Гюльнара Мягьямедова
14-15-пи июнди республикайиъ Урусатдин Федерацияйин Зегьметнан Игит, машгьур политик, Дагъустан Республикайин Госсоветдин Гьюрматлу председатель Мягьямадяли Мягьямадовдин 95 йисандин юбилейиз бахш вуди, думу кIваин уьрхбан серенжемар кIули гъушну.
Мягьячгъалайиъ ядигар дивну
14-пи июнди Мягьячгъалайин гьацIкьялаъ, Лениндин ччвурнахъ хъайи кючейиъ, Урусатдин ва Дагъустандин политик Мягьямадяли Мягьямадовдиз ядигар ачмиш гъапIну.
Серенжемдиъ Дагъустандин Глава Сергей Меликов, РФ-дин Президентдин СКФО-йиъ вари ихтиярар айи вакил Юрий Чайка, РФ-дин Президентдин администрацияйин кIулиъ айирин заместитель Мягьямадсалам Мягьямадов ва гь.ж. иштирак гъахьнийи.
Уч духьнайидарин улихь Юрий Чайкайи уьлкейин президент Владимир Путинди хъадапIнайи тебрикнан адрес гъурхнийи. «Мягьямадяли Мягьямадовдин вари уьмур Дагъустандихъди мюгькамди аьлакьалу вуйи. Мушваъ дугъу зегьметнан ярхи рякъ ккадапIну, думу ватандихъан, ватанагьлийирихъан юкIв убгру машгьур руководитель вуди гъахьну.
Юбилейин улихь Дагъустандин меркездиъ бажаранлу, тафавутлу, кьастнан мюгькам кьувват хъайи, халис ватанпервер ва ватандаш Мягьямадяли Мягьямадовдиз ядигар ачмиш апIуб дерин мяна айи ужуб лишан ву. Мягьямадяли Мягьямадовдихьна вуйи гьюрмат гьаммишан ихь юкIвариъ гъубзди», – дупнайи Урусатдин Президентдин тебрикнан кагъзиъ.
Ядигар ачмиш апIури Сергей Меликовди гъапиганси, Мягьямадяли Мягьямадовдиз республикайиъ гъягъру гьядисйирин жавабдарвал ужуди гъабхуз аьгъяйи. «Мягьямадяли Мягьямадовдин фикрар ва ляхнар чIивиди имиди, думу учвра чIивиди гъузди. Гьаму ядигари Урусатдин машгьур ватандаш кIваинди урхюз кюмек тувур кIури, умуд кивурза», – гъапнийи Сергей Меликовди.
Серенжемдиъ «Аьтрафар артмиш хьпан фонд» компанияйин попечительский советдин председатель Сергей Степашинди Дагъустандиз варитIан гъагъи вахтари чав Мягьямадяли Мягьямадовдихъди сатIиди гъапIу ляхникан ктибтнийи. «Учу Урусатдин Федерацияйин халкьдин депутатарин съезддиъ 35 йис улихьна таниш гъахьнийча. 1994-пи, 1998-пи, 1999-пи йисари сабси ляхин апIури гъахьунча»,- гъапнийи дугъу.
1998-пи йисан учв уьлкейин оборонайин министр вуйи вахтна Степашинди, Мягьямадяли Мягьямадовдин теклифниинди, республикайиъ къанун уьбхру органарин гъуллугъчйирин кьадар артухъ гъапIнийи.
Гьамусяаьт «Динамо» (Москва) футболин клубдин консультацйир тувру советдин председателди лихурайи Сергей Степашинди хабар тувганси, Мягьячгъалайиъ «Динамо» стадиондиз Мягьямадяли Мягьямадовдин ччвур тувбанди ву.
Китабдиъра уьмурлугъ гъапIну
Гьадму йигъан лисхъан Мя-гьячгъалайиъ «Урусат – йиз тарих» тарихи паркдиъ Дагъустандин Гьюкуматдин Советдин гьюрматлу председатель Мягьямадяли Мягьямадовдин уьмрин ва зегьметнан рякъюз бахш дапIнайи «Дагъустандин дамагъ. Мягьямадяли Мягьямадовдикан кIваин апIбар» кIуру китабдин презентацияра гъабхьну. Китабдин авторар Хасбулат Рустамов, Алла Уьмарова ва Мурад Аьгьмадов ву. Серенжемдиъ Мягьямадяли Мягьямадовдин хизанар ва мирасар, Госдумайин ва Халкьдин Собраниейин депутатар, республикайин гьюкмин органарин вакилар, республикайин жямяаьтлугъ касар иштирак гъахьнийи.
Уч духьнайидариз Дагъустандин Главайин ва республикайин парламентдин ччвурнахъан РД-йин Халкьдин Собраниейин председатель Заур Аскендеровди региондин тарихдик Мягьямадяли Мягьямадовди киву пайнакан ктибтнийи. «Дугъу Дагъустандин ва уьлкейин кьисматнаъ дерин шил гъибтну. Дугъан ляхин республикайин артмиш’валин бина гъабхьну, хъа дугъан ирсну лайикьлуди зегьмет зигуз таза насларик рюгь капIра», – гъапну Заур Аскендеровди.
Китабдиъ Мягьямадяли Мягьямадовдихъди гъилиху касарин кIваин апIбар тувна. Гьадрарикан сар 2014-2020-пи йисари РД-йин гьюкуматдин хусусият идара апIбан министрди гъилиху экономикайин илмарин доктор, Урусатдин Федерацияйин лайикьлу экономист, ихь ватанагьли Зейдула Юзбегов ву. Дугъу чан кIваин апIбариъ гьамци дибикIна: «Мягьямадяли Мягьямадовсир касдикан хайлин ктибтуз шулзухьан. Дугъан регьберваликкди лихуз алабхъувалиин шад вуза. Узу 1991-пи йисан Республикайин министрарин советдин председателин заместителди дерккбан гьякьнаан Мягьямадяли Мягьямадовдин къул али къарар аьхю пешкешси уьбхюраза. Дугъахъди аьшкьниинди ляхин апIуз шуйи, чахъди ляхин апIрударихьна аба веледдихьнаси янашмиш хьували дугъахьна артухъ гьюрмат арайиз хуйи.
Мягьямадяли Мягьямадов читин, хатIалу гьядисйири абцIнайи вахтна республикайин кIулиъ гъахьнийи. Дугъаз Дагъустан, дидин экономика, яшайиш ва халкьарин хасият лап дериндиан аьгъяйи, гьаддиз республикайин артмиш’валик дугъу киву пай аьхюб ву.
Мягьямадяли Мягьямадовди Ельциндин ва Чубайсдин бегьем фикир дарапIди гъубху политика гизаф гъагъиди кьабул гъапIнийи. Дугъу мутму хусусиятназ тувбан ляхниъ гьялак дархьуб, дугъривалиинди ляхин апIуб ккун апIуйи. Урусатдин жара регионариъ гьюкуматдин 60% хусусият масу тувган, Мягьямадяли Мягьямадовдин жюр’этлували, месэла кьатI’иди гьял апIуз аьгъювали, Дагъустандиъ гьюкуматдин хусусият 33 проценттIан масу тувундайи. Урусатдин Госкомимуществойин кIулиъ айидари, приватизацияйик гьяракат кипувал тIалаб апIури, республикайиз федеральный бюджетдиан тувру кюмек хътабтIуз гучIар ккаъри гъахьну. Гьаддихъди аьлакьалуди узу ва Мягьямадяли Мягьямадов швнуб-саб ражари РФ-дин Правительствойиз ва Мингосимуществойиз гъушнийча. Дугъу саб терефнахъан ижмиди, хъа тмуну терефнахъан дипломатвалиинди апIру гафари мюгьтал апIуйи».
«Дагъустандин дамагъ. Мягьямадяли Мягьямадовдикан кIваин апIбар» китаб бикIбан жягьтлувал улупу ва дидин авторарикан сар, юридический илмарин доктор Хасбулат Рустамовди чан кIваин апIбариъ Мягьямадяли Мягьямадовдиз «Урусатдин политикайин гъарз» дупна.
«Мягьямадяли Мягьямадов ляхниъ фукьан тIалаблур, хъа тмуну терефнаан – ужур, аьхю юкIв айир, кIваз манир вуйиш, гизафдариз аьгъяйи.
Узуз саб ражари дугъкан маракьлу ихтилат ктибтнийзуз. Чан гъуллугъ гъибтбан кьяляхъ Мягьямадяли Мягьямадов жюрбежюр серенжемариз вуйи теклифарихьанра ярхла гъахьнийи. Саб ражари дугъу гьациб теклиф кьабул гъапIнийи. Мягьямадяли Мягьямадов зализ гъафиган, душваъ айи вари халкь аьхю гьякимарра кмиди, ликри гъудужвну, думу гурлу гарччлариинди кьабул гъапIнийи. Улихьна республикайин кIулиъ гъахьи касар, заан гъуллугънаан удучIвбан кьяляхъ гьаму жюрейиинди сарра кьабул гъапIундар.
Мягьямадяли Мягьямадовди инсанарин фикриъ гъибту шилну дугъаз чан деврин игит ва политикайин гъарз пуз ухьуз ихтияр тувра», – натижа йивура Хасбулат Рустамовди.
Китаб гизаф уткан шиклар кайиб, уьбхруган юкIв шад апIруб, Мягьямадяли Мягьямадовдихьна хъана артухъ гьюрмат арайиз хруб ву.
Хъа 15-пи июнди М. Мягьямадовдин макандиъ – Леваши райондин Леваши гъулаъ машгьур политикдин рюгьяриз бахш вуди спортдин милли жюрйириан фестиваль кIули гъубхну.
Мягьямадяли Мягьямадовди республикайин тарихдиъ гьаммишандиз чан ччвур гъибтну. 1999-пи йисан Дагъустандиъ террористар архьиган, Мягьямадяли Мягьямадовди республикайин айтIан ва федеральный центрин кьувват сатIи апIували бандитар ихь ругарилан ухди терг апIбаъ аьхю роль уйнамиш гъапIну. Республикайиъ ислягьвал ва гафнан сабвал мюгькам апIбак, уьлке сагъди уьбхьбак дугъан лайикьлу пай ка.