Умганат Сулейманова
Фуну кесп гъабхьишра, юкIв хъивну, дидихьна жавабдарвалиинди янашмиш шулдарш, зигурайи зегьметну ужудар натижйир тутрувур. Дериндиан фикир дапIну, кадабгънайи кеспнан сирар аьгъю апIбаз вари кьувватар жалб апIурайи ватанагьлийир гъи ихь уьлкейин жюрбежюр пIипIариъ а. Дурарикан сарихъди учву таниш апIурача.
Улихьнаси, Дагъустандин Республикайин Глава Сергей Меликовдин табшуругъниинди, Кьибла Сухокумск шагьрин главайин заместитель, ихь ватанагьли Руслан Аьзизовдиз РД-йин муниципиальный гъуллугънан лайикьлу ишчи ччвур тувну.
Аьзизов Руслан Рамазанович 1979-пи йисан Мягьячгъала шагьриъ бабкан гъахьну. 2001-пи йисан Руслан Аьзизовди Дагъустандин гьюкуматдин гъулан мяишатдин академияйин экономикайин факультет ва, аьлава вуди, 2017-пи йисан Дагъустандин гьюкуматдин технический университет ккудубкIну. Дугъу чан сяняаьтчивалин гъуллугъ 2003-пи йисан Дербент шагьриъ налогар уч апIру отделин инспекторвалилан ккебгъну. Саб кьадар вахтна жюрбежюр гъуллугъариъ дилихну, 2015-пи йисан думу Табасаран райондиз мал-девлетнан, жилихъди вуйи месэлйирин, шагьрин тикилишчивалин ляхнарин ва архитектурайин отделин начальникди гъюру. Табасаран райондиъ 12 йисан ляхин гъапIхъан, ужур сяняаьткар ву кIури, Руслан Аьзизовдиз Кьибла Сухокумск шагьрин кIулиъ айи Сеидягьмед Мамадовди чан заместителди лихуз теклиф апIуру. Дугъан душваъ ляхин апIури гьамус сад йискьан шула.
Отпускдиз дуфнайи Руслан Аьзизовдихъди, мумкинвал дубхьну, гюрюшмиш гъахьунза. Асас вуди му гюрюшнаъ гъабхьи сюгьбат гъийин деврин жилихъди вуйи месэлйирикан, хизандиъра кмиди асас тема дубхьнайи Дагъустан Республикайин главайин Послание гьял апIуваликан, дидиз чан терефнаан Руслан Аьзизовди фициб кьимат тувраш, гьаддикан гъабхьнийи.
Сюгьбатнан эвелиъ Кьибла Сухокумск шагьрин главайин заместитель Руслан Аьзизовди РД-йин главайин Посланиейин гьякьнаан чан фикрар ачухъ гъапIнийи:
– Гьелбетда, гизафдарси узура ихь республикайин главайин Посланиейиз ккилигури гъахьунза ва, дидин хусусивал фтиъ аш, аьгъю гъапIунза. Урусатдин Президент Владимир Путиндин вая Дагъустан Республикайин главайин посланйир гьял апIури, учу ич терефнаан дурариз кьимат туврача.
Республикайин кIулиъ айи Сергей Меликовди чан сабпи улхбариъ ачухъ гъапIу фикрар гьаму Посланиейиъра тасдикь дапIна.
Думу Посланиейиъ ихь республикайиъ коррупцияйихъди женг гъабхувал аьдатнаъ ипбаз ва экономикайин кьудратлувал ва адлувал за апIаз кьувват тувди. Хъа гьадму терефар кIулиз адагъували агьалйирин яшайишдин дережа ва гьарсар ватандашдин къанунарин улихь хусуси жавабдарвал за апIуз яркьу рякъяр ачмиш апIуру. Фуну гъуллугъчийинра, ляхнин улихь-кIулихь хьайиринра хил марцциб гъабхьиш, эдеблувалин ва рябатлувалин терефар зади гъюрхиш, гьаддихъди сабси чаина ихтибар дапIнайи ляхниъ, гъуллугънаъ заан жавабдарвал гьисс гъапIиш, гьелбетда, ляхинра улихь гъябгъиди, коллективдин арайиъ руководителихьна вуйи гьюрматра за хьибди, гьадрарилантина халкьдира чухсагъул пиди. Жикьиди кIуруш, Сергей Меликовдин Послание ихь халкьдин уьмрин вари терефар гележегдиъ ужу алапIбаз, нягьякьваларизна коррупцияйиз рякъ тутрувбаз, уьлкейин кьудратлувал ва мугъаятвал за апIбаз бахш дапIнайиб ву.
– Жилихъди вуйи месэлйирикан фу пуз шулвухьан?
– Дупну ккундуки, 2000-пи йисар жилихъди аьлакьалу меселйир къайдайиз хуз гизаф читин йисар гъахьну. Узу думу вахтари ляхниина дуфну имбу жигьил сяняаьткар вуйза. Федералин категорияйик кахьрайи жиларин 100 процент, республикайин 50 процент жиларин дережа тяйин дапIнайи, хъа хусусивализ тувну айидар 0,05 процент вуйи. Гьадрарра, хусуси мяишат кIули гъабхбан бадали, жилин участокар ишлетмиш апIуз ихтиярарин шагьадатнама гъадагъу ватандашар вуйи. Табасаран ва Дербент районарин сяргьятарин айитI ерлемиш духьнайи хайлин гектарар гъулан мяишатдин фонднан жиларикан арендайиз тувнийи. Имбу администрацйирин агьалйири жил уьмуми къайдайиинди тартиб апIбаз кьимат тувра. Белки, сатIи гъурулушдиъ социализмйин йисарира думу къайда ужуб вуди гьисабнаъ гъабхьуншул, хъа гъи ихь уьлкейин жил ишлетмиш апIбаъ му месэлайиан улихь дубшнайи Западдин рякъ дибисна.
Дидихъди аьлакьалу вуди, жилин гьякьнаан вуйи къанунра дигиш гъабхьну. Гъи диди жил агьалйирин хусусивализ гъадабгъуз, думу хайирлувалиинди ишлетмиш апIуз, бажармиш’вал кайи халис эйси агуз ихтияр тувна.
Гъийин ихь девриъ варитIан читин месэла жилихъди вуйиб дубхьна. Инсанариз жилар-ругар гьуркIри имдар. Мисалназ, гъадабгъухьа Табасаран район. Ихь райондиъ гъарзариин, нирариин, кючйиригъ йишвар, инсанар лицру гъирагъарра кмиди вари хусусиятназ дидисна. Гизаф гъалатIар ихь гъуларин улихь хьади гъаши советари дапIна. Йиз фикриан, багарихьди му ляхнизра лигиди. 12 йисан узу Табасаран райондин мал-девлетнан, жилихъди вуйи месэлйирин отделин начальникди лихурайиган, анжагъ гьюжатнан месэлйир гьял апIури гъахьунза. Гъардши гъардшиз аьмал апIури шуйи. Фу бадали? Хал-йишв бадали. Фукьан аьмлариинди дапIнайи кагъзар хьади гъюри гъахьну. Ва жилихъди вуйи ляхин гъи коррупция арайиз хру авадан хутIлиз илтIибкIна. Шагьрариъра, районариъра айи аьгьвалат гьамциб ву.
Учу гъи Кьибла Сухокумскдиъ жилихъди вуйи коррупцияйин улихьишв гьадабтIуз чалишмиш шулача.
