандин арайиъ давам гъабхьнийи. Дюн’яйин аьгьвалатариз тялукь вуди, тарихнан лазим гъабхьи дюшюшариъ инсаниятдиз Кьур’ан паяриинди ачмиш шули гъабхьну.

Мягьяммед Пайгъамбри (с.аь.в.) гизаф муддатнаъ, аьгь апIуз ва ккюргъюз даршлу читин шартIариъ ислам тарабгъуз, дидин ад за апIуз хъюгъну. Кьурайшитар дугъаз къаршуди удучIвури гъахьну, фицики дурариз чпин гъурулушдин аьдатар чIур апIрувализ диндикан хатIа айивал аьгъю гъабхьнийи. Дурари Мягьяммед Пайгъамбар (с.аь.в.) ва сарпи мусурмнар инжик апIури, дугъан ччвур исккан апIури, гъярхьри гъахьну. Дугъкан футнйир апIури, думу шаир, фалабахан ва аьмалдар ву, жинарихъди аьлакьа айир ву кIури, гъахьну. Кяфирари чпиз айи вари кьувватар ва мумкинвалар дугъу тарабгъуз хъюгънайи диндиз къаршуди гъягъбаз жалб апIуйи. Дугъак кялхъри, дугъ’ин бицIидар, фикирсузар ва дишагьлийир алаури, дугъаз гъванар-кΙикΙлар йивури, думу йикIуз кьаст ади, чарйир агури гъахьну. Мягьяммед Пайгъамбри (с.аь.в.) ва дугъан терефкрари Аллагь ва Дугъан дин бадали варибдикк ккюргъри, вари аьгь апIури гъахьнийи.

Дугъан аьяндарвалин ляхнар ашкар гъахьихъан мина йицIисад йисна гьацI гъабхьиган, Аллагьу Тяаьлайи думу завариз гъахуру. Сифте Аллагьди думу йишвандин вахтна Меккайиан Иерусалимдиз, Байтул Мукьаддасдин мистаз гъахуру, хъасин завариз адауру. Душв’ин дугъаз гизаф кьадар аьламатар улупуру. Гьаци, Пайгъамбриз (с.аь.в.), чпин нягьякь ляхнариз ва чпи деету гъалатIариз лигну, жаза гъадабгъурайидар гъяркъну, думу имбуну пайгъамбрарихъди гюрюшмиш гъахьну, дугъаз Аллагьди гизаф кьадар Чан сирар ашкар гъапIну – дурарикан дугъу сарун гьич саризра гъапундар. Мягьяммед Пайгъамбар (с.аь.в.) Аллагьди гьич саркьан ададау завун аьр-шдиз адаъну ва гьаддиинди дугъаз саризкьан дарапIу аьхю гьюрмат гъапIну.

– Сарпи мусурмнари Медина шагьриз гьижра апIбан мяна фициб ву?

– Аллагьу Тяаьлайин амриинди ва ихтиярниинди Мягьяммед Пайгъамбар (с.аь.в.) сифтейин мусурмнарихъди Меккайиан Ясрибдиз кючмиш шулу. Хъасин думу Ясриб шагьриз Пайгъамбрин шагьур – Медина кIуру ччвур тувнийи. Мягьяммед Пайгъамбар (с.аь.в.) сарпи мусурмнарихъди Меккайиан Мединайиз гьижра гъапIхъан мина ккебгъну, мусурмнари чпин тарихдин йисар гьисаб апIуз хъюгънийи.

Садпи мусурмнаринна кяфирарин арайиъ гизаф кьадар дявйир ва кчIихбар кIули гъушну. Ислам яваш-явашди Аравияйин полуостровдиин тарабгъуз хъюбгъру. Пайгъамбар (с.аь.в.), инсанариз ислам дин улупури, дидин вазифйирикан ва мажбурнамйирикан ктибтури, къадагъа дапIнайи терефарикан улхури гъахьнийи. Дугъу дюн`яйизра, Аьхиратдизра хайирлу ляхнарикан ктибтури ва Аьхират бадали хайирлу рякъяр ашкар апIури гъахьнийи, инсанариз гизаф кьадар аьламатар улупуйи. Аннамиш апIру инсанар гъюблан-гъюбаз артухъди исламдин рякъюз гъюру. Гьамци гьижрайин кьяляхъ йицIуд йислан Мягьяммед Пайгъамбри (с.аь.в.) тарабгъу дин Аравияйин вари полуостровдиин варитIан асасуб гъабхьну.

Инсанарин арайиъ ислам дин бегьемди тарабгъбан кьяляхъ, гьижрайин йицIудпи йисан, Рабиуль-Аввалин 12-пи йигъан Мягьяммед Пайгъамбар (с.аь.в.) 63 йисандин яшнаъ ади кечмиш шулу. Мединайиъ кечмиш гъахьир, думу гьадушваъ, чан хпир Аьйшатдин хулаъ, Пайгъамбрин мистан багахь накьвдик кивру. Душван багахь гьамусяаьт Пайгъамбрин мист хьа, думу швнуб-сабан яркьу гъапIнийи, гьамус дугъан накьв мистан гьацIкьялаъ а.

Гъит, Аллагьу Тяаьлайи ухьуз му касдикан вуйи аьгъювалар йигълан-йигъаз артухъ дургъуз амур апIри!

– Чухсагъул, Ансар-гьяжи, интервью тувбаз, увузра яв апIурайи ляхниъ аьхю хъуркьувалар ишри.