Гюльнара Мягьямедова
Социалин сетариъ айи аьхюну пай блогерарин 25-40 йис яшар ву. Дурар гизафси шагьрариъ яшамиш шула. Блогерари чпин бизнесдикан, хизандикан, чпи йигъ фици адапIураш, гьаддикан ктибтури шулу. Сабпи нубатнаъди дурарин асас метлеб чпин бизнес артмиш апIуб, дидлан алдабхъган чпин блогдиз лигурайидарин кьадар артухъ апIуб ву. Хъуркьувалиинди блог гъабхурайидар, чпи касибвал кайидариз, бедбахтвалин дюшюш дубхьну хулак цIа кабхъдариз, аварияйикк ккахъну сакьат гъашидариз кюмек тувбан бадали пул уч апIуб фици тешкил апIураш, улупура. Гьелбетда, мицисдар кюмекчйириз лигрударин кьадарра артухъ шулу.
2025-пи йисан Рамазандин вазли Инстаграмдиъ (Урусатдиъ гъадагъа дапIнайи Meta компанияйин социальный сеть) «Сейфудин ими» блогдихъ гюзчивал гъабхуз хъюгъюнза. Дугъу Рамазандин вазли гьар йигъан ушв гьибтру вахт хьайиз, кьюб-шубуб гъазан пилав аш гьязур апIуйи. Чав апIру ляхнихъди дугъу, шлин кюмекниинди рягьимлувалин ляхин тешкил апIураш, комментарйирра тувуйи.
«Сейфудин ими» хьадан вахтна гьар йигъан агъювалар гъадагъуз мистаз гъюрайи бицIидарихъди гюрюшмиш шула. Дугъу бицIидариз меълишнар пай апIура. БицIидарра чпин аьхю юлдшиин гизаф шад ву. Гьацира блогери мистаъси, чав ляхин апIурайи йишвахьра бицIидарихъди жвуван халкьдин аьдатарикан, аьхюр-бицIириз дапIну ккуни гьюрматнакан, ухьу хъапIрайи диндикан, инсанди дизигну ккуни зегьметнакан сюгьбатар гъахура. Гьадму сюгьбатарихъ хъпехъури, гьамцдар инсанар дюн’яйиъ имийкIан кIури, фикир апIури гъахьунза. Хъа сад йигъан редакторихъди йикьрар дапIну, Сейфудин Къурбановдикан газатдин саб нумрайиъ бикIбанди гъахьнийча.
– Сейфутдин Зейнутдинович, ихь газат урхурайидар увухъди таниш апIурхьа. Уву наънан вуш, учуз кидибита.
– Узу Мамедгъалайин Вартатил микрорайондиъ 1985-пи йисан бабкан гъахьунза. Ич абйир-бабар Табасаран райондин Вартатил гъул’ан кюч гъахьидар вуйи. Мамедгъалайин сабпи мектеб ккудубкIну, Дербентдиъ ДГПУ-йин филиалин физкультурайин ва спортдин факультетдиъ урхури гъахьунза. Юкьубпи курс ккудубкIну, Яракьлу Кьувватарин жергйириз гъуллугъ апIуз гъушнийза. Армияйин кьяляхъ жвуван хизандин мадарназ уьлкейин аьхю шагьрариъ лихури гъахьунза. Москвайин областдиъ Подольск шагьриъ шубуд йисан жюрбежюр цирклариъ гъилихунза. Саб вахтна бицIи ватандиз кьяляхъ гъюз ният дапIну, «Наан бабкан гъахьнуш, гьадушваъ уву лазим ву» кIуруганси, Мамедгъалайиз хъадакну гъафиза.
Москвайиъ узу айи вахтна ихь миллетдин вакилар уч духьнайиган, ич поселокдин мист фициб йирси гьялнаъ аш, гьаддикан гафар гъахьнийи. Думу гафар кIваинди, Мамедгъалайиз гъафир, сабпи нубатнаъди мистаз гъушнийза. Дугъриданна, асал ктабхьури, марццишин уьбхюз даршули, мист лап йирси гьялназ дуфнайи. Узу мистан имам Аьбдурягьмандихьна душну, фу ляхин дапIну ккундуш, гьерхнийза. Дугъу мистан цалар катIну ккуниваликан, гьадму ляхнариз мистан 100 агъзур манат пулра айиваликан гъапнийи. Узу имамдихьан ихтияр гъадабгъну, пулин дакьатарра, цалар катIру баярра агуз гаф тувнийза. Жигьил баярин десте уч дапIну, яваш-явашди мист рас апIуз хъюгънийча. Цалар катIуб кIул’ина гъадабгъу учу, имамра кIулиъ ади, мист кIан’ан кIулиз цIийи алапIуз хъюгънийча. Гьадму вахтна йиз хизан саб хулаъ яшамиш шулайи, хъа хулар тикмиш апIуз вари материалар гьязурди айиз. Азад вахтна хуларра тикмиш апIури гъахьунза. Йигълан-йигъаз имамдихъди ляхниъ архьну, аьшкь кубчIвиган, хизандин гъайгъушнариканра гьархру вахтар шуйи. Аьлгьямдулиллагь, хуларра тикмиш гъапIза. Вушра имамди ва дугъан дестейи апIурайи ляхнар гизаф кьабулди вуйзуз. Мугьяммад-шафисдар, Гьябибсдар баяри гьапIраш рябкъюри, ич имамди дурарихъди аьлакьа уьбхюри, гъулан жигьилар уч апIури, мянфяаьтлу ляхнар давам апIуз хъюгънийча.
– Блог гъабхуз ният фила гъапIнийва?
– Шубуд йис улихьна мистаз уч шлу жигьилари Рамазандин вазли ифтарар тешкил апIуз йикьрар гъапIнийи. Сабпи йисан – вахт-вахтарик, хъа гъюру йисари гьадму ляхин узуз табшурмиш гъапIнийи, узу кIул’ина гъадабгънийза. Узу хураг гьязур апIури, ушв гьибтру инсанарин юкIвар шад апIури гъахьунза. Ич имамди апIурайи ужудар ляхнарикан саризра рябкъюри адайи. Узу фикир дапIну, гьаму йисан Рамазандин вазлихъан хъюгъну, блогдиъ имамди апIурайи ляхнарикан ктибтуз хъюгъюнза.
Саб ражари «Инсан» фонднан вакиларихъди кьибла Дагъустандиз (Табасарандиз, Хивна, лезги гъулариз) хулар гъургдарихьна, сакьат бицIидар айидарихьна гъушнийча. Гъийин девриъ гизафдари касибвал кайидар, игьтияжвал кайидар адруси гьисаб апIуру. Валлагь, дици дар. Гизафдариз пособйир гъюра, амма пособйириинди яшайиш хьуз шулдар. Эгер хизандиъ гьаммишан гъазанж хру жилижви адарш, газдихъан, электричествойихъан, штухъанра пул тувну, бицIидар ипIруб-убхърубдихъди, алабхьрубдихъди пособйирихьан тямин апIуз шулдар. Гьаму йиз багъри поселокдиъра кмиди холодильник, палтар жикIру машин адрудар хайлиндар а. «Инсан» фонднан вакиларихъди душну, гъагъи гьялнаъ айи хизанар гъяркъган, узу дурариз удукьруси кюмек тувуз гаф тувунза.
Гьамус блог гъабхури, ич ляхнарихъди гюзчивал гъабхру, кюмек тувуз гьязур вуйи инсанар ачуз. Гизафдари мистан имамдин гаф бисурадар, хъа узу думу ляхнихъди рази дарза. Саб хатIа-бала гъабхьиган, салам-сумчир айиган, вари имамдихьна жаргъуру. Узуз узу имамдиз бакар шлу кас вуди ккундузуз.
– Уву кIваъ гьамциб рягьим ади аьхю гъахьунва. Гьамус яв хизандиканра кидибт.
– Узу шубуд йисаъ ади, ич адаш Зейнутдин кечмиш гъахьнийи. Дадайи учу сарди аьхю гъапIну. Гизаф читин вахтар вуйи. Гьелбетда, думу читин вахтар кIваълан душнадариз. Гьаддиз, кIул’ин жилир алдру хизандиз кюмек апIруган, шид зигруган, ясана жара ляхин апIруган, узу пул бисури шулдарза. Ич дадайиз читинди вуйи вахтари, унчIвигъ шюше гъиврушра, раккин рас апIурушра, пул тувну ккундийи, хъа адру пул наънан туврухъа?! Кюмек ккуни ляхнар дахьну гъузуйи.
Узу уьмрин юлдшихъди шубур велед тербияламиш апIураза. Сифте, узу жямяаьтлугъ ляхнарихъ хъюгъиган, хизандиъ наразиваларра шуйи. Йиз хасият аьгъяди, уьмрин юлдаш ккюгъюйи, хъасин вари ляхнар дюз гъахьну. Аьлгьямдулиллагь, Аллагьди йиз хизанра гъаврикк ккаъну: читин йигъарра, шаду йигъарра сатIиди гьауз амур гъапIну.
– Уву бицIидарихъди сюгьбатар гъахруган, кIваз хуш шулу. БицIидарин кIвахьна фици рякъ абгурава?
– Узу ижмишнаан тIалаб апIру, дюзи саягъ уьбхру адаш вушра, гьарсарихъан гизаф юкIв убгру, апIру ляхнихьна жавабдарвал гьисс апIру инсан вуза, хъа бицIидарихьна лапра ужуди янашмиш шулза. Бай тяфа гьякьлу жилирси аьхю хьпаз фикир тувруза. Дурарихъди сюгьбатар гъахураза, ужубна харжиб жара апIуз улупураза. БицIидар чпира узухъ хъпехъуру.
«Инсан» фонднан вакил Мугьяммад-шафийихъди сагъ апIуз даршлу уьзрар кайи бицIидарихъди, гьадрарин юкIвар шад апIуз, Мягьячгъалайиз, душваъ Жвумийин мистаз, Духовный центриз гъягъюб алабхънийзуз. Гьадмуган, бицIидарин читин гьял рябкъюри, дурариз кюмек апIури, бицIидариз кюмек тувуз ккунивал хъана артухъ гъабхьнийиз. Мистан имам Аьбдурягьмандиз дупну, ич мистаъ хьадан курсариз гъюрайи бицIидар, дурариз гьар йигъан мороженое, пирожкйир, меълишнар, сокар гъадагъуб, экскурсияйиз гъягъюб уз’ина гъадабгъунза. Шюкюр Аллагьдиз, ляхин удукьурайивал гъябкъю имамди Мамедгъалайин вари мистариъ гьациб ляхин тешкил апIуб ккун гъапIнийи. Имамди табшуругъ тувну, узу гьадму намуслувалиинди кIулиз адабгъураза.
– Сейфутдин Зейнутдинович, ихь сюгьбатнан аьхириъ жигьилариз фицдар гафар пуз ккундувуз?
– БицIидариз дюз тербия тувуб ккун апIури, узуз ихь аьхюдарихьна илтIикIуз ккундузуз. Гъи ихь уьмрин къайда, аьадалат дигиш дубхьна: аьхюр-бицIир имдар, багахьлуйирихъди вуйи аьлакьйир лап зяиф шула. Узу ужудар аьдатар айи вахтна аьхю гъахьир вузу, гьадмугансиб янашмиш’вал гьубкIрадархьуз. Гъийин жигьилар гъавриъ духьну ккундузуз: зегьметнахьан гучI апIуб лазим дар, хилар ва палтар кацIуб аьйибнан ляхин дар, асасуб ичв юкIвар марцциди гъузуб ву. Ихь диндизра хъайивал апIинай, гьадмуган ихь хизанариъ берекетра, девлетра, уж’валра хьибди.
– Сейфутдин Зейнутдинович, газатдиз интервью тувбаз чухсагъул! Мамед-гъалайин имам Аьбдурягьман кIулиъ ади, учву гъабхурайи ляхниз аферин!
