Умгьанат Сулейманова
Цци 12-пи январиъ Дагъустандин халкьдин игит, Дагъустандин халкьдин духтир, РФ-дин ва РД-йин лайикьлу духтир Мирзамягьямед Ханмягьямедович Мягьямедовдин бабкан духьну 86 йис тамам хьибдийи. Амма, гьяйифки, му кас, учв аьгъю инсанарин юкIвариъ аку хиялар гъитну, 2021-пи йисан, 83 йис яшнаъди, гъагъи уьзриан кечмиш гъахьнийи.
Мирзамягьямед Мягьямедов 50 йисан Табасаран райондин ЦРБ-йин кIулин духтирди гъилихну. Дугъу чан уьмрин аьхюбсиб пай больницайиз бахш гъапIну, ва думу кIулиъ айи вахтна больница РД-йин сагъламвал уьбхбан идарйирин арайиъ хъади-хъади 14 ражну варитIан ужуб вуди гьисаб гъапIну. Мукьан гагьди саб медицинайин идарайин кIулиъ гъилиху кас гьелелиг ихь республикайиъ гъахьундар.
Думу медицинайин гъуллугъчйирин цIийи наслизра, имбу пишекраризра нумуналу кас ва ужур насигьятчи вуйи. Райондин медицина заан дережайиз адабгъбан бадали, дугъан хайлин ликар алдагънийи, ужуб коллектив уч гъапIнийи. Ляхнин заан хъуркьувалариз лигну, думу «РФ-дин сагъламвал уьбхбан отличник» ччвурнан, «Гьюрматлувалин лишан» медалин сагьиб гъахьнийи. Урусатдин Президентди думу чан ччвурнахъ вуйи хилихъ хъибтIру сяътииндира лишанлу гъапIнийи.
Саб ражну Мягьярамкент райондин ЦРБ-йин кIулин духтри чаз «Мирзамягьямед Ханмягьямедович, увхьан фици мукьан йисари кIулин духтирди лихуз удукьну» суал тувган, дугъу чаз хас вуйи ягъал дару сесниинди, машнакк инчI кади, гьамци жаваб тувнийи:
– Думу ляхнин сир аьхюб ву, дуст. Инсандиз вари чIалар аьгъюди ккунду. Гъи ич больницайиъ ургудварж медицинайин гъуллугъчйир лихура – духтрар, медсестрйир, санитарар ва жара пишекрар. Варидарихъди саб чIал апIну ккундар, гьарурихьна дюзди янашмиш духьну ккунду. Саб ражну ляхниъ гьамциб дюшюш гъабхьнийиз. Субботник айи йигъан, больницайин гьяятдиъ ляхин апIурайи санитаркайиз тюмбюгь тувнийза. Хъасин, узу дюз даруб аьгъю дубхьну, дугъан багахьна душну, дугъкан узуз багъишламиш апIуб ккун гъапIнийиза. Узухъди хъайи сар духтри, Мирзамягьямед Ханмягьямедович, санитаркайихьанра багъишламиш гъадабгъуб ярамиш дар, гъапи. Дугъахьинди илдицну, уву дюз дарва, юлдаш духтир, гъапунза. Дугъаз гъапIу тюнбюгъ йиз терефнаан дюзиб гъабхьундар, ва, узу кIулин духтир вушра, жвуван тахсир кIул’ина гъадабгъну ккунду. Гьюрмат адру йишваъ девлет ва берекет шулдар. Гьаци вуйиган йиз терефнаан учвуз насигьят вуйиз: инсанарихьна гьюрмат ади гъузай. Аьжуз ва зяиф касдихьна саб жюре, хъа девлетлу ва сагъи касдихьна жара жюре лигну ккундар. Саб вахтнара инсандик кялхъну ккундар, гьацIар гъядун зиъланди, гьацIар гъядун искканди ккадаъну ккундар, юлдшар. Варидарихьна инсан саягъ дилигну ккунду.
КетIерццнайидарихьна вуйи янашмиш’валикан улухуруш, гьар элгьет йигъан вари отделенйириз гъягъюри, душваъ дахънайидарихъди гаф-чIал, зарафтар апIури, дурарин сагъламвалин гьякьнаан гьерхри, гъайгъу зигну ккунду. Гафну гъванра гъюдли апIур кIуруганси, гьяйванат гъабхьишра, уччвуб гаф апIру йишвахьинди илтIикIуру. Хъа мициб жавабдар йишв’ина гъюруган, бажаранвал кайи кас ккунду.
Мирзамягьямед Мягьямедовди, мициб метлебнан дережайихъна гъюбан бадали, хайлин ликар алдагъну. Му кас бицIиди имидитIан гизаф читинвалар, зиллет гъябкъюр гъахьну.
Мирзамягьямед Мягьямедовдин дада Гъяяханум, юкьур велед ади, Ватандин Аьхю дяви ккебгъайиз ачIни шулу. Адаш кечмиш шлу вахтна, Мирзамягьямеддин 2 йистIан дайи. Думу хизандиъ варитIан бицIину бай вуйи. Дугъаз кьюр чве ва сар чи айи. Улихь вахтари, гъийин девриъси дарди, гьар гъулаъ мектеб ади гъабхьундар. Заан классариъ урхбан бадали баяр-шубар интернатдиз гъягъюри гъахьну. Ягъдигъ гъулаъра думу вахтари 4 класс айи бицIи мектебтIан адайи. Мирзамягьямед дарсар урхуз юкIв хъайир вуйиб аьгъюди, дугъу 4-пи класс ккудубкIиган, дадайи, аьхюну баярихъди мясляаьт дапIну, бицIинур бай, урхуб давам апIбан бадали, Шилла айи интернатдиз гьаъру. Чав, Гъяяханум бабра, Шилла гъул’ан вуйи. Думу гизаф зигьимлу дишагьли гъахьну, ва дугъу шубрид баяризра, читинвалариз дилигди, заан образование гъадабгъуз мумкинвал тувну.
Ягъдигъан Шиллаз 25 километр рякъ айи. Ярхла ву кIури, 5-пи класс ккудубкIу Мирзамягьямед дадайи 6-пи классдиз ТIаттил мектебдиз гьаъру. Душваъ 6-пи ва 7-пи классар дурхну, думу Хючнаъ интернатдиз гъягъюру ва 1957-пи йисан урхувал ужудар аьгъювалариинди ккудубкIуру. Аттестат хилиз гъурубкьу живан гележегдиз фуну рякъ ктабгъуруш фикриъ ахъру. Дугъан урхувалихъ гизаф юкIв хъайи, амма табасаранарин аьдатариинди, бицIину бай дадайихь гъузну ккундийи, дугъаз кюмек вуди… Сад йигъан Гъяяханум бабу, хъанара чан аьхюну баяриз дих дапIну, Мирзамягьямед урхуз гьауз къарар адабгъуру. Дадайин ва чвйирин ихтиярниинди думу Дербентдиъ медучилищейик урхуз кучIвуру. 1959-пи йисан училище ккудубкIну гъафи Мирзамягьямедди чан пишейин зегьметнан рякъ ТIивак гъулаъ медицинайин пунктнан заведующийвалилан ккебгъру. Йисна гьацIаъ душваъ гъилиху Мирзамягьямеддиз Хючназ санитарно-эпидемиологияйин станцияйиз ляхин апIуз теклиф апIуру. Душваъ, ва гьацира жара гъулариъ хайлин йисари ляхин дапIну, Мирзамягьямед Мягьямедов заан медицинайин образование гъадабгъуз гьязур шулу. Думу ляхнизра дадайи аьхю кюмек тувру. Амма дадайи дугъкан саб тIалаб гъапIнийи – сифте швушв хуб, хъасин урхуз гъягъюб. Дадайин тIалаб дугъу тамам апIуру ва Цухтигъ гъул’ан вуйи Бика Сяидовайихъди 1961-пи йисан хизан ккебгъру. Ва сакьюдар йисари Ругуж, Хянягъ, Пилигъ гъулариъ ляхин дапIну, дугъу медицинайин институтдик кучIвуз гъягъюз мясляаьт апIуру ва дидкан дадайиз ва хпириз хабар тувру. Мирзамягьямедди, «ичв ихтияр вуш, урхуз гъягъюз ккундузуз», гъапиган, дада рази гъахьи, амма бай гъушу вахтна тазади духнайи жигьил хпири гьапIур дупну, фикрикк ккахъру. Хъа Бикайира, «узура ихтияр тувурза увуз, Мирзамягьямед, ва увуз узхьан шлу кюмек узура, дадайи ва ихь имбу хизанарира апIидича», кIуру. Гьамци 1962-пи йисан Мирзамягьямед Мягьямедов Краснодариъ Кубандин медицинайин институтдиъ сагъламвалин факультетдик урхуз кучIвру. 1968-пи йисан вуз заан аьгъювалариинди ккудубкIну, думу багъри Табасаран райондин больницайиз айтIан уьзрарин духтирди гъюру. Кьюд йисан духтирди гъилихган, Мирзамягьямед 1970-пи йисан Табасаран райондин ЦРБ-йин кIулин духтирди тяйин апIуру.
– Зегьметну инсан арайиз хуру. Узхьан мукьан йисари гьамци ляхин апIуз удукьувал ва йиз жара хъуркьувалар вари – йиз уьмрин юлдаш Бикайин зегьмет ва гьунар ву. Думу гьар йигъан, узу ляхниан гъюру вахтна, хулан раккин абццну, машнаъ инчI ади йиз улихьна удучIвуйи. «Аьхю жви, фици гъубшну яв гъийин йигъ?» гьерхри, чаз читинди вушра улупрур дар, анжагъ узуз кюмек апIбахъ шулу. Хъа гьацир кейвани хулаъ айи вахтна эргувал ва вари читинвалар кIваълан гъягъюйи, – кми-кмиди ктибтуйи Мирзамягьямед Мягьямедовди.
Дугъриданра, кIулди инсандихьан фукIара апIуз шлуб дар. Хъа Бика хала аькьюллу, дирбаш дишагьли ву. Дугъу ва Мирзамягьямед Мягьямедовди сатIиди хьур велед – Кемсер, Эльмира, Индира, Аида ва бай Руслан – тербияламиш дапIну, варидариз заан образование гъадабгъуз кюмек тувну. Аьхюну риш Кемсери ДГУ-йиъ экономикайин факультет ккудубкIну. Эльмирайи, ДГПУ-йиъ географияйин факультет ккудубкIну, Дербент шагьриъ ФОМС-диъ лихура. Индирайи ва Аидайи Дагъустандин медицинайин институтдиъ гъурхну, гъи Индира Дербент райондин больницайиъ уларин духтирди, Аида Мягьячгъалайиъ республикайин кьялан больницайиъ духтирди лихура. Руслан Мягьячгъалайиъ арбитражный суддиъ судьяди лихура.
Чан уьмрин аьхиримжи йисари Мирзамягьямед Мягьямедовди Табасаран райондин яшлуйирин советдин председателди ляхин апIури гъахьну.
2022-пи йисан, Табасаран райондин кьялан больницайиз Мирзамягьямед Мягьямедовдин ччвур тувну, ва дугъаз больницайин гьяятдиъ ядигарра дивну.
Коллективдин, дустарин арайиъ заан гьюрмат гъазанмиш дапIну, жямяаьтлугъ ляхнариъра, райондиъ гъягъру вари серенжемариъра гьаммишан жанлуди иштирак шлу Мирзамягьямед Мягьямедовди варидарин юкIвариъ аку шил гъибтну. Дугъан уьмрин шил жигьил наслиз нумуна ву. Яркьуди ихь машгьур ватанагьлийин уьмрикан узуна табасаран шаир ва журналист Пирмягьямед Кьасумовди уртагъ авторвалиинди 2007-пи йисан адабгъу «Ужувлан ва рягьимлувалин рякъ», хъа 2018-пи йисан, узу ва ДГПУ-йин проректорди лихурайи журналист Руслан Гереевдин уртахъ авторвалиинди чапдиан адабгъу «Медицинайиз бахш гъапIу уьмур» китабариъ урхуз шулу.
