Кюгьне Грецияйин машгьур философ Сократди гъапиганси, мялимарин, медицинайин гъуллугъчйирин ва судйирин пишекарвалин зигьим Аллагьдихьан дуфнайи савкьат ву. Аьдати инсанди жара кас аьжаликкан азад гъапIиган, думу игитси къаршуламиш апIуру, дугъкан газатариъ бикIуру, дугъаз пешкешар тувру. Хъа медицинайин пишекрариз инсан аьжаликан ккадагъувал гьар йигъандин ляхнин вазифа ву. Духтри чан ляхниъ деебту гъалатIдикан саспиган жара касдин уьмур, сагъ’вал асиллу шулу.

 

Гъийин йиз макьалайин игит Гюльнара Шябанова (шиклиъ) гележегдиз ужудар мумкинвалар улупурайи пишекар, ЦIийи Уренгой шагьрин асас поликлиникайин саб участокдин духтир-терапевт ву. Мектеб ужудар аьгъювалариинди ккудубкIну, Гюльнара Омскдин гьюкуматдин медицинайин академияйик урхуз кучIвру. Гюльнарайин абйир-бабар ЦIийи Уренгой шагьриз Хив райондин Гъвандикк гъул’ан кючмиш гъахьидар ву.

«Гьякьлуди гъапиш, духтирвалин пише узуз гьеле лап байвахтнаан мина ккуниб вуйзуз. КIваин илмийиз, мектебдиз гъягъюз хъюгъю йисари узу йиз саки вари альбомарик духтрар, фонендоскопар, градусникар ва медицинайин жара алатар каъри шуйза. Мектебдин мялимари, абйир-бабари, майил-мадатди йиз гележегдин пишейикан гьерхруган, узу кьатI’иди, анжагъ духтир шулза, кIури гъахьунза. Уьмри йиз кьисматра йиз кIваъ айиганси ккабалгну. Йиз аьхюнур гъардаш медицинайин академияйик урхуз кучIвнийи, ва мектеб ккудубкIган, узура йиз гъардаш урхурайи Омскдин гьюкуматдин медицинайин академияйик урхуз кучIвуз документар тувнийза», – ктибтура Гюльнара Шябановайи.

Гюльнара Шябанова поликлиникайиъ лихури 12 йис тамам шула. Дугъан участокдиъ 2 агъзуртIан артухъ агьалйир гьисабнаъ а. Учу дугъкан газатдиз макьала бикIурайиваликан хабар гъабхьи дугъан пациентари думу духтрин иццрударихьна вуйи янашмиш’валикан, кетIерцц-найидар кьабул апIбан бажаранваликан, аьзарлуйирихьна айи гьюрматнакан ва дурариз дикъатлу фикир тувбакан ктибтуз хъюгънийи. Хъа терапевтдин ляхниъ инсандихьна вуйи янашмиш’вали аьхю роль уйнамиш апIуру. Фицики бязи дюшюшариъ багьалу дармнаритIан духтрин гафари инсан ухди сагъ апIуру.

«Терапевт духтир гизаф ляхнариз ярамиш шлу пишекарси гьисаб шула. Жвуван бедендин зяифвал гьисс гъапIу кас сифтена-сифте терапевтдихьна илтIикIуру. Гьаддиз терапевтдиз гьарсаб цирк-лиан аьгъювалар ади ккунду. Университетдиъ учуз ужудар аьгъювалар тувнушра, сифте ляхнихъ хъюгъю йисари, жара касарин уьмрихъан, сагъ’валихъан аьхю жавабдарвал гьисс апIури, кIвак гьаммишан гъалабулугъ’вал кади шуйиз. ИкибаштIан, жвувтIан яшнан аьхю, тажруба айи духтрарин теклифари гизаф кюмек гъапIунзуз. ЦIийи Уренгой шагьриъ кьаби касар лап цIибтIан адар. Фицики, пенсияйиз удучIвбан кьяляхъ, дурарикан гизафдар мани гьава айи Урусатдин кьибла регионарин шагьрариз кючмиш шула. Гьаддиз узухьна илтIикIрудар асас вуди 30-55 йисан яшариъ айидар ву», – кIура Гюльнара Шябановайи.

Духтир Шябановайин ляхнин йигъ гвачIнин ухди ккебгъру ва саспиган хябяхъдин лап кьанди ккудубкIури шулу. Фицики, ляхнин кьяляхъ думу иццру касарин хулариз гъягъюра. Мидланра гъайри, карточкйир, выпискйир, иццрударихъди аьлакьалу кагъзар, рецептар, анализар ва медицинайин жара кагъзар ацIбахъди аьлакьалу ляхнизра хайлин вахт жара апIуб алабхъуру.

«Гъийин девриъ варитIан артухъди тарагънайи иццрушнар кIван гьендемарин, онкологияйин ва сахарный диабет уьзрар ву. ИкибаштIан, му уьзрар тазади амиди ашкар гъапIиш, дурар гьииди сагъ апIуз шулу. Гьаддиз диспансеризацияйин программайи важиблу роль уйнамиш апIура. Ихь медицина улихь гъябгъюра, терапияйин цирклиан диагностика гъабхру цIийи оборудование ляхник кипра, аьлимар цIийи дармнар арайиз хувалиин лихура. Анжагъ вари духтрикан асиллу шуладар. Жвув жвуваз душман духьну ккундар. Фунуб яшнаъ ашра, инсан жвуван сагъ’валин гъайгъушнаъ духьну ккунду.

Гьаму улихьна йигъари узу Москва шагьриъ пишекарвалин дережа за апIру курсариъ гъахьунза. Ич дарсариъ аьлимари аьхиримжи йисари агьалйири, духтрарин теклиф дарди, чпин ихтиярниинди, уьзур, иццрушин ашкар дарапIди, антибиотикар ишлетмиш апIурайиваликан, сацIиб гьии гъабхьибси, сагъ апIувал дебккрайиваликан, гьадму себеб вуди, вирусариз, бактерйириз гьаму деврин антибиотикарихьан ва дурар терг апIру жара дармнарихьан гучI амдруваликан, цIийи дармнар арайиз духну ккуниваликан ктибтурайи. Гьаддиз узу варидариз сифтена-сифте чпин сагъ’вализ лигбан тек-лиф апIураза. Духтри теклиф дарапIди, фицдар вушра дармнар ишлетмиш апIували инсанди сагъ’вализ чIуру тясир апIуру. Гюзчивал алдарди дармнар ишлетмиш гъапIувалин натижайиъ уьзур арайиз хурайи вирусар ва бактерйир артухъди кьувватлу шулу», – къайд гъапIну сюгьбатнан аьхириъ духтри.

Гюльнара Шябанова, ужур духтирси, бахтлу хизандин эйсира ву. Дугъан жилир Шагьбан «Газпром» компанияйин дахилнаъ айи «Бургаз» корпорацияйин цирклиъ кIакIначи инженерди лихура. Дурариз шубур велед – кьюр бай ва сар риш а. Гьар йисан хьадан тятIиларин вахтна дурар багъри ватандиз гъюри шулу.