Табасаран райондин больница республикайиъ ужуб ляхин апIурайи сагъламвал уьбхбан тешкилатарин жергейиъ ади хайлин йисар ву. Думу райондиъ айи аьхю тешкилатариканра саб ву – мушваъ, гъулариъ айи сагъламвал уьбхбан идарйириъ айи пишекрарра кади, 764 кас лихура.

  

 Райондин сагъламвал уьбхбан идарйир коронавирусдин инфекция тарабгъувалихьна фици гьязур духьнаш, ич хусуси мухбир Ражаб Нуровди Табасаран райондин больницайин кIулин духтир Абсередин Мирзабеговдихъди сюгьбат гъубхну. Дидин асас мяна исихъ туврача.

– Абсередин Ибрагьимович, дюн’яйиъ коронавирусдин уьзур абхъна, гьаддин гьякьнаан Табасаран райондин агьалйирихьна илтIикIну, фу пуз шулвухьан?

– Гьюрматлу Табасаран райондиъ айи агьалйир, учвуз гьар йигъан рябкъюрайиганси ва ебхьурайиганси, вари дюн’яйиъ коронавирус уьзриан гизаф инсанар йихура, ва думу уьзур йигълан-йигъаз цIийи уьлкйириъ тарабгъура. Урусатдиъра варжариинди ватандашарик думу кубчIвна, Дагъустандиъра му цIийи вирусдин инфекция ачмиш хьпан дюшюшар ашкар дапIна. Дурар цIиб вушра, архаин хьуз ляхин адар, гьаз гъапиш Табасаран райондизра жара гьюкуматариан инсанар дуфна дурар имбу агьалйирихьан 14 йигъандин арайиъ ярхлади гъузну ккунду. Гьадму уьзриан арайиз гъюрайи лишнар – температура за хьувал, уьгьйир апIувал, кIул шавлу хьувал ва гь.ж. – саб бицIидикьан арайиз удучIвуз хъюгъиш, зат дидригъди духт-рихьна илтIикIну кккунду.

Учвуз рябкъюрачвуз, Урусатдиъ урхурайи вари студентарра гъулариз деетна, дурарра 14 йигъан, гизаф инсанар уч шлу йишварихьна, мирасарихьна хялижвди дурушди, хулариъ гъузну ккунду.

Жвуван марццишинра дюбхну ккунду: сябнихьди кми-кмиди хилар жикIури, дезинфекция апIру шей’ар ишлетмиш апIури. Хуларин улдар арццну, гьава гьюдюхюри гъитай, жвуван бедендиз мичIал дубхьну, учвук уьзрар кучIвуз мигъитанай.

Райондин агьалйирихьна тIалаб айиз – лап читин, чарасуз гьял дапIну ккуни месэла адарш, хул’ан удучIвну гизаф инсанар уч шлу йишварихьна ва сумчрариз дурушувал. Гъулариъ айи инсанарихьан, ктIерццуз хъюгъюбси, ерли ФАП-ариз илтIикIуз шулу. Учу ктIерццу касариз кюмек апIуз кIури, гъулариъ айидаризра кади, лазим вуйибкьан дармнар, маскйир вахт ккимиди гьязур дапIнача. Сабансан текрар апIураза: лап чарасуз ляхин адарш, хул’ан муудучIванай. Учвуз хулаз дуфну кюмек апIру бригадйирра гьязурди айич.

– Коронавирусдин инфекция Табасаран райондин сяргьятариин тарарабгъбан бадали, гъийин йигъаз фицдар уьлчмйир кьабул дапIначва?

– Табасаран райондин сагъламвал уьбхбан идарйир коронавирус кубчIвну иццру гъахьидар кьабул апIуз гьязур ву. Дурариъ, уьзур каш ахтармиш апIбан бадали, вахт ккимиди хусуси койкйирра, сагъламвалин диагноз дивру авадлугъарра (рентгендин аппаратура, пульсоксиметрийир, небулайзерар, ИВЛ аппаратар) гьязурди а.

Гьадму вирусдиз аькси вуйи лазим кьадар препаратар, гьарсар касдиин алабхьру палат, дезинфекция апIру шей’ар, дармнар, коронавирус кайивалин шакнакк ккайи иццрудар мина-тина гъахбан бадали сагъламвал уьбхбан лазим вуйи тяминатар айич. Гриппдин пандемия шлубси гъабхьиш, профилактикайин ва сагъламвал уьбхбан препаратар, симптоматикайин ва патогенетикайин гуж айи дезинфекция апIру шей’ар, фукьан иццрудар гъюз мумкин вуш, гьуркIруси гьязур дапIна.

Температура удубчIвнайи иццрудар, гьам агьли касарра, гьам бицIидарра кьабул апIуз, жара йишварихъанди раккнарра арццну, артухъси кабинетар гьязур дапIнача.
Хянгъядин рибчрайин гъвалахъ ерлешмиш дибхьнайи ДОЦ-диъ, жара гьюкуматариан ва жара йишвариан гъафи касариз 50 кроватра ади обсерваторра ачмиш дапIна.
Гинекологияйин отделениейиъ, душваъ айидарихъди гюрюшмиш хьуз ихтияр айидариз 15 кроватра ади изолятор абццна.

Коронавирус кубчIвну иццрудар гъахьиш, инфекцияйин отделениейиъ 20 кровать ва вари лазим вуйи авадлугъар ади 4 боксра ва 4 полубоксарра арццна.

ЦРБ-йиъ гьар йигъан, грипп кубчIвну ва ОРВИ-йиан иццурайидарин, бицIидар кайи хпарин, яманди кетIерццнайи аьхюдарин ва бицIидарин, кIванна табарин, ил хътабгъуз даршулайи уьзрар кайидарин мониторинг гъабхура.

Жара гьюкуматариан коронавирус кайивалин шакнакк ккайи касар гъафиш, духтрари дурарихъди 14 йигъан ахтармиш апIбан ва профилактикайин ляхин гъабхиди.

Гьар гьяфтайиъ РЦИБ-йин эпидемиологияйин отделениейиз, РД-йин сагъламвал уьбхбан Министерствойин 768-Л нумрайин буйругъназ асас вуди, вирусариз аькси вуйи препаратарин кьадар фукьан аш, мялуматар хътаурача.

Коронавирусдин (ОРВИ-йин ва гриппдин) ахтармишар гъахбан бадали лап гъагъи грипп кайи, пневмония дубхьнайи, гриппдиз къаршу гъелем дапIнайи касарин гьякьнаанра «РД-йин марццишнан ва эпидемиологияйин центр» ФБУЗ-дихъди мясляаьт дапIна.

2020-пи йисан 25-пи январиан 4-пи мартдиз аьзарханайин гъуллугъчйирихъди эпидемологияйин, клиникайин, дифференциальный диагностикайин, коронавирусдихъди фициб женг дубхну ккундуш ва думу уьзур фици ужу апIуруш, семинарар гъахьну.

– Коронавирус ктрубчIвбан бадали, гьапIну ккунду?

– Думу уьзур ктрубчIвбан бадали, сабпи нубатнаъди инсанди жвуван марццишин дюбхну ккунду: хилар сябнихьди жикIуб, маскйир улуркIуб, машнак, ушвник, уларик дижрикIу хилар ктруркIуб, хъюхъярра, уларра саб ражаритIан ишлетмиш дарапIру салфеткйирихъди марцц апIуб, хусуси дасмал ишлетмиш апIуб, жилар, салам тувруган хилар дисувалихьан ярхла хьуб, дишагьлийири гардандиъ архьну макIар дарапIуб, хулаъра гьаммишан марццишин уьбхюб лазим ву.

– Коронавирус кубчIв-найивал фици аьгъю апIуз шулу?

– Гъийин йигъаз вирусдин 37 жюре а. Коронавирус дибиснайи ригъдиз ухшар ву, гьаз гъапиш думу зиин уртим дибиснайи ригъси рябкъюру.

Уьзрин асас лишнар гьамрар ву: температура за шулу (38-39 градус); иццурайири уьгьйир апIуз хъюгъру; дугъан хъюхъяр дисуру; гъухар гъючIюкьюру; ил хътабгъуз читин шулу, кIул илтIибкIуз хъюгъру ясана шавлу шулу; кетIерццнайирин жандиъ аман гъубзурдар; хурагназ иштагь шулдар, эдерчуз хъюгъру.

– Коронавирусдин уьзур фици ужу апIуз шулу?

– Гъийин йигъазкьан коронавирусдиз аькси вакцина адапIнадар. Му уьзрихьан азад хьпан бадали, вирусариз аькси препаратар ва антибиотикар ишлетмиш апIура.

Коронавирус кубчIвур дидхьан сагъ апIбан бадали, саб гьяфта лазим ву, хъа уьзур гъагъи гьялназ гъафиш – кьюб гьяфта.

Сагъламвал инсандин варитIан аьхю девлет ву. Думу девлет уьбхбан гъаравлиъ айи вари инсанариз жандин сагъ’вал, аьзарлуйирихьна рягьимлувал, сабур ва гележегдиъ хъуркьувалар ккун апIурхьа.