Гъи Табасаран райондин агьалйирин, «сечкйир» кIуру гаф гъеебхьиган, гьяйифки, юкIв ккибикьуз хъюгъру. Му ляхнин себеб кьялан ва аьхю яшнан агьалйириз ужуди аьгъя: 1997-пи йисан глава ктагъруган, вари район, гьарсаб гъул ва мягьла, гьарсаб хизанра кмиди кьюб йишваз пай гъахьнийи. 

Кьюр кас бадали гъуландар, мирасар душманвализ удучIвнийи, инсанари чпин арйириъ айи аьлакьйир гъючIюргънийи. Сечкйирин улихь вуйи кампанияйин вахтна райадминистрацияйин гьяятдиъ гъябгъюрайи митингдиъ Асккан Табасарандин саб гъулан агьалийи кIваантIан гъапи гафар гъира ибарихъ хъмийиз: «БарбатI ишри му сечкйир. Гьамрарин кIуллан тина узуна йиз гъардашлугъди сар-сарихъди гафар дарапIри саб ваз шулайич» …

Гьамусяаьт Табасаран райондин глава ктагъбан нубатнан сечкйир кIули гъягъюра. Шюкюр ибшри, гъи райондин агьалйир глава хьуз ккуни касар бадали, къанна кьюд йис улихьнаси, екIвна гаркIалси дийигънадар. Вушра, му ражарира сечкйир нукьсанвалар ади гъягъюра: кьалу ниятар айи касари, интернетдиъ, социалин сетариъ бязи кандидатарикан вуйибра-дарубра бикIури, лайикьсуз макьалйир ирчра, инсанар чиб чпигъ гъяуз чарйир зигура.

Мумкин ву, газатдин гьаму нумра ичв хилиз рубкьайиз, райондиз нубатнан хьуд йисан регьбервал тувру кас мялум хьузра… Хъа йиз макьалайин метлеб – му сечкйирин, цIийи главайин ляхнин гьякьнаан жвуван фикрар ачухъ апIувал ву.

Сабдиин инанмиш вуза: аьхю райондиз глава йирхьур касди ктагъувал дюзиб дар! Йирхьур касдихьан, гъит, дурар аьрифдрар, лукьман касар ишри, 50 агъзуртIан артухъ инсанар яшамиш шулайи райондиз, лайикьлуди, вари терефар гьисабназ гъадагъну, глава ктагъуз даршул. Райондин агьалйири главайи адагъу къарарар, ккергъу ляхнар хушниинди кьабул апIбан бадали, думу варихалкьдин сечкйириъ ктагъуб лазим ву. Гьелбетки, сечкичйирин терефнаанра саб жерге шартIар тамам дапIнаш: демократияйин заан хъуркьувалси гьисаб шулайи сечкйириъ сес тувувал пулихъ, хюйин шишлихъ масу тутрувди, лайикьсуз, амма жвуван мирас вуйи кандидатдихъан сес тутрувди, хъа закурин йигъкан фикир дапIну, дюз къарар адабгъуруш.

Амма гъи ухьуз айи гьякьикьат жарасиб ву. Республикайин улихьдин главайин жягьтлувалиинди халкьдихьан конституцияйиъ улупнайи асас ихтияр – сечкйириъ иштирак хьувал ва райондиз глава ктагъруган жвуван сес тувувал – тадабгъна.

Гъи райондин кIулиъ фуж дийигъишра, думу саб жерге читин месэлйир чарасуз гьял апIуз мажбур хьиди.

Саб гъапиб, варитIан гъагъи месэла – гьюкмихьна вуйи ихтибарвал райондин агьалйирин юкIвариъ цIийикIултIан кчIибгувал. Табасаран райондин яшлу касари, 70 йистIан артухъ гъубшнушра, Гьясанбег Айдемировдин, 45 йис гъубшнушра, Мирзабег Багъичевдин ччвурар гъира аьхю гьюрматниинди кIваин апIури ими. Думу вахтари райондин кIулиъ айи гьякимар жвуван халкьдин, ватандин, райондин гъаразнаъ айидар, чпин ляхин намуслуди кIули гъабхрудар, жвуван ад марцциди уьбхюз чалишмиш шлудар, чпин ляхник жизби бюгьтан кипуз даршлуганси гъуллугънан вазифйир кIули гъахрудар, багъри халкь бадали жвуван ифи тувуз гьязур вуйидар гъахьну. Гъийин гьякимариз му касар – жвуван багъри халкьдин гъаразнаъ хьпаъ марцци чешнйир, гьелелиг дурарин багахькьан хьуз даршлу ягъли кIакIар ву. Аьхиримжи 40 йисандин арайиъ райондин кIулиъ гъахьидарикан, закур чпин терефназ халкьди гьаму жюрейин мани, гьюрматнан гафар апIур кIури, фунурихьан пуз шулу!? Гьич сарихьанра!

Кьюб гъапиб: райондиъ гъуллугъари айи касариз руш’ват тувувал ва дурари руш’ват бисувал ччивариан терг дапIну ккунду. Эгер думу ляхин кIулиз адабгъуз дархьиш, имбу ляхнарра улихь гъягъидар, гьаз гъапиш руш’ватчивали инсан, мюркъну рукьси, итIуз хъюгъру. Саб ражари жвуван хилари гъазанмиш дарапIу пулин тIяаьм кубкIурихьан, дидин улихь сарун дурум тувуз шулдар. Гьелбетки, гьякъи тувну ляхниъ дийигъур чан вазифйир тамам апIбахъ хьидар, дугъу жвуву харж гъапIу пул кьяляхъ хуз чарйир зигиди – чакан асиллу вуйидарихьан руш’ват бисури ясана райондин агьалйирин меселйир гьял апIуз деебтнайи пулин дакьатариин бац иливури. Ва гьаму къайда, муниципалин гьюкмин вари дережйириъ лихурайидари, кIалиб вуди дибисну, ишлетмиш апIуз хъюгъди. Думуган ляхнин вазифйир тамам апIувал саризра кIваин хьибдар.

Шубубпиб: райондин кIулиъ айири учв агъади ваъ, хъа халкьдин игьтияжар гьуркIбан бадали дийигънайир вуйиб кIваълан гьапIну ккундар. Гьятта гьарсар кас, думу фукьан зигьимлур, фукьан марцци ниятар айир вушра, заан гъуллугънаъ дийигъиган, я чан хушниинди пуч шулу, ясана думу гъвалахъ хъайидари, лайикьсуз тярифар апIури, гьякьсуз мялуматар туври, алчагъ хьуз гъитру. Гьаддиз райондин агьалйирин арайиъ ужуб гьюрмат-гьязат айидарин, жвуван гьякьлу фикир гучIна нач адарди пуз шлу, намус-эдеб айи касарин цIарнаан райондиъ насигьятчивалин институт цIийи алапIну ккунду. Ва райондин глава гьадрарин дюз гафнахъ хъебехъури гъахьиш, ляхинра улихь гъябгъиди. ДумутIанра савайи, ватанагьлийириз – раккнарихъ хъайидарин манигъ’вал адарди, арачйирин кюмек дарди – главайихьна рягьятди рукьуз – чпин дадбидад ашкар апIбан, убгру йишваз дарман тIалаб апIбан бадали – мумкинвал тувну ккунду.

Юкьуб кIуруб, цIийи главайин ляхин ашкаруб, думу СМИ-йирин вакилариз ачухъур духьну ккунду. Думуган гьякьсуз, кучIлин хабрар рагъру касарин мелзарра жикъи шулу, халкьдин дугъахьна вуйи ихтибарвалра артухъ шулу.

Сечкйириъ фуж гъалиб гъахьишра, думу кас чан ляхниъ гьаму шартIар тамам апIуз чалишмиш дархьиш, дугъкан райондиз глава ваъ, хъа читин уьмрин гъагънакк дачIаркIнайи халкьдин кьял’ина сабсана гъван, сабсана иццру зиян хьибди.

Гъит, Табасаран райондиз намуслу, аькьюллу глава кьисмат ишри. Хъа ухьу вариди, ихь кьувватар сатIи дапIну, райондин улихь хьайи важиблу месэлйир гьял апIуз дугъаз кюмек апIидихьа!