Владимир Лениндин жягьтлувалиинди «Фягьлийирин милицияйин гьякьнаан» адабгъу декрет гьаргандиз тарихдиъ убчIвну, ва 1917-пи йисандин ноябрин 10-пи йигълан мина Совет гьюкуматдин милицияйи, гъийин девриъ – полицияйи эдрегди ва игитвалиинди Ватандиз, халкьдиз гъуллугъ апIура. Гъийин йигъанра полицияйин гъуллугъчйири халкьдин гьюкмин вакилин гьюрматлу ччвур намуслувалиинди гъабхура.
Гъубшу гьяфтайиъ Урусатдин МВД-йин гъуллугъчйири чпин пишекарвалин машквар къайд гъапIну. Тахсиркарваларихъди женг гъабхбаъ, низам – къайда ва къанун мюгькам апIбаъ, уьлкейиъ хатIасузвал ва саламатвал тямин апIбаъ МВД-йин гъуллугъчйирин ляхни важиблу йишв бисура. Му гъуллугънаъ Ватандиз вафалувалиинди лихурайи ихь ватанагьлийирра цIиб адар. Гьаму шиклиан ухьуз лигурайи касра дурарикан сар ву.
Дербент шагьрин РОВД-йин отделиъ ляхин апIури Арсен Садикьовдин хайлин йисар ву. Думу Дербент шагьриъ айи МВД-йин гъуллугънан аьхюнур сержант, прапорщик ва отделениейин командир ву.
– Арсен Рамазанович, яв пишекарвалин машквар мубарак ибшри. Газат урхурайидариз увкан ва гъабхурайи ляхникан сацIибди ктибтуб ккун апIураза.
– Йиз МВД-йин гъуллугъчйирин жергейиъ гъуллугъ апIури 23 йис вуйиз. Узу, 1991-пи йисан Билижийин кьялан мектеб ккудубкIну, армияйиз гъушунза ва, гьадлин гъафиган, 1996-пи йисхъан мина му отделиъ ляхин апIураза. Эгер инсандиз жвуван ляхин аьгъяш, чан гъуллугънахьна дугъан маракьлувал, гьевес аш, зигурайи зегьметну дугъаз хуш’валтIан хурдар. ИкибаштIан, гьарсаб ляхниъ чан читинвалар а, амма дурар ккагъували инсандиз хъана аьхю гьевес, саламатвал хуру. Узу ляхниз гъафи вахт Чечен Республикайиъ дяви гъябгъюрайи вахт вуди гъабхьну, ва думу йисари полицияйин гъуллугъчйириз гизаф читинвалар алахьуйи. Тахсиркарвалар гизаф апIуйи, террористар мектебариин ва больницйириин алархьну, йивну йихувалар гъахьнийи. 1997-пи йисан бицIину сержантдин ччвурра тувну, узу Хасавюртдиз ва Чечен Республикайинна Дагъустандин сяргьятариина гьаънийи. Думу вахтна полицияйин му кьадар гъуллугъчйирра адайи ва ляхин апIру гьаму кьюб вазра ккудубкIру вахтси гъибгъуйзуз.
Полицияйиъ лихувал гьадму вахтнаси гьамусра читин ва жавабдар ляхин ву. Къанун уьбхбан ва тахсиркарвалихъди женг гъабхбан гъаравлиъ дийигънайи гьарсар гъуллугъчи низамлур, савадлур, чан ляхин аьгъюр духьну ккунду. Гьамусра Дагъустан Республикайиъ гьял дапIну ккуни асас месэлйир экстремизмдихъди ва терроризмдихъди аьлакьалудар ву. Бикарвали, инсанариз яшайишдин ужудар шартIар адрували, жигьилар лазим дарубдиин машгъул духьнайивали, йислан-йисаз апIурайи тахсиркарваларин кьадар артухъ шулайивали, наркоманияйи ва алгкоголизмди экстремистариз ва террористариз жигьилар чпин жергйириз жалб апIуз мумкинал тувра. Гьаму аьгьвалатнаъ къанун уьбхру гъуллугъари экстремизмдихъди ва терроризмдихъди женг гъабхбан цIийи рякъяр агура. Асас месэла – ихь жигьилар уьрхювал ву. Ихь варидарин метлеб – улдугнайи жигьилар дюз рякъюз хувал дубхьну ккунду.
Ихь жигьилариз чпин инанмиш’валариъ мюгькамди гъузбахьна, чиб экстремистарин ва террористарин тясирнакк ккахъуз гъидритбахьна дих апIурача. Дин хъапIуз ва гъудгнар апIуз дурариз гьич сар касдира манигъ’вал апIурадар. Дин хъапIбан азадвал къанундиъ тасдикь дапIна, амма экстремизмдин терефкрар хьуз, хилиз яракь гъадабгъуз саризра ихтиярар тувнадар.
– Ичв коллективдиз ва Урусатдин полицияйин гъуллугъчйириз яв терефнаан пишекарвалин машкврихъди аьлакьалуди сакьюдар гафар пуз мумкинвал авуз.
– Чухсагъул. Гъийин МВД-йиъ тазади ляхин апIуз дуфнайи жигьил гъуллугъчйириз хъуркьувалар хьуб ич метлеб вуйич. Дидин гьякьнаан гъи ихь арайиъ деънайи полицияйин ветеранарин мухрик кайи орденари ва медалари, машнаъ айи кьарцIари ва уьмри лизи дапIнайи кIулин кушарин рякъбари шагьидвал апIура. Дурари гъапIу ляхнин, ккадау жилгъйирин варитIан ужудар шагьидар зегьметкеш халкьдин фикриъ уьрхюрайи гьядисйир ву.
Гъит, ихь дюн’яйиъ гьарган ислягьвал ва мясляаьт ибшри. Къанун уьбхюрайи, тахсиркарваларихъди женг гъабхурайи полицияйин вари гъуллугъчйириз хушбахтвал ккун апIураза.
