Зубайдат Шябанова
Гьаму йигъари Урусатдин Президент Владимир Путинди мектебариъ телефон ишлетмиш апIбиин гъадагъа иливурайи къарариин къул гъизигну.
Къайд дапIну ккундуки, мектебдиъ урхурайи баяр-шубариз чпин мобильный телефонар ва жара гаджетар, уьмриз хатIа адру чарасуз дюшюшарилан гъайри, имбу вахтна ишлетмиш апIуз ихтияр тувудар.
РФ-дин мярифатнан министр Сергей Кравцовди гъапиганси, абйир-бабар чпин бицIидарихъди аьлакьайиъ гъузди, амма телефон дурарихьан анжагъ мялимди ихтияр тувбан кьяляхътIан ишлетмиш апIуз хьибдар.
Мидланра гъайри, Президентдин къарариинди мектебарин ккергъбан ва кьялан классариъ зегьметнан предметдиан чарасуз вуйи дарсарра тIаъру. Госдумайин депутат Сергей Колуновди гъапиганси, мектебариъ рукьан устайин, харатчийин ва палтар дирхбанна ктатIбан дарсар кивди. Думу дарсари, гележегдиъ лазим шлу ляхнар дургъбалан савайи, кадрйир гьуркIри адру кьялан пишекарваларин месэла гьял апIбаз ва дурарин ад за апIбаз кюмек тувди.
Му къарар кьабул апIбан кьяляхъ узу ихь мялимарихьна илIикIунза ва дурарин фикрар аьгъю гъапIунза.
Гюлизар Бегова, Хив гъулан кьялан мектебдин мялим:
– Узу, хайлин мялимарин гафарин тереф уьбхюри, ачухъди кIураза: му къарар адабгъбиин учу лап рази вуча. Мисалназ, мялимариз баяр-шубарин телефон гъадабгъуз, думу чпихь гъибтуз ихтияр адар. Гьаци вушра, учу дарсназ манигъвал апIрударихьан телефон бисури, дурарин абйир-бабариз зенг дапIну ктибтури шулча. Баяр-шубари мялимариз, учвуз ич телефон тадабгъуз ихтияр адарчвуз, кIури шулу. ИкибаштIан, вари мялимарихьан тадабгъузра шулдар. Телефон мялимари гъадабгъбан кьяляхъ дурарин абйир-бабари мялимариз зенгар апIури, бицIирин вая живандин телефон кьяляхъ тувуб ккун апIури шулу. Хъа бязидари, аьксина, мектебдин урхбан йис ктабхъайиз мутуванай кIури, миннатарра апIуру. Гьадму фу кIуру гаф ву? Гизаф абйир-бабариз чпин веледарин гафарикан, гьяракатарикан гучI ка. Вари уьлкейиъ образованиейин идарйириъ гьаму аьгьвалат арайиз дуфна.
Узу хайлин форумариъ, серенжемариъ иштирак шулаза. Мялимарин гафариинди, улихьди живанариз чпин абйир-бабарихьан, мялимарихьан утанмишди, гучI кади шуйи, гьамус бязи абйир-бабариз веледарихьан гучI ка. Гъи хайлин урхурайидариз абйир-бабарин насягьяттIан, мялимари туврайи аьгъюваларна тербиятIан, телефондин маракьар мяналудар ва важиблудар духьна. Телефондин, интернетдин тамашйирилан асиллувалиъ ахьнайидар, дарс ккебгъну ккудубкIайиз улар телефондилан алдагъуз даршулайи бицIидар гизаф а. Асас вуди заан классариъ урхурайи баяр-шубар телефонариъ «арснайивалин» месэла лап гъагъиди дийибгъна. Классариъ мялим учIвубси, аьхю пай урхурайидари телефонар жин апIуру. Танафусдин вахтна сар-сарин шиклар йивури, телефондиз адагъури, сар-сариз хътаури шулу. МапIанай гъапиган, хайлиндар хъпехъудар. Телефонди урхурайидариз ужуб дару тясир тувру.
Улихьнаси абйир-бабарихъди собрание гъубхиган, узу дурариз удубчIвнайи цIийи къарарнакан мялумат тувнийза. «Баяри телефонар дарсназ хура, манигъвал апIрурин телефон бисурза ва урхбан йис ктабхъайиз тувдарза. Эгер гьаци ккундарш, ичв бицIидарихьди телефон мектебдиз хуз мигъитанай», – гъапунза. Думу къарарниин рази духьнайи абйир-бабарра а.
Гюлишан Мусаева, Дагъустандин Огни шагьрин 2-пи нумрайин мектебдин мялим:
— Телефонар гъадагъа апIру къарарниин вари мялимар рази гъахьну. ИкибаштIан, думу къарар гьяракатнаъ убчIвишра, телефонар хьади гъюрудар, дарс ккебгъну ккудубкIайиз думу хил’ан дидрипрудар урхурайидарин арайиъ гъузди. Телефон мектебдиъ зат лазим вуйи мутму дар. Дарснаъ, диди думу хьайиризси, имбу урхурайидаризра, мялимдизра гизаф манигъвал тувру. Гъадагъа апIувал ужуб гъабхьну, хъа телефон гъабхириина журум иливуйиш, хъана ужуб ляхин хьибдийи.
