Наргиз Гюлечова
Цци февралин вазли Афгъанистандиан Совет гьюкуматдин эскрар адаъну 35 йис къайд гъапIну.
Гьамдихъди аьлакьалу вуди, Афгъандин дявдин ва хусуси метлеб айи операцйирин ветеранарин Урусатдин Союздин Астрахан региондин тешкилатдин кIулиъ айи ихь ватанагьли, Хив райондин ГъуштIил гъул’ан вуйи Агъамягьямед Султановдикан макьала чап апIурача.
Агъамягьямед Султанов 1962-пи йисан бабкан гъахьну. 1980-пи йисан думу, ГъуштIларин кьялан мектеб ккудубкIбалан кьяляхъ, Астрахан шагьриз урхуз гъягъюру. Хъа 1981-пи йисан гьадушв’ан армияйиз гъахуру.
«Армияйиз узу Литовский ССР-ин Гайжюнай шагьриъ айи завун десантдин кьушмарин агъювалар гъадагъру центриз гъухнийи. Дина учу духну садпи йигъаритIан Афгъанистандиъ дяви гъябгъюрайиваликан ва Совет уьлкейин эскрар афгъан халкьдиз кюмекназ гьаъруваликан мялум гъапIнийи.
ИкибаштIан, узухъди хъайи баярикан хайлиндар дина гъягъюз рази гъахьи. Гьадрарихъди узура Афгъанистандиз гьягъюз гьязур гъахьнийза, фицики йиз адаш, йиз аба Ватандин Аьхю дявдин ветеранар ва инвалидар вуйиз, хъа йиз ими кIуруш, 1943-пи йисан наан ашра аьгъдарди гъудургу дявдин иштиракчи ву. Узу гьацдар игитарин насил вуйивализ лигну, афгъан халкь ихь кюмекназ ккилигурайи вахна, гъирагъдихъ дийигъну гъузуз ккундайзуз», –гъапнийи йиз сюгьбатчийи.
Агъамягьямед Султанов-дин гафариинди, думу Афгъанистандин меркез вуйи Кабул шагьриъ айи президент Аминдин резиденцияйиз гъухнийи, ва дугъу шубуб вазли душваъ гъаравулди гъуллугъ апIури гъахьну.
«Узу душваъ гъаравулди машнаан цIиб мучIу, гъумрал кIалбаринур ву кIури, янаки афгъанарихъна гъушур вуйивализ лигну, дерккур вуйи. Хъа сарун 1982-пи йисан январин вазлихъанмина афгъандин дявдин женгариъ иштирак хьуз хъюгъюнза.
Афгъанистандин жюрбежюр шагьрариъ 23 ражари дявдин женгариъ гъахьунза. 6 ражари минйириинра алахъунзу. Гьадрарикан 4 ражари дюшюш фици гъабхьнуш, минайин кьувват фициб вуш, затра кIваинди дариз, фицики амрихъан гъягъюри гъахьунзу», – гъапнийи Афгъан дявдин ветеранди.
Йиз сюгьбатчийи Афгъанистандиъ гъябгъюри гъабхьи дявдин гьякьнаанра чан фикрар ачухъ гъапIнийи. Дугъан гафариинди, Совет уьлкейин эскрар дина вахтниинди гьаъну, фицики думу вахтари Афгъанистандиан Кьялан Азияйиз наркотикар хури гъахьну. Хъа Афгъанистандиз му зегьер США-йин вакиларин кюмекниинди Пакистандиан ва Ирандиан хурайидар вуйи.
«1983-пи йисан армияйиан хулаз кьяляхъ гъафунза. Узу дина гьаъну, думу дявдиъ иштирак гъахьну кIури, зат швумал дарза. Гьадушваъ иштирак хьуб’инди уьмурлуг дустарра гъахьунзуз. Совет гьюкумат ккадабхънушра, Украинайиан, Белоруссияйиан, Литвайиан ва жара йишвариан духну, Афгъан дявдиъ иштирак шулайи ва гьадушваъ таниш духьну, дуствал гъийибтIу баярихъди магьа гъира аьлакьайиъ имича. Гьар вазли сар-сариз зенгар апIури шулча. Ич дуствал хайлин йисарин арайиъ лап улдукьу, ижмиб вуйич», – ктибтнийи Агъамягьямед Султановди.
Гьяйифки, гъийин наслариз Афгъандиъ гъахьи гьядисйирикан цIибтIан аьгъдар. Гьаддиз, аьхиримжи вахтари мектебариъ, кьялан ва заан пишекарвал туврайи образованиейин идарйириъ Афгъандин дявдин ветеранарихъди ватанпервервалин серенжемарра гъахура.
«Гьамусяаьт учу, Ватандин Аьхю дявдин ветеранарин баяр, худлар, Афгъандин дявдин ветеранар, аргъаж шулайи насларихъди кми-кмиди гюрюшмиш шулача. Сабпи нубатнаъди, Ватандин Аьхю дявдиъ иштирак гъахьи жвуван абйирикан, адшарикан, хъасин Афгъандин дявдин гьядисйирикан баяр-шубариз ктибтурача.
Асас метлеб гьадму вуки, гъюрайи наслар ватанперверарди тербияламиш апIуб. Янаки учуз ич абйири, дявдин ветеранари туву тажруба гъийин жигьиларихьна туврача. Гьацира, тарих кIваълан гьадрахбан бадали, лап гьюрматниинди, дамагъ апIури кIваин уьрхюрайи Ватандин Аьхю дявдин игитарин ччвурар гъи аргъаж шулайи насларихьна рукьурача. Гьацира, бицIидарикан жвуван Ватандин тарих аьгъяди хьуб ккун апIурача, фицики жвуван тарих аьгъдру касдихъ гележег хьибдар. Гьаддиз, тарих аьгъяди, думу дюбхну, насларихьан насларихьна рубкьури ккунду», – аьлава гъапIну сюгьбатчийи.
Агъамягьямед Султанов армияйиан гъюбан кьяляхъ Астрахан шагьриъ тикилишчивалин компанияйиъ ляхин апIуз хъюгъру. Гьадушваъ аьдати пишекрилан генеральный директориинакьан за гъахьну. Гьамусяаьт думу лайикьлу рягьятвалиъ а ва чаз айи шубур веледдин 5 худул тербияламиш апIура.
Хъа Афгъандин гьядисйириъ иштирак хьпаз лигну, Агъамягьямед Султанов Уьру хядран ва Жюрэтлувалин орденариинди лишанлу дапIна. ЦIиб улихьнаси дугъаз Астрахан областдин улихь гъазанмиш гъапIу гьунарариз лигну, региондин варитIан заан наградара тувну.
Гьаму макьала бикIурайи вахтна ич редакцияйиз Казбековский райондин Дылым кIуру гъул’ан чан хушниинди хусуси метлеб айи дявдин операцияйиз душнайи эскрахьан саб кагъаз гъафнийи. Думу кагъзиъ дибикIнайи:
«Гьюрматлу Хив райондин глава ва ГъуштIил гъулан жямяаьт! Узуз Мягьямед Иразханович Мягьямедов кIурузуз. Авар миллетдин вакил вуза. Узу шубуб хусуси метлеб айи операцйирин иштиракчира вуза.
Украинайи гъябгъюрайи хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ зийнар духьну, узу Астрахандин госпиталиъ ахъунзу. Наана узу гъушишра, наан гъахьишра, жвуван дагъустанлуйир агури шулза. Магьа гьаму ражарира жвувандар агурайи вахтна, учу дахънайи йишваз Астрахандиз кюч духьнайи Хив райондин ГъуштIил гъулан агьали Агъамягьямед Гьяжиагъаевич гъафнийи. Думу учухьна гъюб’интIан, му госпиталиъ айи касарин ва духтрарин дугъахьна вуйи гьюрматниин мюгьтал гъахьунча. ВуйиштIан, Агъямягьямед Султанов му больницайиз вари терефариан кюмек апIурайи кас ву. Гьаддиз дугъахьна гьациб гьюрматра айи. Аллагьдин амриинди, узу кьюбпи ражарира му госпиталиъ ахъунзу. Узуз зийнар духьнашра, душваъ Агъямягьямед Гьяжиагъаевич айивализ лигну, читинвалиъ узу гъудрузрубдиин умудлу вуйза. Гьаци гъабхьнура ву…
Гьюрматлу Хив райондин улихь-кIулихь хьайидар, ГъуштIил гъулан жямяаьт ва Агъамягьямед Гьяжиагъаевичдин мирасар. Гьамцир кас учвуз айивализ лигну, чухсагъул пуз ккундузуз. Учвуз варидариз ижми иман, сагъламвал ва хушбахтлувалин уьмур ккун апIураза. Умуд кивраза, Хив райондин ва ГъуштIил гъулан улихь-кIулихь хьайидари мицир лайикьлу кас фикир тутрувди гъидритур».
