Гюльнара Мягьямедова
Дагъустандин глава Сергей Меликовдин табшуругъниинди 17-пи ноябри республикайин правительствойин председатель Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимов Ирандин Исламский Республикайин Решт кIуру шагьриз Каспий гьюлин гъирагъарихъ хъайи регионарин губернаторарин варихалкьарин сабпи форумдиз гъушну. Премьер-министр кIулиъ айи правительствойин делегацияйин дахилнаъ РД-йин промышленностдин ва алверин министр Низам Халилов, региондин экономикайин министрин заместитель Шамил Аммаев, «Дагъустан Республикайин алверинна промышленный палата» союздин президент Бадрутин Мягьямадов айи.
Ирандиз хъуркьубси, аэропортдин асас делегацйир кьабул апIру аьхюну залиъ ихь республикайиан дуфнайи делегация кьабул дапIну, аьлакьйирин сифтейин месэлйир гьял гъапIну.
18-пи ноябри Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимов Каспий гьюлин гъирагъдихъ хъайи регионарин губернаторарин варихалкьарин сабпи форумдин пленарный заседаниейиъ иштирак гъахьну.
Форумдин сабпи йигъан гъубху ляхниъ Ирандин харижи уьлкйирихъди ляхин гъабхру, туризмйин ва жара министерствйирин главйир, Ирандин провинцйирин кIулиъ айидар, Казахстандин, Туркменистандин, Азербайжандин, Ирандин асас делегацйирин вакилар, Каспий гьюлин багахь хьайи уьлкйирин посолар, бизнесдин ва илимдин, варихалкьарин тешкилатарин вакилар иштирак гъахьнийи.
Урусатдин Федерацияйин терефнаан форумдиз, Дагъустан Республикайин делегацияйилан савайи, Калмыкияйин ва Астрахандин областдин делегацйирра дуфнайи.
Форумдин метлеб Каспий гьюлин гъирагъарихъ хъайи регионарин арайиъ айи экономикайин, культурайин, туризмдин, табиаьтдин марццишин уьбхбан аьлакьйир яркьу апIуб вуйи.
Форумдин иштиракчйириз Ирандин харижи уьлкйирихъди ляхин гъабхру министр Аббас Арагчийи тебрикнан гафар гъапну. Дугъан гафариинди, Иранди Каспий гьюлин гъирагъарихъ хъайи регионарихъди аьлакьйир уьрхюб, аьхю мяна айи месэла вуди гьисаб апIура. Хъа Иран Республикайин ва Урусатдин Федерацияйин арайиъ айи аьлакьйирикан дугъу гьамци гъапну: «Ич гъуншйир уьлкейин улихь дийигънайи асас месэлйирикан садар вуйич, думу Ирандин чIатан политикайин биналу шартIра ву. Ирандиз Каспий гьюлин месэлйир, Персидский заливдинси ва дидин багахь хьайи аьтрафаринси мяналу ву. Думу региондиъ ич важиблу месэлйир айич, гьаддиз, уртахъ ляхнарин важиблувалин гъавриъ ади, гизаф йисар улихьна гъуншйирихъди аьлакьйир ккергъунча».
Чан терефнаан РД-йин правительствойин председатель Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимовди пленарный заседаниейиъ Иран гизаф йисари рягьимлувалин кюмек тувбан, ариш –веришар гъахбан ва экономикайин аьлакьйирин цирклиъ Дагъустандихъди аьлакьйир уьрхюрайи уьлке ву, гъапну. «Гъи «Кафари-Кьибла» коридориз асас фикир тувра, гьацира дидкан Азияйиан Урусатдиз мутму гъабхбан ужуб мюгькам маршрут хьуз мумкин ву. Варихалкьарин транспортдин коридорин дахилнаъди транспортдинна логистикайин мумкинвалар яркьу апIбу, Урусатдинна Ирандин гъагъар хъиркIбан кьадар яркьу ва зиина апIуз мумкинвал тувди», – гъапну республикайин премьер министри.
Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимов Ирандихъди сатIи вуйи проектар уьмриз кечирмиш апIбан месэлайиин дийигънийи. Дугъу гележегдин мяна айи проектар ктухнийи: «Кафари-Кьибла» варихалкьарин транспортдин коридориантина транзит артмиш апIуб, Дагъустандиан машинариъди гъагъ зигрудариз пучIу шартIар яратмиш апIуб, гъийин деврин технологйир ва логистикайин къарарар ишлетмиш апIури, алверчивалин аьлакьйир яркьу апIуб. «Чпи гьясил апIурайи сурсат Ирандиз гъабхуз ккуни ич республикайин бизнесдин вакиларихъди Ирандиан вуйи ич партнерариз, гюрюшмиш хьуз ва мумкинвалар тувуз аьлакьйир мюгькам апIуз гьязур вуча. Учу гьацира гъулан мяишатдин сурсат гьясил ва тартиб апIру проектариъ Ирандин инвесторар иштирак хьпан месэлйир гьял апIуз гьязур вуча», – гъапнийи Дагъустандин премьер-министри.
Иранди Дагъустандиз гизаф чай, какао, жюрбежюр йимишар ва мейвйир хура. Дагъустан Республикайи чан терефнаан Ирандиз чарвйирин йикк масу тувра. Гьацира республикайин карханйири Ирандиз дюгю, келем, тIумтIар, консервйир, пIялцIук масу тувуз гъабхура. Гьаци вуйиган, гъулан мяишатдин сурсат тартиб апIру карханйир ачмиш гъапIиш, агьалйириз лихру йишвар хьиди, экспортдиз хътапIру сурсатра артухъ хьибди. Дагъустан Ирандин туристаризра кпалгру йишв хьибди.
«Дагъустан ва Иран ярхла дарди ерлемиш духьнайивали, саб дин хъапIру вакилар артухъ айивали сар-сарихьна вуйи маракьлувал артухъ апIиди. Иран учвра дагъустанлуйириз кпалгру йишв ву. Ирандин гъарашугъарикан сатIи вуйи пресса – ва инфотурар тешкил апIбаъ иштирак хьуб ккун апIурача», – гъапну Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимовди.
Дагъустандин правительствойин председатель форумдин дахилнаъди Ирандин Мазандаран провинцияйин губернатор Мехди Юнеси-Ростамийихъди гюрюшмиш гъахьну. Кьюбиб терефари сатIиди Дагъустандин ва Мазандарандин арайиъ аьлакьйир яркьу апIбан месэлйир гьял гъапIну.
Дагъустандин премьери къайд гъапIганси, дюгю, келем, йимишар, таза тIумтIар, консервйир ва пIялцIук гьясил апIру карханйирихьан Гюлистан провинцияйихъди айи аьлакьйирра яркьу апIуз хьибди.
