Халачичивалин искусство арайиз дуфну 2 агъзур йистIан артухъра ву. Дагъустандиъ му сяняаьткарвал аьсрариинди артмиш шула. Республикайин гьарсаб халкьдиз чан хусуси лишнар ва хатI айи халачйир а.

Халачичивалин сяняаьткарваликан, дидин гьясиллуваликан, дидихъди аьлакьалу гъийин йигъандин читин месэлйирикан сюгьбат гъабхуз учу «Табасарандин нурар» газатдин редакцияйиз ДГПУ-йин художествойинна графикайин факультетдин кафедрайин доцент, педагогвалин илмарин кандидат, РД-йин ариш-вериш апIбан палатайин выставкйир ва презентацйир тешкил апIбан отделин заведующий Гюлпери Гьямзатовайиз теклиф гъапIнийча.

Дугъу чан пишекарвалин вари рякъ, неинки табасаран халкьдин, вари дагъустан халкьарин аьдатар, сяняаьткарвалар уьрхбаз, аргъаж шулайи насил кюгьне аьдатарихьна шлубкьан багахьна жалб апIбаз бахш апIура.

Гюлпери Гьямзатовайи Дагъустандиъ халачичивалин сяняаьткарвал артмиш апIбазра аьхю фикир тувра.

Дугъан метлеб – табасаран халачйирин успагьивал, дурарин гьякьикьи багьалувал саб вахтнара ис хьуз гъидритувал ву.

Чан бахтнаанси, 2000-пи йисан дугъаз Дагъустандин промышленностдин палатайи дагъустандин халачйирин накьишар ахтармиш апIбан гьякьнаан теклиф гъапIнийи. Лаборатория тешкил дапIну, думу гьадушваъ лихуз хъюгъру. Натижйирра арайиз гъюру. Фицики Гюлперийин кюмекниинди лаборатория- йи хайлин проектар гьязур апIуру, ихь халкьарин кюгьне накьишар уьрхюрайи цIийи накьишар арайиз хуру. Му проектар уьмриз кечирмиш апIури гъурху ва харижи уьлкйирин аьхю выставкйириз адагъу халачйирикан гьич сабра кьяляхъ гъафундар.

«Гъи ихь халачичивалин сяняаьткарвал зяиф дубхьнайивали кIвак аьхю гъалабулугъвал кипрайиз. Гьяйифки, му месэла гъийин йигъан Дагъустандиъ чарасуз вуди гьял дапIну ккуни асас месэл-йирин гьисабназ гъадабгъурадар. Хъа гучI ккапIрайиб гьадму вуки, халачийин устадар яшлу шула, дурариз устадвалин сирар гьархра. Улихьган хизандиан хизандиз, наслиан наслиз бабари гъабхури гъахьи тажруба гъи зяиф дубхьна. Ич метлеб – гьадму тажруба уьбхювал ва думу жигьилариз улупувал вуйич»,

– кIура ич сюгьбатчийи.

Гюлпери Къадировнайи чав дарсар киврайи университетдиъ халачйир урхру кархана абццна. Карханайиз, табасаранарси, жара миллетарин студентарра иштагьниинди гъюри шулу. Гъи халачичйири чпин хусусивал дубграйивали Гюлпери Къадировнайин кIвак лапра гъалабулугъвал кипра.

«Гьяйифки, гьадму саб вахтна халачичивалин гьясиллувал дебккували му циркил зяиф хьуз гъитну. Ухьу фу чара дапIнура, халачйирин накьишар, кIалиб гьюдюхюри, жара рякъяр агури, думу дебккуз гъитруб дайи. Хилари гъубху халачи гьаммишан заан ерийин мутмуси гьисаб апIура. Саб вахтнара дидин кьимат ужуз хьибдар. Учу тартиб гъапIу проектарин эскизариан халачйир гьясил апIуз гъабхьнийиш, ихь сяняаьткарвал зяиф хьибдайи. Пулин дакьатар адрувализ лигну, думу проектар уьмриз кечирмиш апIуз гъабхьундайи. Хъа иша дурушру накьишар кайи халачйири цехар ацIну гъахьну»,

– кIура Гюлпери Къадировнайи.
Дугъан фикриинди, эгер мектебарин бинайиинди халачи убхуз улупру классар, халачи убхру мектебар, лицеяр арцциш, му сяняаьткарвал дубгуз мумкин дар.

Гюлпери Гьямзатовайин хизанар Мягьячгъала шагьриъ яшамиш шулашра, дурарин хулаъ дуркьаригъ халачи гъядарди саб вахт-нара гъабхьундар. Дадайи ва багъри чйири гьарсаб халачийиъ чпин юкIв иври гъахьну. «Дагъустандиъ зат бикIувал адру вахтари устадари халачийиинди аьхю кагъзар дикIури гъахьну. Гьарсаб накьишдиз чан хусуси мяна айи. Думу халачйири гъи ухьуз фу кIураш, йиз студентариз гьадму улупураза. Кюгьне халачйир ахтармиш апIрудар, дурариъ дибикIнайиб урхуз ккунидар Америкайиан, Германияйиан ва жара харижи уьлкйирианра гъюри шулу. Дурари, халачи-йиин кьамкьариинди лицури, гьарсаб накьишдин жа-жаради шикил йивури, накьишар ахтармиш апIури шулу. Гьаддиз ихь лап кюгьне девлетлу тарихдиан дуфнайи сяняаьткарвал ухьу гъи дюбхну ккунду», – аьлава гъапIну Гюлпери Къадировнайи.
Вари дишагьлийир улубкьурайи машкврихъди тебрик апIури, дугъу табасаран дишагьлийирин успагьивал, хялар кьабул апIуз аьгъювал, гьюрматлувал, сабурлувал жаради къайд гъапIну ва варидарикан, эгер мумкинвал аш, хулаъ бицIи дуркьар дивну, жвуван ата-бабйирин сяняаьткарвал уьбхювал ккун гъапIну.

 

Гюлпери Къадировна Гьямзатова Табасаран райондин Хюрикк гъулаъ бабкан гъахьну. Гюлпери бицIиди имиди дугъан абйир-бабар Мягьячгъалайиз кючмиш гъахьнийи. Му шагьриъ 38-пи нумрайин мектеб ккудубкIну, думу Дагъустандин художествойин училищейик урхуз кучIвру. Ужудар аьгъювалариинди училище ккудубкIу жигьил пишекриз Бодяевайин ччвурнахъ хъайи халкьдин художествойин сяняаьткарваларин илминна ахтармишарин институтдин Москвайин филиалиъ ляхин апIуз теклиф апIуру.
1991-пи йисазкьан Гюлпери Гьямзатова гьадму институтдиъ саб отделин заведующийди гъилихну. Дидин кьяляхъ дугъу урхувал ДГПУ-йин художествойинна графикайин факультетдиъ давам апIуру ва 2000-пи йисан гьадушваъ аспирантурара ккудубкIуру.