Наргиз Гюлечова
Дагъустандиъ артмиш шулайи туризмйин циркликан ухьу кми-кмиди бикIурахьа. Йислан-йисаз гъюрайи туристарин кьадар гизаф шулашра, гьял дарапIди гъузнайи месэлйир фукьан вушра гъузра.
Цци республикайин Роспотребнадзорин управлениейи Каспий гьюлин гъирагъдихъ жикIуз анжагъ шубуб муниципалитетдиътIан ихтияр тувундар. Имбуну йишвариъ гьюлик жикIувал гъадагъа апIбан себеб душварин гъирагъар марцциди дарувалиан ву. ИкибаштIан, Дагъустандиз гъюрайикьан туристар, ухьуз ужуб гьюл, уччвудар дагълар, аьхю тарих айи кюгьне гъулар айиган, гъюрайидар ву. Амма гьяйифки, гъулар фици зирзибили ккаънаш, гьюлра кьалу штари чиркин дапIна. Гьаци вушра, Каспийскдиъ, Мягьячгъалайиъ, Дербентдиъ, гьюлик кахьри, кьадар адрукьан касар жикIура. Гьяйифки, гьаз-вуш му ляхнин гюзчивал гъабхурайи касар адар.
Мициб аьгьвалат субут апIури, саб дюшюш ктибтурза. Улихьнаси, гьюлин гьавайихьна гъягъидиза кIури, удучIвунза. Каспийск шагьриъ 6-7 пляж а. Узу гъягъру йигъан гьич сабдихъкьан лик дивузкьан йишв хъадайи. Мушвахь хьайи инсанар гьисаб дапIну удукьуз шлу гьял дайи. Дишлади фагьмиз суалар гъафнийиз: жикIуз ихтияр адру пляжарихъ мукьан кьадар инсанар гьаз хъа? Мушваъ жикIуз ихтияр адаршра, инсанар гьаз гьюлик жикIура?
Владивостокдиъ яшамиш шулайи Николаеварин хизан Дагъустандиз рягьятвал гъадабгъуз гъюри сабпи раж ву. Аленайин ва Тимофейдин гафариинди, дурариз Дагъустан лап кьабул дубхьна.
«Дагъустандиз гъарахай» кIури, учуз ич дустари мясляаьт тувнийи. ИкибаштIан, учура интернетдиъ учIвну, учуз гъягъюз ккуни йишвар кадагъну, 10 йигъаз Каспийскдиъ квартирара дибисну гъафидар вуча.
Самолетдиан эдеубси мушван марцци гьавайиинди республикайин утканвал аьгъю шуйи. Аммаки кьиматар мушваъ лап зиина ву. Айи инсанарра ужудар ву, ипIрубра ицциб ву, вушра айи шараитариз гъилигиган, кIурайи кьиматар гизаф заандар ву.
Магьа гъи гьюлихъна дуфнача. «Гьюлик жикIуз ихтияр адар» кIури дидикIнайи мялуматар кирхна. Аммаки мюгьтал апIурайиб гьадму вуки, гьюлик кахъуб гъадагъа дапIнайивализ зат фикир тутрувди, ерли инсанар, туристар дарпиди, вари жикIури а. Гьяйифки, му ляхин гюзчиваликк уьбхюрайи касар адар. Йиз фикриан, му лап аьхю гъалатI ву. Гъи дидиз фикир тутрувди гъибтиш, закур инсанар аьзарлу гъахьиган, лап гъагъиди алабхъиди», – кIура дуфнайи хялари.
Республикайиъ туризмйин циркил артмиш апIурайивалиин региондин агьалйирикан саб пай зат разиди дар. Саспидари, сурсатарин кьиматар багьа гъахьну, кIура, тмундари, туристар гъюз хъюгъхъанмина, инсанар гьяясуз гъахьну, кIура… Ав, гьадмура дюзиб вушул, вушра туризм артмиш апIуз хъюгъхъанмина, дагълу касаризра рягьятвал гъадабгъуз аьгъю хьуз хъюгъну. Магьа аьхиримжи йисари, мюгьлет ккабхъубси, инсанар табиаьтдиъ, нирарин гъирагъарихъ рягъятвал гъадабгъуз гъягъюри а. Майил-мадатра уч дапIну, каббар, хинкIар апIури шулу. Амма варитIан чIуруб гьадму вуки, рягьятвал гъадабгъурайидари чпи дусу йишвар чпин кьяляхъди гъубзу чIуруб-чIюрхюбдихьан марцц апIурадар. Уччвуб табиаьт, гьамцдар касар себеб духьну, зир-зибили ккапIра. Йиз фикриан, муниципалитетдин вая гъуларин поселенйирин терефнаан дицдар йишварин марццишин уьбхбан зиин гюзчивал дубхну ккунду. Эгер сар-кьюр касдин журум гъапIнийиш, имбудариз гьаддикан тясир хьуб мумкин вуйи ва марццишинра уьбхидийи.
Дагъустандин гьамкьан уччвуб табиаьт пакетарина, пластикдин путулкйирина, салфеткйири, хъа гьюл кIуруш – дина деетнайи кьалу штари чиркин апIурайиб республикайиз гъюрайи туристаризра рябкъюра. Ихь ватандин уткан табиаьт хялари ухьуз аьйиб апIрубси гъибтну ккундар. Аьгьвалат дигиш апIуз чалишмиш йихьай, ватанагьлийир!
