Гюлягьмад Маллялиев
Гюльнара Мягьямедова
12-пи ноябри Табасаран райондиз, Дагъустан Республикайин Халкьдин Собраниейин председатель Заур Аскендеров кIулиъ ади, парламентдин депутатарин аьхю делегация гъафну. Дидин дахилнаъ РД-йин гъулан мяишатдин ва ипIру-ухру сурсатарин, РД-йин мал-мутмуйин ва жилин месэлйириз лигру министерствойин вакиларра айи. Делегация гъюбан программайиъ Заур Аскендеровдин жягьтлуваликкди РД-йин гъуларин жиларин артмиш’вализ бахш дапIнайи совещание гъабхуб, «Ерли жягьтлувалар» проект уьмриз кечирмиш апIбан месэлйир, хусуси метлеб айи дявдин операцияйин иштиракчйириз дивнайи ядигарихъ кюкйир дивуб ва хайлин жара месэлйир гьял апIуб айи.
Муниципалитетдин глава Мягья-мед Къурбановди ва администрацияйин жара гъуллугъчйири Халкьдин Собраниейин делегация, Дербент райондин сяргьятар ккудукIну, Табасаран райондин жилар ккергъру йишв’ин кьабул гъапIнийи.
Дуфнайи хялар Табасаран райондин Дарвагъ гьулан ругариин итнайи тIумтIин багълариз гъилигну. Дербентдин чяхир гьясил апIру заводдин директор Мягьямад Садулаевди РД-йин Халкьдин Собраниейин делегацияйиз райондиъ ужуб бегьер тувру тIумтIин сортарикан ктибтнийи. «ТIумтIарин киву 95 процент ширар ужуди артмиш шулу. Улихьна кивру материал Европайиан хури шуйи, гъи думу рякъяр хъяркьна. Жвуван хусуси гъелемар артмиш апIуз читинди вушра, гьадму ляхин апIурача. Багълариъ ужуб зегьмет дизигну, хъа тIумтIариз айи хъайивал рябкъюра. Амма гьадму Европайиан гъабхи «Шардоне» сортну учуз кьабул шлубсиб бегьер туврадар. Мялум вуйиси, думу сортнан ватандиъ кьадарназ ваъ, тIумтIарин ерийиз артухъ фикир тувра. Ихь ругариин варитIан ужуди «Алиготе», «Каберне» сортар аьхю шулу. «Зил» участокдиъ кивнайи «Мускат» сортнура ужуб бегьер тувра», – гъапнийи Мягьямад Садулаевди.
ТIумтIин багълариъ лицурайи вахтна, Сардаровдин ччвурнахъ хъайи ГУП-дин месэлара гъитIибккнийи. Думу ГУП-дин кIулиъ айидар Кабардино-Балкария республикайиъ яшамиш шула. Дурари жил арендайиз тувра, хъа жилиин фужкIара лихурадар. Мягьямад Садулаевди думу жилар ичIиди, бегьер дарди дахьнайиваликан гьяйиф зигурайи чан фикрар ачухъ гъапIнийи. Заводдин директори ва Табасаран райондин глава Мягьямед Къурбановди Заур Аскендеровдикан гьадму месэла гьял апIбаъ кюмек ккун гъапIнийи. Чан терефнаан Халкьдин Собраниейин председатели гъулан мяишатдин комиссияйиз РД-йин мал-мутмуйин ва жилин месэлйириз лигру министерствойихъди сатIиди къанундин къайдйириз асас вуйиси, жили мянфяаьт тувруганси месэла гьял апIуб табшурмиш гъапIнийи.
ТIумтIин багълариан хяларин делегация Ургур чвуччвунна сар чуччун гъалайиина гъафнийи. Дурари сифте хусуси метлеб айи дявдин операцияйин иштиракчйириз дивнайи ядигарихъ кюкйир дивну, хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ гъийиху Табасаран райондиан вуйи эскрарин гьюрмат гъюбхнийи. Думу серенжемдин кьяляхъ Маида Аслановайи, республикайин парламентдин делегацияйиз гъалайин тарихдикан ктибтури ва музейиъ айи экспонатарихъди таниш апIури, экскурсия гъубхнийи.
Дилин делегация райцертриз гъафнийи, ва Мягьямед Къурбановди «Ерли жягьтлувалар» проектдин дахилнаъди расвалин ляхнар кIули духнайи модульный библиотекайиз, гизаф вазифйир тамам апIру жигьиларин центриз, Сабвуйи диспетчерарин центриз ва М. Кьасумовдин ччвурнахъ хъайи бицIидарин искусствойин мектебдиз хъади гъушнийи ва дурарин ляхникан ктибтнийи.
Табасаран райондиъ «Ерли жягьтлувалар» проектдин дахилнаъди Хючна гъулаъ айи райондин модульный библиотека ва агьалйири рягьятвал гъадабгъру парк, жигьиларин центр рас дапIна. Муниципалитетдин кIулиъ айи Мягьямед Къурбановди парламентдин делегация райондин кьялаъ ерлемиш дубхьнайи паркдиз ва библиотекайиз хъади гъушнийи. Планламиш дапIнайиси, гьаму серенжемарин арайиъди, Кь. Мягьямедовдин ччвурнахъ хъайи (рас дапIну ккудубкIнайи) Табасаран райондин бицIидарин искусствйирин мектебдин дараматра гьюрматлу хяларин улихь ачмиш гъапIнийи.
Лисхъан РД-йин Халкьдин Собраниейин председатель Заур Аскендеровди райондин ватандашар кьабул гъапIну. Райондин агьалйир Дербент-Хючна-Хив рякъюн 18-26-пи километрйир рас апIбаз кюмек ккун апIбан, Улихьна йисари Сардаровдин ччвурнахъ хъади гъабхьи Ярса гъулан гьамус Арбитраждин идара апIувал хъябкьнайи ГУП-дин ва «Табасаранское» ГУП-дин жилар райондин гьисабназ тувбан, Гурихъ ва Гисик гъуларин айитI машинар гъягъру рякъяр рас апIбан, Ругуж, Хели-Пенжигь, Рушвул, Хюряхъ, Гюгьрягъ гъуларин ччвурар дишди тяйин апIбан, ГьепIил гъулан бицIидарин багъ цIийи алатарихъди тямин апIбан ва хъана жара месэлйир хьади илтIикIнийи.
Заур Аскендеровди Гурихъ ва Гисик гъуларин рякъяр 2026-пи йисан муниципалитетдин дакьатарин гьисабнаан рас апIбан къарар кьабул апIбанди вуйиваликан гъапнийи. Дугъу гьацира ГьепIларин бицIидарин багъ гъюру йисан сабпи квартали вари лазим вуйи мутмуйихъди тямин апIбан зиин гюзчивал гьабхуз гаф тувну. Гъуларин ччвурар дишди дикIбан гьякьнаанра республикайин парламентдин председатели асас гъуллугъариз табшуругъар тувбан йикьрар гъапIнийи.
Райондин айитI арайиз дуфнайи месэлйириз фикир тувбан кьяляхъ РД-йин Халкьдин Собраниейин Председатель Заур Аскендеровдин жягьтлуваликкди муниципалитетдин администрацияйин совещанйир гъахру залиъ Дагъустан Республикайин гъуларин жилар артмиш апIбаз ва ерли тешкиллуваларин проектар уьмриз кечирмиш апIбаз бахш дапIнайи рабочий совещание кIули гъубхну. Совещаниейин ляхниъ кьибла Дагъустандин вари муниципалитетарин главйир иштирак гъахьну.
Совещаниейиъ «РД-йин гъуларин жилар вари терефарихъан артмиш апIбан» Дагъустан Республикайин гьюкуматдин программа уьмриз кечирмиш апIбан гьякьнаан доклад хьади РД-йин гъулан мяишатдин ва ипIру-убхъру сурсатарин министр Шамил Рамазанов удучIвну гъулхнийи.
Совещаниейиъ гьацира Дагъустан Республикайин экономикайин ва жиларин артмиш’валин министр Гьяжи Султанов удучIвну гъулхнийи. Дугъу Дагъустан Республикайин жилариин ерли тешкиллуваларин проектар уьмриз кечирмиш апIбан ва дагълу жилар артмиш апIбан ляхнар фици гъягъюраш, мялуматар тувнийи.
РД-йин жилар вари терефарихъан артмиш апIбан программа уьмриз кечирмиш апIруган арайиз гъюру бязи месэлйирикан доклад хьади, Дагъустан Республикайин Счетный палатайин аудитор Бейдуллагь Мирзоев удучIвнийи.
Совещаниейиъ Табасаран райондин яшайишдинна экономикайин артмиш’валикан доклад хьади Табасаран райондин глава Мягьямед Къурбанов удучIвнийи. Дугъу чан улхбаъ 2019-пи йисхъанмина райондиъ дапIнайи ляхнарикан мялуматар тувну. Гьамци 2019-2025-пи йисари «Ерли жягьтлувалар» проектдин дахилнаъди 25 объект къайдайиз духна. Проектдиинди харж гъапIу пулин дакьатарин кьадар 126 миллионна 451 агъзур манат ву: гьадму гьисабнаан республикайин бюджетдиан — 81 миллионна 504 агъзур маннат, муниципалитетдин ерли бюджетдиан — 18 миллионна 871 агъзур манат, меценатарин терефнаан кюмек вуди — 26 миллионна 76 агъзур манат.
Вари ктухурадарча, хъа аьхиримжи йисари проектарин дахилнаъди дапIнайи ляхнарикан исихъ туврача:
2024-пи йисан «Ерли тешкиллувалар» проектдин дахилнаъди 16 миллионна 533 агъзур манатдин кьюб проект уьмриз кечирмиш дапIна: Хючна гъулан рягьятвал гъадабгъру парк ва Хючна гъулан халачйирин фабрика бегьем рас дапIна. 2025-пи йисан 18 миллионна 729 агъзур манатдин кьимат айи 2 проект уьмриз кечирмиш апIура: Кь. Мягьямедовдин ччвурнахъ хъайи ТРДШИ-йин дарамат ва Хючна гъулаъ Шоссейный кючейиъ инсанар гъягъру тротуарар рас дапIну ккудукIура. 2026-пи йисаз «Ерли тешкиллувалар» проектдин дахилназ Дарвагъ, Жулжагъ гъуларин айитI ва Ярса-Зил гъуларин арайиъ машинар гъягъру рякъяр кIан’ан-кIулиз рас апIуб гъадабгъна.
