Ватандин Аьхю дявдин йисари душмандиин гъалиб хьпан баркаллу ляхниз неинки эскрар, хъа гьацира имбу пишйирин сагьибарра шерик гъахьну. Шаирари ва писателари чпин учIру эсерариинди инсафсуз душмнихъди вуйи женгнахьна халкь рюгьламиш апIури гъахьну. Му къурхулу йисари 43 дагъустан шаирар ва писателар фронтдиз гъушну ва, яракь хилиъ ади, багъри жилар чиркин душмандихьан марцц апIури гъахьну. Гьадрарикан 12 кас женгариъ гъийихну – Эфенди Капиев, Багьаудин Митаров, Аьлимпаша Салаватов, Багъатир Мягьямадов, Агъалар Гьяжиев, СтIал Мусаиб, Ражаб Динмягьямаев, Мухтар Абакаров, Манувах Дадашев ва жарадар.
Тазади артмиш шулайи табасаран литературайира Аьхю Гъалибвалик лайикьлу пай кивну, дявдин женгариз чан шубур вакил гьаъну – Багьаудин ва МутIалиб Митаровар ва Ибрагьим Шагьмарданов.
Гъийин литературайин машнаъ му шаирари дявдин вахатари гъидикIу вая дявдиз дапIнайи вуйи эсерар туврача.
Багьаудин МИТАРОВ
***
Гъургъушум убзри завуъ, убгура дюн’я
Рукьан гъядари бацар за апIури.
Карк ккибисну жили зигура суза,
Зулумкар залумдиз кьисас апIин кIури.
Терездиинди, ясан гафниинди
Ебцуз шулдар халкьдин кьягьялвалин сан.
Волгайин миркклиин дахьну ади,
Дявдин цIин кьялаъ уьбхюри Ватан.
Нагагь хаинкар кучIлях гъашиш уву,
Зат гьяйиф даршул алчагъ гъашир бабаз,
Ватандин халкьари нянат алапIну
Усал шулу, Ватан цIигал дарур чаз.
Лиг, гьюлихъан гьюлиз уьлкейиъ вари –
– Кьягьял сикин шулдар, убхьруган ифи,
ЦIин яцIаъ вари жилар ургури,
Ялав жабгъура, уьмриз аьжал хури.
Гъати кум абхъну ригъра дубхьна мучIу,
Гъягъюрхьа вари хъанара цIин яцIаз.
Инсафсуз кьисас гъи юкIвариъ убчIвну
Душмандин бисуз инсафсуз саб гъараз.
Яв шикил
Сакит вахтна дяви дарди
Гьарикк дусза увуз аьгъдру,
Шиклиз лигури ялгъузди,
Ккуртдин гъултгъиан адабгъну.
Машнаан рякъюри аяв
Шад улар, дагъдин гюлерси,
УлчIвмариккра ккаяв ялав
Каспи гьюлин чру лепеси…
КIурза увуз, хъугъ лап якьин
Гюрчег’вализ дар барабар.
ЮкIв хъайи вари халкь – элдин
Адлу вуйи гъизилгюлар.
КIваин гъабши сабан фици
Ккилигну вуйш узу увуз,
Мектебдиъ ихь, гъати вуди
Ккунивалин гьевес кабхьуз.
Улдахъ назук мяъли гъапIда
Багъдиъ бюлбюл гъапIу гьяйран,
Думу ккебехъуз ву гъитда,
Тясир дапIну мукьми, жейран.
Шиклиъ лизи ккуртар алди
Машнаъ ахьри ригъдин нурар,
Швнубан дявдиъ духьну зухъди
Йиз мухризра тувва гьунар.
Дагълу гъулаъ ава-макан
Гьамус узхьан ярхла айи.
Йиз кIвазра ву гьадушв дарман
Ихь кьюреддин кьисмат кайи.
Нагагь увуз гъафиш кагъаз
Юлдшар, дустари хъадапIну?
Мухъугъан зат, гюллдин гъараз –
Гафнахъ узу гъакIну кIуру.
Якьинди кIурза, аьгъязуз
Аьсрари дийирхди гъузру,
Дявдиз гъушу Ватан уьбхюз
Игитар, чпин жанар туву
Ибрагьим ШАГЬМАРДАНОВ
Дяви ккундарзуз
Дяви – гаш ву, цIа ву, гьюжран,
Дявди хъидитIуру инсан.
Терг aпIpy бул девлетнан сан,
Ккундарзуз дяви, ккундарзуз.
Дадайихьан бай тадагъру,
Жигьил швушван жам жин апIру,
Чуччхьан багъри чве гьадагъру,
Ккундарзуз дяви, ккундарзуз.
Дяви хас дар аькьвлиз уьмрин,
Думу мед дар девриз ширин,
Думу мурз ву убгурай цIин,
– Ккундарзуз дяви, ккундарзуз.
Дявдикан девлет ккунидар,
Уьмрихьан ишри таримар.
Диди саб чIивиб гъибтурдар, –
Ккундарзуз дяви, кундарзуз.
Жарарин жил апIуз тIараш,
Гьязур шулаш вягьши угъраш,
КIурхьа дугъаз: дийигъ, яваш! –
Ккундарзуз дяви, ккундарзуз.
Яв дюъйир сабаб гъахьундайиш...
Эгер сабаб гъахьундайиш яв дюъйир,
Дявдиъ учIвси, сабпи гюллди уркуйзу.
Дидин нярс цIигъ узу швумси ургуйзу,
Эгер сабаб гъахьундайиш яв дюъйир.
Инанмиш йихь: гъахьундайиш яв дюъйир,
Уьмрихъ мягьрум апIуй дявди инсафсуз.
Фукьан дерин окопра шуй кюмексуз,
Эгер сабаб гъахьундайиш яв дюъйир.
Дарза шаклу: гъахьундайиш яв дюъйир,
Пис аязну илтIикIуйзу зугълугъиз.
Я йиз кIypбap кьисмат шуйи батлагъиз,
Эгер сабаб гъахьундайиш яв дюъйир.
Йиз гирами, гъахьундайиш яв дюъйир,
Йиз жигьил жан дявдин ифдиъ шуй батмиш.
Аьжаликкан шулдайзу, ваъ, къутармиш,
Эгер сабаб гъахьундайиш яв дюъйир.
Мумкин дайи, гъахьундайиш яв дюъйир,
Гьациб дявдин цIиан багъри хулаз гъюб.
Магьа гьамци ихь веледар зуз рякъюб
Мумкин дайи, гъахьундайиш яв дюъйир.
Эгер сабаб гъахьундайиш яв дюъйир,
ГьацIаъ кьатI шуй аку аьшкьнан йиз мяъли.
Гьисс апIдайза гъалибвалин дад меъли,
Эгер сабаб гъахьундайиш яв дюъйир.
МутIалиб МИТАРОВ
Блиндаждиъ нивкI
Гъи юкьуб тереф фукьан дарин сикин!
Махоркайин кумран кьутIкьли ниъ айи,
Блиндаждиъ, магьа гъашиза архаин
Даахну, гьархну зулум вуйи дяви.
Гургутум вари духьну а архаин:
Я блиндаж имдар, ясан кум кьутIкьли;
Саб дупну уву гъяркъзуз ччилси егин,
Ебгури узди узухьна гъюри.
Вари сакит ву, гьич сес-дикI имдарди,
Я тюфенг имдар, я гранатар адар;
Йиз багахь cap уву хьава ялгъузди,
Ригъ за шули, дургури айган хядар.
Имдар узуз дявдикан гьич затра хабар:
Деъну айхьа ригъ кубкIрай дагъдин кIакIнаъ,
Гьийибгъзуз ухьухьна гъафибси хьадукар,
Гьевес гъати дапIну ихь гьарсарин кIваъ.
НивкI’ан хъергзу, гьарай а хъана дявдин –
Ругна кум гъидикьну а, кIару дубхьну,
Магьа хъана вахт улубкьну а эскрин,
Душмандиз инсаф адру йивбар aпIpy.
***
Жигьил наслар! Гьамус учвура лигай,
Дикъатди лигай «Гъалибвалин» машназ.
ГъяцIли кIулар эрхну, икрам апIинай,
Гьюрмат вуди накьдин солдтин жюрэтназ.
Гюмбтарин мичIли гъванарик каънайи,
Агъзураринди баярин гьич имдру,
Ччвурариз лигай, цIийирси кархьнайи,
Хъугъвал алди, гележег нурлу anlpy.
Чиб дукIну, ухьу тIау бахтлу уьмриъ,
Улариз лиг гъванарик ургури имбу,
Дюн’яйиз лиг, либцурай дугъан улиъ,
Жигьил ширинвалихъ гьира юкIв хъимбу.
Дурар, аьсрариъ ва деврариъ ярхи,
Чпин кьягьялвал дюнмиш дапIну гюмбтариз,
Намуснан пайдгъарси маракь нур алди,
Гьарган гьузди нумунади наслариз.
Гьарур кьягьяларин жергейиъ учвуз,
Ватан уьбхбан кьастназ мюгькам кьюкь йивну
Гъийин бахтлу уьмур тувиган ухьуз,
Шубубан икрам апIурхьа, кьамкь йивну.
