Гюльнара Мягьямедова
Жвуми йигъан 22-пи мартдиъ Подмосковьейин Красногорск шагьриъ «Крокус Сити Холл» концертар гъахру дараматдиъ лап инсафсуз теракт гъабхьну. Йишвну сяаьт миржибдиъ камуфляждин палтар али 4 жаллатI дараматдин тегьлиздикк ккархьну, душвакк ккайи инсанариз автоматариан йивуз хъюгъну, хъасин дурар «Пикник» кIуру дестейин концертдиз дуфнайи тамашачйир дуснайи залиъ архьну, яракь хьтру, фу гъабхьнуш мюгьтал духьнайи бицIидариин ва аьхюдариин автоматариан гюлле уьлюбхну. ЦIиб арайилан гъачгъари халкь дуснайи залик цIа кипну. Залиъ айи инсанарикан улхуруш, душваъ гьадму сяаьт айидарин кьадарнакан пуз читинди ву. Залиъ 6200 кас дусру йишвар айи, хъа билетар вари масу тувнайи.
Террористари цIа кипбан кьяляхъ «Крокус Сити Холл» убгуз хъюгъну. ЦIин ялавну 13000 квадратдин метр йишв гъибиснийи. Гьадму йишван пожарникари, дишлади цIа ктIубшвуз хъюгънийи, гьаци вушра думу мартдин 23-пи йигъан хябяхъдизтIан ктIубшвуз гъабхьундайи. ЦIа кабхъувалин натижайиъ дараматдин гъваъ абхънийи.
Чпин инсафсуз ляхин кIулиз адабгъбан кьяляхъ террористар, автоматар дирчну, «Крокус Сити Холл» дараматдиан гьергну гъягъюрайи инсанарин арайиъди утIурччвну гъушну. Хъайигъан Брянский областдиъ «Рено» машиндиъди Украинайин сяргьятарихъна вуйи рякъюъди гьергну гъягъюрайи таджик миллетдин вакилар Далерджон Мирзоев, Рачабализода Муродали, Шамсутдин Фаридуни, Мухаммадсобир Файзов гъидисну. Дурар айи машиндиъ Макаровдин тапанчи ва Калашниковдин автоматдихъ хъивру гюлйирин магазин ади гъабхьну.
РФ-дин Президент Владимир Путинди, тахсиркарвалин вари иштиракчйир дагну, дурари лайикьлу жаза гъабхруваликан гъапнийи. «Крокус Сити Холлиъ» террактдин кьяляхъ Урусатдиъ 24-пи март пашманвалин йигъ вуди мялум гъапIнийи.
Терракт кIулиз адабгъувалин тахсир кипнайи 4 кас 22-пи майдизкьан дустагъдиъ дидисну итна.
25-пи мартди Москвайин Басманный судди террористариз машин ва пул туву, гизаф йисари Тверской областдиъ яшамиш шулайи кас ва дугъан кьюр бай – Аминчон, Диловар ва Исроил Исломовар гъидиснийи.
27-пи мартдиъ хябяхъган Урусатдин МЧС-ди террактдин натижайиъ гъийихдарин сиягь чап гъапIну. Думу сиягьнаъ 143 кас а. Хъа зийнар гъахьидарин кьадар 182 касдилан зиина удубчIвну. Гъийиху 143 касдикан 42 кас автоматариан гъиву гюллйириан гъийихну, имбудар — цIа кабхъувалиан.
Западдин уьлкйири террактдихъан жавабдарвал Урусатдиъ гъадагъа дапIнайи террориствалин ИГИЛ (Урусатдин Федерацияйиъ гъадагъа дапIнайи террорист тешкилат) дестейиин алапIну. Амма арайиъ айи далилари теракт тешкил гъапIдар жарадар вуйиб тяйин апIура.
Урусатдин Президент Владимир Путинди «Крокус Сити Холлиъ» гъабхьи террактдихъди аьлакьалуди ватандашарихьна вуйи чан илтIикIбаъ гъапиганси, му инсафсуз ляхин гъапIу тахсиркрарин ччвурар мялум вушра, уьлкейин инсанарин ва гьюкмарин метлеб тахсиркрариз гьадму ляхин табшурмиш гъапIур аьгъю апIуб ву.
«Гъи Багахь Востокдиъ гъизгъин дубхьнайи гъалмагъалиъ гьякьлуди месэла гьял апIбан тереф дибиснайи Урусатдиз гьамциб зулум апIуз исламдин тешкилатари гьичра ният апIур дупну, хъугъуз шулдар. Чпи марцци ислам дин хъапIрача кIуру, ислам диндин радикал тереф уьбхюрайидарира вари мусурмнариз гирами вуйи вазли гьамциб гъагъи вягьшивал апIуз мумкин вуйинхъа?» – гъапну ихь уьлкейин Президентди.
Террориствалин гьюжумдин кьяляхъ гъитIибккнайи делойиъ гизаф кьадар алатар, яракьар а. Дурарин 90 судэкспертизйир гъахура: баллистический, генетический ва дактилоскопический. Силисчивалин комитетди гъуху силисариан мялум шулайиси, теракт вахт ккимиди ужуди гьязур дапIнайиб вуди гъабхьну.
Теракт гъабхьи жвуми йигъан гардеробдиъ лихурайи 15 йисаъ айи набалугъ Ислам Халиловдин ччвур вари уьлкейиз мялум гъабхьнийи. «Крокус Сити Холл» концертар гъахру залин жиликк ккайи мертебайиъ ляхин апIурайи бали, чаз йивбарин сесер ерхьбан кьяляхъ, гучI дархьиди, чахъди лихурайи баярра дишлади жалб дапIну, инсанариз дараматдиан чIатинди удучIвуз кюмек апIуз хъюгъну – мурариз дараматдиан хатIасузди фици удучIвуруш аьгъяди гъабхьну. Гардеробдиъ лихурайи набалугъари, убгурайи дараматдиан вахтниинди адаъну, варжариинди инсанарин уьмрар гъюрхну.
«Крокус Сити Холл» 2009-пи йисан адлу артист Эмин Агъаларовдин адаш, предприниматель Араз Агъаларовди, 70 миллион доллар харж дапIну, тикмиш дапIнайиб вуйи. Гьамус думу дарамат алди гъабхьи йишв’ин фу дивруш, фикир апIура.
«Крокусдиъ» гъабхьи терактди жямяаьтлугъдик гизаф пис хъял капIна. Гизафдари тахсиркрариз адвокатар тутрувуб тIалаб апIура. Хъа къанундиинди гьарсар тахсиркриз адвокат тувну ккунду. Гьюкуматди дурариз тувнайи адвокатариз гьар терефарихъан гучIар ккаъра.
Хъа гизафдари дидиснайи тахсиркрарин язухъ апIура. Дурарик тахсир ктрубси, дурар алаънайидар тахсиркрар апIура. Гьамус фикир апIурхьа: дидиснайи тахсиркрар вари йисар бегьем духьнайидар, кIул ужуди либхурайидар, инсан йикIувал фукьан аьхю гуннагь вуйивалин гъавриъ айидар ву. Гъадабгъну яракь, саб тахсир ктру инсанариина за дапIну, дид’ан йивруган, террористари дурарин гьаз язухъ гъапIундар? Хябяхъдин азад вахт хушниинди адапIуз душнайи инсанарин кIул’ина гьаму 4 вягьшийи аьхю завал гъабхну.
Дердна хажалат инсандихъ мягьрум гъахьи касдизтIан аьгъдар. Хъа закурин йигъан гьациб хажалат тмунурин хизандизра дарфбан бадали, гъи тахсиркрариз лайикьлу жаза тувну ккунду.
