Улихьнаси РД-йин жилинна мутмуйин аьлакьйириз лигру министр Агъарягьим Къарагьяжиевдихъди вуйи пресс-конференцияйиъ узу Табасаран райондин Сиртич гъулаъ айи «Табасаран» ва Ярса гъулаъ айи «Сардаров» ГУП-арин месэла гъитIибккиган, министри, му месэлайин гьякьнаан гьелелиг гьял апIуз читинди гъузрайи суалар гизаф ими, гъапнийи.
Дурар фу суалар вуш аьгъю апIбан бадали, учу РД-йин Халкьдин Собраниейин къанунчивалин, къанун тамам, гьюкумат тикмиш апIбан ва ерли самоуправлениейин Комитетдин председатель Алавудин Мирзабалаевдихъди сюгьбат гъубхунча.
Алавудин Несрединовичди мялум гъапIганси, «Табасаран» ГУП хъябкьбан ляхин гьеле 2011-пи йисан ккебгънайиб ву. Думуган налогарин гъуллугъну «Табасаран» ГУП-ди 617 агъзур манатдин жилин налог Сиртчарин гъулан поселениейин администрацияйиз тувну ккунивал субут гъапIнийи. ГУП-диз улупнайи кьадар налог тувуз дакьатар адарди хьпаз лигну, налогарин инспекцияйи, къанунди тIалаб апIурайиганси, шубуб ваз улдубчIвбан хъяляхъ, улупнайи налог ктабгъбан бадали, дело суддиз тувнийи, ва 2012-пи йисан августдин вазлиъ республикайин Арбитраждин судди, «Табасаран» ГУП, чаин али мажбурнамйир тамам апIуз даршлувализ лигну, банкрот хьувалин къарар адабгъну.
«2014-пи йисан му тешкилатдин кIулиъ айир суддин къарарниинди ляхнилан алдаъну. ГУП-диин гюзчивал гъабхан бадали, Арбитраждин судди конкурсдиинди гьаму ляхин кIули гъабхуз ихтияр айи чIатан идара апIрур – Къарачаево-Черкессияйин агьали Руслан Кочкаров дерккнийи. Къарачаево-Чер-кессияйиан вуйи кас гьаз дерккну гъапиш, чIатан идара апIрур пишекарди ляхин апIуз ихтияр айи юрист наънан вушра дерккуз шулу. Янаки юристди, гьаму ляхин апIбан бадали, хусуси аьгъювалар гъадагъну, ляхин кIули гъабхуз шлу лицензия гъадабгъуру», – гъапну Алавудин Мирзабалаевди.
Йиз сюгьбатчийин гафариинди, Руслан Кочкаровди, вазифйир тамам апIуз хъюгъюбси, «Табасаран» ГУП-дин балансдиин али вари девлет-хазнайин сиягь дапIну, думу яваш-явашди масу тувуз хъюгъну.
«Ляхнихъ хъюгъруган, дугъаз вазлин маважиб 30 агъзур манат улупнайи, цIиб вахтналан дугъу чан маважиб 45 агъзур манатдиина за гъапIнийи – тешкилатдиъ айи девлет-хазна масу туври, дурарихъан гъадабгъу пул чаз маважибси бикIури гъахьну. Дидланра савайи, ГУП-дин девлет, техника заан кьиматариз масу туври, документариъ бицIи кьиматар улупури гъахьну. Дупну ккундуки, гъи му ГУП-диъ лихру касарра имдар: маважиб тувуз дакьатар адрувализ лигну, сар кас-кьан ляхниз гъюри имдайи», – давам гъапIнийи Алавудин Мирзабалаевди.
Руслан Кочкаров ГУП-дин руководителди гъюру вахтна, душваъ асккан кьиматарин гьисабариинди 15 миллионтIан артухъ девлет-хазна ади гъабхьну: чяхрар гьясил апIру завод, машинар аъру гараж, 2 ферма, тахил вая жара мутму дабхьру элеркнайи йишвар, туканар ва хъанара хайлин жара шей’ар. Алавудин Мирзабалаевдин гафариинди, Кочкаровди чIатху объектар ктарди, имбудар вари (чяхир гьясил апIруган, тIумтIар кчIюкьру заводдин линйир, вари техника, тукан, элебкнайи йишв) масу тувуз хъюгъну. Гъийин йигъаз ду-шваъ цIибтIан шей’ар имдар.
«2014-пи йисхъан мина 2019-пи йисазкьан му месэлайин гьякьнаан Табасаран райондин администрация швнуб-саб ражари рес-публикайин Главайихьна, Правительствойиз, РД-йин жилинна мутмуйин аьлакьйириз лигру, РД-йин гъулан мяишатдинна ипIру-убхъру сурсатарин министерствйириз аьрзйир хьади илтIибкIну. Гьадму вари аьрзйириз вуйи жавабар узухь хьазухь. Амма гьич саб идарайизкьан, чан кIул’ина гъадабгъну, му месэла гьял апIуз ккунди адар», – кIура А.Мирзабалаевди.
ИкибаштIан, жвуван райондиъ айи 4 агъзуртIан артухъ гектар жилар хъайи ГУП жарадарин хилиз тувуз саризра ккунди адар, фицики гьадму жилариин ихь ватанагьлийирихьан мягьсулар урзуз, КФХ-йир арццуз, тIумтIар гьясил апIуз ва райондин бюджетдиз аьлава гъазанжар хуз шуйи. Эгер думу жилар жарадарин хилиъ ахьиш, Сиртчарин гъулан агьалйириз ляхин апIру йишв зат гъубзурдар. Амма, гьаз вуш, мялум дару себебариан му ГУП-дин гьякьнаан вуйи месэла гьелелиг гьял дапIну ккудубкIурадар.
«Сардаров» ГУП-ра гьамциб аьгьвалатнаъ а. Душван жиларин кьадар «Табасаран» ГУП-динтIан цIиб ву.
«Аьхиримжи вахтари му мяишатдин гьякьнаан вуйи месэлйириз узу лигури имдарза, хъа узу лигурайи вахтари, душв цIийи алапIну, ГУП-дикан акционервалин общество (АО) апIуз кIури, гафар гъягъюрайи. Гьелелиг думу месэлара РД-йин жилинна мутмуйин аьлакьйириз лигру Министерствойи гьял дапIнадар, фицики му ГУП-ра ккадабхъубси гьисаб дапIна. Гьаддиз думу АО-йиз илтIибкIбан ляхинра гьелелиг дигиш дубхьнадар», – ачухъ гъапIнийи «Сардаров» ГУП-дин гъийин аьгьвалат Алавудин Мирзабалаевди.
Кьюбиб ГУП-аринра ляхин къайдайиз дубхну, агьалйириз ляхин тувбан бадали, сабпи нубатнаъди тешкилатарик кайи буржар кидирчну ккунду. А.Мирзабалаевди туву мялуматариинди, гъийин йигъаз му ГУП-ар 10 миллион манатдин буржлу ву. Хъа тешкилат ккадабхъбан гьякьнаан вуйи къанундиинди, дидин дахилнаъ айи вари девлет-хазна масу тувну, удубчIву пул буржар ктирчуз ишлетмиш апIуру. Тешкилатарин гьякьнаан вуйи ляхин аьхирихъна гъафиган, думу жилар район-дин ясана гъулан администрацияйин дахилнаъ гъузрадар, хъа республикайин хусусиятназ гъягъюра ва аукциондиинди шли ужудар шартIар улупиш, гьадгъахьна арендайиз тувуз ихтияр а. Хъа арендайиз туврайи пулин дакьатар республикайин бюджетдиз гъягъюру. Гъулан мяишатдин метлеб айи жилар (кьюбиб ГУП-арин жилар гьаму жюрейиндарик кахьра), аьдат вуйиганси, 49 йисандин арендайиз гъадагъуру. Жара гафариинди, гьацI аьсрин вахтна райондин бюджет му жиларин арендайин пулихъ мягьрум хьуз мумкин ву…
Гьамусяаьт думу жилариин бац иливуз ккунидар гизаф духьна. Дурар вари ГУП-арин месэла гьял апIайиз ккилигура.
