Наргиз Гюлечова
24-пи сентябри Урусатдин гъулан мяишатдин министерствойин проектарин медиаофисдин журналистарихъди сатIиди, республикайин махлукьатлу дакьатарин вакилар Дагъустандин балугъарин мяишатдихъди таниш гъахьну. Серенжем Республикайин балугъарин мяишатдин комитетдин кюмекниинди тешкил дапIнайиб вуйи.
Комитетдин гъуллугъчйири журналистар эвелиан штуккан ккадагъурайи авадлугъарин сурсат гьясил апIурайи «Дагфиш» ООО-йиз хъади душну, душваъ апIурайи ляхънихъди таниш гъапIнийи. Му кархана 2002-пи йисан ачмиш гъапIуб ву, ва гъи республикайин балугъарин цирклиъ гьясиллувалин ляхнар тамам апIурайи кIакIначи карханаси гьисаб шула. Мушваъ Каспий гьюликкан ккадагъу балугъарси, жара йишвариан хурайи балугъин сурсатра гьясил апIура. Учу душнайи йигъан карханайин вакилари Чили гьюкуматдиан дубхнайи семга балугъ марцц апIури, кьилаъ ипрайи. Семга кьюд йигъандин арайиъ кьилаъ гъибтну, хъасин дижибкIну, цIиб кьил кайи балугъси масу тувра. Мидланра гъайри, мушваъ селедкайинна килькайин консервйир гьязур апIура, балугъар кумриин ерццуз гъитра. Гьаму ва хъанара жара ляхнар тамам апIури, «Дагфиш» ООО-йи йисандин арайиъ 120 тоннатIан артухъ гьясил дапIнайи балугъ масу тувра. Ккудубшу йисан мушваъ 123 тонна, хъа цци 8 вазлин арайиъ саки 90 тоннайихьна сурсат гьясил дапIна.
ООО «Дагфиш» карханайиан журналистар Къизилюрт райондин Зубутли-Миатли гъулаъ Сулак нирин гъирагъдихъ хъайи балугъарин «Источник» кIуру СПК-йиз хъади гъушнийи. Думу кархана туристар кьабул апIурайи «Главрыба» кIуру комплексдиин ерлешмиш дубхьна. Къайд дапIну ккундуки, гъи мушв неинки Дагъустандиъ, хъа вари Урусатдиз адлу дубхьна. Мяишат эвелиан бицIиб вуйи, дидин чан ляхин форель балугъ гьясил апIури, думу кумрахь ебццури, ккебгънийи. «Главрыба» ляхник кади 20 йистIан артухъ ву. Гъи туристар кьабул апIурайи му комплексдиъ, балугъарин мяишатси, кьюб-шубуб ресторан ва хизанариинди рягьятвал гъадабгъру хайлин йишвар а.
Мяишатдиъ балугъар уьрхру аьхюну сяняаьтчи Шамиль Мягьямедовди журналистариз туву мялуматариинди, ккудубшу йисан мушваъ 90 тоннатIан артухъ форель, 11 тоннатIан артухъ осетр ва 60 тонна частиковый жюрйирин балугъар гьясил гъапIну. Асас вуди вари балугъ ресторанариъ харж гъапIну.
«Балугъ асас вуди ич ресторанарин игьтияжариз ишлетмиш апIурача. ЦIиб кьадар жара ресторанарира масу гъадабгъури шулу. Вушра, учу уьрхюри, гьясил апIурайи балугъар учузтIан гьуркIрадарчуз. Йигъандин арайиъ 6 агъзур кас гъюрачухьна, ва гьадрарикан 50% касари ипIурайиб балугъ ву. Балугъ тазади ккадабгънайиб вуш, дарш, инсанар дишлади гъавриъра ахъра. Магьа учвуз рябкъюрайиганси, учу балугъар бассейнариъ Сулак нир’ан гъюрайи марцци штарикк уьрхюри, аьхю апIурача. Йигъандин арайиъ дурариз 3 ражари ипIрубра ккабхьрача. Асас вуди балугъари ипIурайиб, 2-пи сортнан хюна килька балугъ сатIи дапIну дярябгъну, удриз илтIибкIнайи сурсат ву.
Гьамусяаьт ич мяишатдиъ саки 25 тоннайихьнакьан балугъар ими», – ктибтнийи Шамиль Мягьямедовди.
Дугъу журналистариз багарихьди балугъарин кюрикан духьнайи бицIи чиркквар деетуз марцц апIурайи бассейнарра улупнийи.
«ЦIиб улихьна йисари балугъин чиркквар Кафари Осетияйиан масу гъадагъури шуйча. Хъа дурариз ихь табиаьтдин шараитар балгурдайи. Арайиз удучIврударин кьадар цIиб вуйи. Гьаддиз сарун чирккварра учу гьязур апIурача.
Йисандин арайиъ кьюб ражари – хьадукра ва чвну – бассейнариз таза чиркквар деетури шулча. Штукк дурар дийийихбан бадали, артухъси кислород ибшри кIури, бассейнариз шид рибчрариан гъюруганси албагнача. Гьаци вуйивализ лигну, чиркквар йихувалра лап цIиб ву», – аьлава гъапIну Шамиль Мягьямедовди.
Къайд дапIну ккундуки, гьаму йисан эвелариан башламиш дапIну, республикайин балугъарин мяишатари 4300 тоннатIан артухъ сурсат гьясил гъапIну. Му кьадар, сачдин тялукь вахтнахъди тевиган, 74% за дубхьна. Гьаму жюрейин артмиш’вал давам гъабхьиш, республикайин балугъарин мяишатдин гележегдиз умудар акударси рякъюру.
