2019-пи йис Урусатдиъ театрин Йисси тяйин дапIнайи. Ихь багъри табасаран театрин уьмриъ думу йис фициб гъабхьну? Гъи, жикъиди, гьамцдар натижйир йивуз шулу.
Гъубшу йисан театри сягьнайиин юкьуб цIийи спектакль дивну: В. Орловдин «Гъизилин шюхъ» (бицIидариз вуйи спектакль), А. Грачдинна М. Амирхановдин «Ич вахтар» (комедия), Т. Миннуллиндин «ЙикIуз ккадарза» (комедия), А. Миллерин «Йиз баяр» (драма).
Му спектаклар хьади театрин артистарин труппа варж ражари тамашичйирихъди гюрюшмиш гъабхьну, дидиз йицIикьюд агъзурихьна тамашичйир гъилигну. Март вазлиъ театр Москва ва Иваново шагьраризра гастролариз гъубшну ва думу шагьрариъ яшамиш шулайи ихь ватанагьлийир кьадарсуз шад гъапIну.
Театрин уьмриъ сабсана лап шад шлу гьядиса гъабхьну. 2019-пи йисан театрин артист Ризван Аскеровдиз «Дагъустан Республикайин лайикьлу артист» кIуру гьюрматнан ччвур тувну.
Гьюкуматдин табасаран драмайин театри ляхин апIури, гьамус йицIиурчIвуд йис ву. Гьаму йисарин арайиъ театрин коллективди сягьнайиин хьцIуртIан артухъ спектаклар дивну. Спектаклар жюрбежюрдар гъахьну – комедйир, драмйир, бицIидариз вуйи спектаклар. Гъушу йисари театриъ хайлин ужудар, машгьур режиссерари ляхин гъапIну.
Аьхиримжи юкьуд-хьуд йисандин арайиъ ихь театри диву спектакларин дережа улихьна диву спектакларихьан ужуб терефнахъинди тафавутлу шула. Думу ляхниз чан себебра а. ИкибаштIан, йислан-йисаз актерарин устадвалра за шула. Амма аьхиримжи спектаклар иллагьки чпин албагувалиинди, артистарин палтариинди-костюмариинди, сягьнайин авадлугъариинди тафавутлу ву. Хъа думу ляхин гизафси пулин дакьатариканра асиллу ву. 2017-пи йислан мина театриз «Саб вуйи Урусат» партияйин «БицIи Ватандин культура» проектдиинди субсидйир тувра. Думу субсидйир ишлетмиш апIури, театриз ужудар спектаклар дивуз мумкинвалра шула. Гьадму дакьатарихъ театри сягьнайиин классикайин эсерар дивуз хъюгъна. Гьацира спектаклар дивуз жара театрариан, регионариан режиссерариз теклиф апIуз мумкинвалар шула. Хъа му ляхин актерарин устадвал, спектакларин дережа за апIбаъ гизаф хайирлу ляхин ву.
Гъубшу йисанра гьадму проектдин кюмекниинди театрин сягьнайиин кьюб цIийи спектакль дивну: Т. Миннуллиндин «ЙикIуз ккадарза» ва А. Миллерин – «Йиз баяр». Кьюбиб спектакларра теклиф дапIну дуфнайи режиссерари дивну. Сабпи спектакль дивуз Татарстан Республикайиан режиссер Д. Самерханов гъафну, хъа кьюбпи спектакль Кабардино-Балкария Республикайин искусствйирин лайикьлу гъуллугъчи Р. Дабаговди дивуб ву.
Ужудар спектаклар дивбахъди сабси, му субсидйирин кюмекниинди театри ляхниз лазим вуйи аппаратурара масу гъадабгъура. Ихь районарин саспи гъулариъ айи клубар фициб гьялнаъ аш, ухьуз хабар ахьуз. Думу клубариъ спектакль улупбан бадали, лазим вуйи саб жюрейинра я аквнан, я сеснан аппаратура адар. РД-йин культурайин Министерствойин терефнаан му ихь театриз лап аьхю кюмек ву. Ва, икибаштIан, театрин руководствойи ва коллективди, мициб кюмек апIбаз, Дагъустандин культурайин Министерствойиз ва «Саб вуйи Урусат» партияйиз аьхю чухсагъулра кIура.
Ихь театри жара милли театрарихъди сабси, культурайин Министерствойин «Культура – Дагъустандин бицидариз» кIуру проектдин дахилнаъдира ляхин апIури, хьуд йистIан артухъ ву. Гьар шубуб вазлин арайиъ саб ражари ихь республикайин жюрбежюр шагьрарин ва гъуларин мектебариан Дербент шагьриз хъади гъафи баяр-шубариз театри бицIидариз вуйи спектакль улупура. Му проектдиз фициб метлеб а? Асас метлеб саб ву – гьеле мектебдиъ урхури имиди бицIидар, иллагьки гъулариъ яшамиш шулайи баяр-шубар, культурайихьна вердиш апIувал, дурар сягьнайин искусствойихъди таниш апIувал.
Культурайин Министерст-войи тешкил дапIнайи «Сягьнайин устадари – Дагъустандин агьалйириз» кIуру проектра гьациб лап важиблу проектарикан саб ву. Гьаз думу проект ккебгънаш ва диди ихь инсанариз фу тувраш, дидканра кьюб гаф кIурухьа. Проектдин асас мяна – ихь агьалйирихьна багъри культура, иллагьки театрин искусство, рубкьувал ву. Ва, думу проектдиинди ляхин апIури, ихь театрин коллектив гизафси дагълу гъуларин агьалйирихьна спектаклар хьади гъябгъюз чалишмиш шула. Фицики гъуларин агьалйир, шагьристанарси дарди, культурайин жюрбежюр серенжемарихьан ярхлади гъузра, культурайин уьмриъ гъягъюрайи гьядисйириъ ккуниганси иштирак хьуз дурариз мумкинвал шуладар.
Гьаддиз табасаран театр, «Сягьнайин устадари – Дагъустандин агьалйириз» проектдин зиин ляхин апIури, октябрь ва ноябрь вазариъ Табасаран ва Хив районарин хайлин гъулариз «Ич вахтар» кIуру спектакль хьади гастролариз гъубшнийи. Хъа агьвалат фициб ву?
Дупну ккундуки, ихь театрин коллектив спектаклар хьади думукьан гизаф гъулариз гъябгъюрадар. Дина гъягъюз даккунди ясана даршули ваъ, хъа ихь районариъ спектаклар улупуз шлу клубар айи гъулар лап цIибдитIан адрувал себеб вуди. Хъа саб гъулаз сад йисандин арайиъ швнубан спектакль хьади гъягъюрвахъа?
Аьхир гъюру нумрайиъ
https://zoritabasarana.ru/rubriki/gazeta/item/6550-tabasaran-teatri-teatrin-jis
