Наргиз Гюлечова
Дагъустан Республикайин гъулан мяишатдин цирклиъ цIийивалар тIаъбан бадали, илмин вакилари хайлин ляхнар гъахура. Мисал вуди малдарвалин циркил гъадабгъиш, Гъулан мяишатдин илмарин федералин центрин (ФАНЦ) кIулиъ айирин вазифйир тамам апIурайи Нариман Ниматуллаевди «Табасарандин нурар» газатдиз туву мялуматариинди, циркил цIийи ва дидин ери за апIбаъ табии дару жюрейиинди тумламиш апIували асас роль гъабхура.
«Цци, ужудар жинсарин мал-къарайин материал ишлетмиш апIури, аьхю маларин ва чарвйирин мянфяаьтлувалин ери заан дережайиз адабгъбан проект уьмриз кечирмиш апIбахъ хъюгъюз планламиш дапIнача. Думу ляхин давам апIбан бадали, эвелиан республикайиъ 5 зонайиъ табии дару жюрейиинди мал-къара тумламиш апIру пунктар тешкил апIиди. Дурар Тарумовкайиъ, Къизлариъ, Левашиъ, Къарабудагъкентдиъ ва Кьасумкентдиъ тешкил апIуз ккача.
Республикайиъ му жюрейиинди циркил артмиш апIуз ккуни инсанарин кьадар гизаф ву. Фицики дурарин асас метлеб мал-къарайин йиккун мянфяаьтлувалин ери за апIуб ву.
Мисал вуди гъадабгъиш, хусуси вуйи мяишатариъ мал-къара уьбхбан мянфяаьтлувал цIиб ву. Гьаддиз, гьадму узу кIурайи пунктар гьацдар мяишатариз кюмек вуди тешкил апIурайидар ву», – кIура Нариман Ниматуллаевди.
Мидланра гъайри, гъулан мяишатдин илмарин вакилари набататчивалин цирклиъра ляхин гъабхура. Гьаддин гьякьнаан улхури, ФАНЦ-дин кIулиъ айири мялум гъапIганси, ккудубшу йисан чвлин фаслиъ, ахтармиш апIбар сесеб вуди, гинбин кетен кIуру сорт гъубзну. Думу улихьнаси Краснодарин аьлимари дюн’яйиъ сарпидарди адабгъу чвну дубзну ккадабцIру культурайин саб сорт ву.
Му сорт ихь регионди аьхю хазнаси гьисаб апIуз шулу. Фицики республикайин дюзенариъ айи хутIлариъ асас вуди урзурайидар чвлин мягьсулар ву. Сабсана дарпиди гъибтуз шулдар. Му культурайикан ихь гъулан мяишатдин нежбрари Дагъустандин бренд вуйи пIялцIукра гьязур апIура.
«Аьхиримжи вахтари кми-кмиди республикайиъ бамбаг гьясил апIбаканра улхура. Гъубшу йисан саспи районарин мяишатариъ, думу культура фици ухьухь ктубчIвуруш ахтармиш апIуб метлеб вуди, дубзну, учу думу гюзчиваликк гъибтнача. Гьацира, ич центрин аьлимари бамбгин 21 сортнан ахтармишарра гъухну. Къайд апIуз ккундузузки, аьхиримжи 70 йисандин арайиъ бамбаг Дагъустандиъ гьич сар касдира убзури гъабхьундар. Гьаддиз учу, аьлимари, ихь республикайин гьавйириз хас вуйи сортар гъядягъюнча. Аммаки, сад йисандин натижйириз дилигну, дидиз кьимат дивуз шлуб дар. Хъа цци кIуруш, хутIлариъ убзбан бадали, сертификат айи «ПГСХ-1» сортнан бамбаг гъадабгъуз планламиш дапIнача. Думу сорт Волгограддин гъулан мяишатдин университетдиъ адабгънайиб», – гъапну сюгьбатчийи.
Гъулан мяишатдиъ урзурайи жара культурйириканра улхури, Нариман Ниматуллаевди туву мялуматариинди, республикайин гъулан мяишатдин аьлимариз, 2 жюрейин сортнан шаршра лап гизаф кьадарнаъди адагъбан ляхин цци тамам апIуз Госсортокомиссияйин разивал тувна.
Мидихъди сабси, люцернара убзурайи мяишатар гизаф а. Аммаки саспи мяишатари чпи гьязур гъапIу вая жара регионариан масу гъадагъу люцернийин тумар урзура.
«Ккудубшу йисан Хасавюрт райондин илимдинна гьясиллувалин базайиъ учу сабпи ражари вуди ихь ватандин люцернийин тумар гьязур гъапIунча. Гьадму жюрейиинди – Лак райондиъ картфарин цIийи сортнан тумарра. Янаки, ихь ватандин селекцияйин жюрейиинди 2 жюре сортнан 16 тонна картфар сач гьясил гъапIну.
Ич центрин аьлимари гъулан мяишатдин ведомствйирихъди, хъа асас вуди республикайин гъулан мяишатдин ва ипIру-убхъру сурсатарин министерствойихъди сатIиди ляхин апIура. Гьацира учу апIурайи ляхин республикайин Правительствойин председатель Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимовдира гюзчиваликк кка», – аьлава гъапIну Нариман Ниматуллаевди.
