Гюльнара Мягяьмедова
Дагъустандин гизаф районариз, гьадму гьисабнаъди Табасаран райондин гъуларизра, сабпи телевизорар фици гъафнуш, гизафдарин кIваин илмишул. Думуган аьдати инсанариз телевизор аьхю аьламатси вуйи. Гъийин девриъ хулаъ телевизор, деврин техникайин жара гаджетар адру хизан адар.
Дагъустандиз телевидение хъу-бкьбан бадали, 1957-пи йисан Мягьячгъалайиъ телецентр тикмиш апIуз хъюгъну. Пишекрари телебашня дивну, передатчикар духну, аппаратар айи студия арайиз гъабхнийи. 1960-пи йисан 8-пи мартдиъ, ахтармиш апIбан бадали, эфириъ сабпи ражари передача удубчIвну. Хъа гьадму йисан 15-пи октябри Дагъустандин сабпи передача эфириан тувну. Гьадму йисан ДАССР-ин радиойинна телевидениейин центр арайиз гъабхнийи.
Гьамус Дагъустандин радиотелецентри региондин 97,17 процент агьалйир пулсузди цифровой 20 телеканалихъди тямин апIура. Думу кьадар халкьдихьна сигнал хъубкьбан бадали, республикайин гьар йишвариъ радиойинна телевидениейин 164 станция дивна. (Тевбан бадали мисал хураза: Ленинграддин областдиъ вари 35 станциятIан адар). Думу станцйири сикин дарди ляхин апIбиин ихь республикайин РТПЦ-йин инженерари хайлин зегьмет зигура.
Улихьна йигъари, аьлакьайин гъуллугъчйирин пишекарвалин машквар къайд апIру йигъан, узу РТРС-дин ФГУП-дин «Дагъустан Республикайин РТПЦ» филиалин гьяракатниинди идара апIру отделин начальник, ихь ватанагьли Ислам Тагъилаевдихъди гюрюшмиш гъахьунза.
Ислам Тагъилаев Хив райондин Гъвандикк гъулаъ бабкан гъахьну. 2010-пи йисан Гъвандккарин Б.Ми-таровдин ччвурнахъ хъайи кьялан мектеб ккудубкIну, дугъу ДГУ-йин физический факультетдиъ гъурхну. Гьадму факультетдиъ «Электроника ва наноэлектроника» пишекарвалин магистратурара ккудубкIну. Гьамусяаьт Ислам Тагъилаевди, ляхнихьан ярхла дархьиди, ДГУ-йин юридический факультетдин магистратурайиъ заочно урхури, чан аьгъювалар за апIуб давам апIура.
«РТРС-дин Дагъустандин филиал ужуди артмиш шулайи филиаларикан саб ву. Филиал деврин тIалабариз жаваб тувру техникайихъди тямин дапIна. 2012-пи йисан 1-пи майдин Мягьячгъалайиъ цифрайин телевидениейин сабпи мультиплексдин 10 телеканал лихуз хъюбгънийи. Хъа 2019-пи йисан 1-пи январилан башламиш дапIну, Дагъустан Республикайиъ кьюбпи мультиплексдин вари передатчикари ляхин апIуз хъюгъну. Дагъустандин цифрайин телесеть уьлкейиъ регионарин чIатху 10 сетдин дахилнаъ а. Цифрайин сигналиина гъювалиинди региондин агьалйир телевидениейихъди тямин апIувал 9 процентдин артухъ гъабхьну. Дагъустандин филиалиъ лихурайи инженерар гизафси жигьил баяр ву. Дурарин вазифа республикайин агьалйириз телевизориан заан ери ади передачйириз лигуз мумкинвал яратмиш апIуб ву. Думу ляхин тямин апIбан бадали, региондиъ айи вари 164 станция гьаммишан лихури ади ккунду. Телевизионный башнйир районарин дагъларин варитIан ягъал кIакIариин ал. Вари йишварихьна рякъярра адар. Инженерари йиф, мархь, йигъ, йишв дарпиди ляхин апIура. Ляхин рягьятуб дар, амма маракьлуб ву», – къайд гъапIнийи Ислам Тагъилаевди ич сюгьбатнаъ.
«Эгер йиз отделин ляхникан улхуруш, отдели филиалин сетди ва оборудованиейи ужуди ляхин апIувалин гюзчивал гъабхура, гьясиллувалин подразделенйири апIурайи ляхнин анализ дапIну, гьяракатниинди кIулин управлениейиз мялуматар тувра. Отделиъ йигънура, йишвнура дежурство гъабхура. Филиалин оборудование чIур шлу вахтарра шулу, гьаддиз вахт-вахтарик пландиинди профилактикайин серенжемар гъахуру.
Гьелбетда, мициб ляхин рягьятуб ву пуз шулдар. Ляхин апIрудариз филиалиъ ужудар шартIар яратмиш дапIна. Ва айибдиин дийигънадар: гьар йисан думу шартIар ужитIан-ужи апIура. Филиалиъ лихурайи касдиз суткайин фуну вахтна вушра телефондиан зенг дапIну, ляхниз дих апIуз мумкин ву. Ляхниккан кIул ккадабгъувал дубхьну ккундар. Гьаддиз, аварияйин дюшюшариан, ляхниз зарар дарди, дюзди удучIвуз аьгъяди ккунду. Думу ляхниъ пишекарвалин тажруба, аьгъювалар чарасуз ву.
Ляхнихьна вуйи йиз рафтарикан улхуруш, ляхнин вахт ккудубкIбан кьяляхъра лихураза. Урсарин халкьдин агъалиъ дупнайиси, зегьмет дизригди, дагриккан балугъра ккадабгъуз шулдар.
2023-пи йисхъанмина «Дагъустан Республикайин РТПЦ-йин профсоюздин тешкилатдин председателин ляхинра гъабхураза. Филиалиъ хатIасузвал уьбхбаз, цIа кабхъувал дархьбаз, зегьмет зигурайидарин яшайишдин шартIар уьрхбаз аьхю фикир тувра.
Филиалин улихь-кIулихь хьайидари вахтниинди, заан ери ади, дирбашди дапIнайи ляхин фикир тутрувди гъибтрадар. Ляхниъ тафавутлу гъахьидариз премия, пишекарвалин машкврар гъахьиган, Гьюрматнан грамотйир тувра.
Гъубшу йисан Мягьячгъалайиъ айи телебашняйик рангнан аквар китIнийи. Сабпи ражари думу аквар кархьбан серенжем гъабхруган, Москвайиан РТРС-дин генеральный директор Андрей Романченко гъафнийи. Серенжем лап ужуди кIули гъубшнийи.
Лап цIибди вушра азад вахт ккабхъиган, коллективдихъди табиаьтдиз рягьятвал гъадабгъуз гъягъюри шулча. Хъа улихьнаси, филиалин цехарин командйирин арайиъ футболин талитар гъухунча», – ккудубкIнийи чан сюгьбат Ислам Тагъилаевди.
Аьхиримжи йисари Интернет зарбди артмиш шулайивализ лигну, телевидениейин эгьемият цIиб гъабхьну, телевизор ихь уьмрин саб пай ву. РТРС-дин Дагъустандиъ айи филиалин 45 объектдиин мобильный аьлакьайин биналу 129 станция ерлемиш дубхьна. Гьамциб ляхин тямин апIурайи инженерариз ва маракьлу сюгьбат гъубху Ислам Тагилаевдиз лихуз сагъвал, ляхниъ хъуркьувалар ккун апIурахьа.
