Гюльнара Мягьямедова
Табасаран дишагьлийир гъи вари цирклариъ лихура. Иллагьки гизаф медицинайин ва образованиейин цирклиъ. Гъи газат урхурайидар Дербентдиъ медицинайин инсан сагъ апIбанна уьзур кайивал ашкар апIбан «Здоровье» центриъ лихурайи духтир, онколог-маммолог, гинеколог, ихь ватанагьли Камилла Бедирхановайихъди таниш апIуз ккундучуз. Ич сюгьбатнаъ дугъу табасаран дишагьлийириз, чпин сагъламвал уьбхбан бадали, хайлин теклифар тувнийи.
«Бедендин сагъвал инсандин варитIан аьхю девлет ву. Гьаму гафарихъди рази даршиди гъузрур сар-кьюрра адаршул. Вари инсанарикан чпин бедендин сагъламвализ фикир туври гъузувал ккун апIураза. Гъийин девриъ медицинайин заан технологйир гьяракатнаъ айи вахтна духтрарихьан фуну уьзур вушра лап тазади имиди ашкар апIуз шула. Хъа фукьан ухди уьзур кайивал аьгъю гъабхьиш, гьадмукьан рягьятди думу сагъ апIузра шулу. Вахтниинди духтрихьна илтIикIуб чарасуз ву. Уьзриан ичв беденди гьарай апIайиз ккилигури мугъузанай, вахт-вахтарик духтрихьна гъягъюри вердиш йихьай.
Магьа улихьнаси йиз тажрубайиъ гъабхьи дюшюш: 27 йисан яшнан жигьил дишагьли чан дуст дишагьлийихъди узухьна илтIикIнийи. Дишагьли духтрихьна илтIикIуз себеб адашра, чан сагъламвал ахтармиш апIуз дуфнайир вуйи. Узу дугъан рихлин фун ахтармиш гъапIган, кьан дубхьнайи дисплазия (рак уьзриз илтIибкIурайи шкаст) ашкар гъапIнийза. Дишагьли сагъ апIбан бадали, анализар тувну ккудубкIбан кьяляхъ, уьзур кайи йишв кадабтIбанди гъашиза. Операцияйин кьяляхъ уьзур кади гъабхьи йишв ужуди сагъ гъабхьнийи. Сад йислан жигьил дишагьлийиз бицIир бабкан хуз мумкинвалра гъабхьнийи», – ктибтура ич сюгьбатнаъ Камилла Таримирзаевнайи.
Ракдин уьзрарин жюрйирикан улхури, узу дугъхьан дурар арайиз гъюбан себебарикан, думу уьзрин лишнарикан, фуну яшнаъ ади ракдин уьзрар арайиз гъюруш, гьерхнийза. Камилла Бедирхановайи гьамциб жаваб тувнийи. «Рак уьзур арайиз гъюбан себебар гьар жюрейиндар шулу: тухмин вакиларикан (наследственность), гизаф вахтна фикир тутрувди гъитнайи ва кьюкьяр арайиз хру уьзрар, табиаьтдин экологияйин себебар ва гьацдар жарадар.
Гьяйифки, ихь инсанар иццру дархьиди духтрихьна илтIикIрудар дар. Хъа дишагьлийир кIуруш, аьгь апIуз шули имидикьан гьагьди, духтрихьна гъягъдар. Республикайиъ дишагьлийирик мухрин железайин ва рихлин фунин кьюкьяр арайиз гъюбан уьзур кми-кмиди шулу, амма, гьяйифки, гизафси дурари духтрихьна илтIикIуз кьан дапIнади шулу. Дишагьлийирин уьзрар кади узухьна илтIикIрударин яшарикан улхуруш, 18 йислан лап кьабидариина ву. Йиз тажрубайиъ, узухьна илтIикIу варитIан яшлу дишагьлийин 96 йис вуйи. Фуну яшнаъ ашра, инсандиз сагъу уьмур лазим ву. Гьаддиз, гьюрматлу дишагьлийир, тIагъру мапIанай! Гьар 6 вазлик ичв сагъвал ахтармиш апIуб аьдатнаъ ипай», – гъапнийи Камилла Бедирхановайи.
Дугъриданна, духтри дюз кIура. Ухьу духтрарихьна иццру гъахьигантIан илтIикIурадархьа. Хъа сагъ’вал гъудубгиган, швумалвал зигури шулхьа.
