Умгьанат Сулейманова
Вари дюн’яйиъ 1-пи декабрь СПИД-диз аькьси женг гъабхру йигъ вуди къайд апIуру. Хъа пишекрари кIурайиганси, СПИД-дихъди анжагъ сабпи декабри ваъ, хъа гьаммишан женг дубхну ккунду. Гьаз гъапиш думу аьсрин тIягъюн, духтрари фукьан чарйир зигурашра, яваш апIуз шуладар.
Гъийин деврин аьгьвалатназ дилигну, СПИД-дихъди ва ВИЧ-инфекцияйихъди аькси женг гъабхру тялукь тешкилатарра хайлин ачмиш дапIна. Душвариъ лихурайи пишекрари му уьзрариз къаршу дармнар гьясил апIуз, уьзрар инсанарикна тарагъуз гъидритуз вуйи ляхнар кIули гъахурашра, дурарин улихьишв бисуз, дурар тIанкь апIуз шуладар.
Гьар йисан ноябрин 25-диан декабрин 3-диз ихь гьюкуматдин жямяаьтлугъ тешкилатарин ва уьлкейин гьюкмин органарин тешкилувалиинди «СПИД-ВИЧ яваш апIурхьа» кIуру акция кIули гъябгъюру. Думу акцияйин дахилнаъди ихь уьлкейин гьарсаб региондиъ Роспотребнадзорин управлениейиъ, эпидемиологияйинна гигиенайин центрариъ, СПИД-центрариъ лихурайидари «горячая линия» телефондиан думу инфекцияйин профилактикайиан, хатIасузвал уьбхбан меселйириан консультацйир гъахуру.
Дагъустандин кьибла терефнаъ СПИД уьзрин гюзчивал гъабхурайир Дербент шагьрин ЦГБ-йин духтир-инфекционист Людмила Айвазова ву.
– Гьар шубуб вазлин муддатна Дербент шагьрин мектебариъ, техникумариъ, училищйириъ урхурайи баяр-шубарихъди гюрюшмиш шули, учу тешкил апIурайи серенжемариъ, жигьилариз эсер шул дупну, дурариз лекцйир урхурча.
Улихьнаси дарди, гъийин жигьилариз му уьзрихъди таниш хьуз гизаф мумкинвалар а, интернетдиъ СПИД-дикан хайлин мялуматар тувра. Гьар гюрюшнаъ, дурариз жюрбежюр мисалар хури, лазим вуйи мялуматар тувраза.
Эгер 2023-пи йисан йиз гьисабнаъ СПИД уьзур кайи 18 кастIан адайиш, цци дурарин кьадар 12 касдиинди артухъ гъабхьну. Дурар диспансерин гьисабназ гъадагънайидар ву. Хъа гьисабнаъ адрудар фукьан вуш, саризра мялум дар. Гьамусяаьт Дербент шагьриъ анализар гъадагъру хайлин хусуси лабораторйирра тIаъна. Хъа душваъ туву анализар Мягьячгъалайиз ва жара аьхю шагьрариз хъадауру. Му лабораторйирин вакилари, хайлин кьадар жигьиларин СПИД ва ВИЧ инфекция ашкар шула кIури, мялуматар тувра. Ва душв’ан дурар СПИД-дихъди аькьси женг гъабхру центриз гьаъра, – ктибтнийи ич сюгьбатнаъ Людмила Айвазовайи.
Духтрин гафариинди, СПИД уьзриан аьзарлу шулайидар наркоманар ва лазим дару йишвариъ дейстйириинди уч шулайи жигьилар ву.
– Гьамусяаьт ихь жигьилар (инсанар) чIуру уьзрари чпин гъармахариъ ижмиди дидисна. Гьадрарикан саб СПИД ву. Думу ихь инсанариз жара гьюкуматариихъди вуйи сяргьятар арццу вахтна гъафи уьзур ву. Ва гьаддихъанмина СПИД лап гужалди тарабгъура. Мусурман, хачпарас ва жара динарин рякъюъ айи касар му уьзур арайиз хуру ляхнарихьан ярхла ву. Жигьиларин фикир-фагьум дигиш шулайи вахтна, мектебариъ аьхю классариъ урхурайи баяр-шубариин гюзчивал гъабхури ккунду, – натижа гъивнийи Людмила Айвазовайи..
