Умгьанат Сулейманова
Кьабивал варидарихъ хъайиб ву. Думу яшназ вуйи бахтлу уьмур ккабалгбан бадали, ухьу дидиз ухдимиди гьязурра духьну ккунду – жигьил вахтна намуслу зегьмет зигури, албагу хизан яратмиш апIури, веледариз ужуб тербия туври.
ТIаттил гъулаъ яшамиш шулайи Аьбдужалил ва Султанат Рамазановари чпин кьабивал сар-сариин лап разиди, юкIв шадди хъапIра. Дурариз шубур байна кьюр риш, йицIихьур худул ва ургур гудул а. Мициб хазнайиинди дамагъ апIузра ляхин а. Рамазановарин хизанди чан инсанвалин рякъяр-ражариинди гъуландарин, мирас-варисдин арайиъ аьхю гьюрмат гъазанмиш дапIна.
«Жвуву гъюрхю, аьхю гъапIу, тербия туву веледарин сумчрар дапIну, хизанар ккергъувал, жвуваз худлар духьну, дурарин мани нур кIваъ абхьувал, веледари чпиз ккуни кесп гъадабгъну, марцциди хъапIрайи уьмрин шадвал гьисс апIувал, худларин хизанар ккергъувал — гьамрар вари инсандин уьмриъ кIваз шадвал хуру геренар ву. Гъи учу кьюридра ич веледариин, худлариин ва гудлариин фукьан вушра разиди вуча. Абйир-бабариз веледарикан ккуниб фу ву? Дурар чпихъ хъпехъуб. Думу тербия ич хизандиъ гъира давам шула – чпиз лазим вуйи ляхнарин гьякьнаан аьхюдарихъди мясляаьт апIуб, аьгъдруб дурарихьан гьерхуб аьдатнаъ ими. Дициб хизандиъ берекет, девлет, гьюрмат шулу. Саспи вахтари жвуван худлари, ярхла шагьрариан зенг дапIну, гьапIрачва, фици вучва, аьхю аба ва баб, кIури гьерхруган, фукьан хуш шулу жвуваз, кьабивалра кIваълан гъябгъюру», – ктибтура хушбахтлу уьмрин шартIарикан Султанат Хидировнайи.
Аьбдужалил Аьбдулмежидович Рамазанов ТIаттил гъулаъ 1948-пи йисан бабкан гъахьну. Дугъан байвахтназ, Ватандин Аьхю дяви ккудубкIну, читин йисар кьисмат гъахьну. Аьбдулжалили мектебдин кьяляхъ Дербент шагьрин педагогвалин училищейик урхуз кучIвру. Мялимвалин кесп гъадабгъну, думу, чан уьмрин рякъ мектебдиз бахш апIуз ният ади, багъри гъулаз лихуз гъюру. Аьбдулжалил Рамазанов 40 йисан ккергъбан классарин мялимди гъилихну.
Султанат Хидировнара 1952-пи йисан ТIаттил гъулаъ бабкан гъахьну. Мектеб ккудубкIну, дугъу Мягьячгъалайин культурайинна мярифатнан училищейиъ гъурхнийи ва багъри гъулан культурайин хулаъ ляхниъ учIвнийий. Жигьил пишекрар 1971-пи йисан эвленмиш шулу. Мурарин сатIиди яшамиш шули гьамус 54 йис ву. Гьелбетда, хизандин аьдатар давам апIрур дишагьли ву. Жвуван халкьдин аьдатариз гьюрмат айи хизандиъ намуслу инсанар шлувал саризра жиниб дар. Мициб хизандин дурумлу шибритI вахтнан читинваларихьан рабгъузра шулдар. Рамазановарин хизандин шибритIра мюгькам вуйиб гъабхьну.
– Думукьан гизаф девлет адаршра (увуз ич аьдати жюрейин хулар гъяркъюнвуз), учу гьамусра, жигьил вахтнаси, разивалиинди учуз тувнайи йигъар хябяхъ апIури, бахт луди, сар-сариин разиди яшамиш шулача. Сар-сариинатIан ихтибар апIуз даршлу сирар гизаф айич, гьадди учу, тIилариси, мюгькамди китIна. Ари гьадму сирарикан саб-сарин тмунурихьна вуйи гьюрмат вуйич. Аьбдужалилира, узура уьмрин пишйир жвуван хушниинди ктагъунча. Думу – мялимди, узу – клубдиъ культпросветдин ляхин апIури, жвуван багъри гъулаъ бина ккебгъунча. Ватан – му яв багъридарин дюн’я, хуларихъна хру рякъ, уву яв хилариинди киву гьар ву. Мурар гьацдар заан гафар дар, хъа жвуву бабкан гъахьи жилихьна вуйи янашмиш’ал ву. Гъулан кючейиъди гъягъруган ва увуз гъулан гьарсар агьалийи салам тувруган, юкIв дамагъну абцIру. Хъа Аьбдулжалили гъулаъ гьелелиг мялимдихьна вуйи гьюрмат ими, кIури шулу», – давам гъапIнийи чан ихтилат хулан кейванийи.
Султанат Рамазановайи, гъулан культурайин хулаъ 48 йисан ляхин дапIну, гъи чан кьабивал, диндиз гъуллугъ апIури, хъапIра. Думу сифте Меккайиз гьяждиз, хъасин умрайизра гъушур ву. Дугъаз думу рякъ абццдар, гьелбетда, чан веледар гъахьну.
Рамазановари чпин баяр-шубар зегьметниин юкIв али, намус хъайи инсанарди тербияламиш гъапIну. Шубрид баяри армияйиъ гъуллугъ гъапIну, варидари кьялан пишекарвалин ва заан образование гъадабгъну. Дурари чпин веледариз, худлариз, жвув бабкан гъахьи жилтIан багьа йишв сарун адруваликан ктибтури, дурар бицIидихъанмина ватандихъ юкIв хъади тербияламиш дапIна. Рамазановарин хизан варидариз гьаммишан шадвал хурайиб ву.
Дурарин аьхюну бай ТIейиб ва швушв Аьйшат музыкантар ву, кьюбпи бай Айиб ва швушв Сабрият абайинна бабан багахь чан хизандихъди яшамиш шула. Айиб ТIаттил – Мягьячгъала – Дербент маршруткайихъ лихура, шубурпи бай Паражутдин чан хизандихъди Дербент шагьриъ яшамиш шула. Паражутдин, хайлин йисари МВД-йиъ гъуллугъ дапIну, гьамус пенсияйиъ а. Гьамусяаьт, жвуван фирма ачмиш дапIну, душваъ ляхин гъабхура. Шубарра чпин хизанарихъди албагну яшамиш шула. Ягъдигъна швуваз духнайи аьхюну риш Низакет, Хючнаъ культурайин хулаъ лихури, чан дадайин пише давам апIура. БицIину риш София Кизляриъ яшамиш шула, дугъура бицIидарин багъдиъ ляхин апIура.
Рамазановарин хизандиз гележегдиъра мюгькам сагъвал, уж`валар, бахтар хьуб ккун апIурахьа. Гъит мицдар хизанар ихь халкьдин арайиъ артухъ ишри, фицики ужуб хизан халкьдин эдебнан бина ву.
