Наргиз Гюлечова
Аьдат вуйиганси, йисан аьхириъ вая цIийи йис ккебгъган, гьам аьдати инсанари, гьам тешкилатариъ, министерствйириъ ккудубшу йисандин натижйир йивури, гъюру йисаз планар диври шулу. Дагъустан республикайин туризмдинна халкьарин сяняаьткарваларин министерствойира ккудубшу йисандин ляхнин натижйир гъивну. Министерствойин пресс-гъуллугънаан тувнайи мялуматариинди, 2024-пи йисан республикайиъ гостиницйирин ва хялар кьабул апIру хуларин кьадар, 2023-пи йисан улупбарихъди тевиган, 568 цIийи лихру йишварра арццну, 27,5% артухъ гъахьну (779 объект). 2023-пи йисан республикайиъ 611 гостиница ва хялар кьабул апIру хулар айи. Гьелбетки, гаф-чIал къанундиъ улупнайи къайдайиинди лихури, налогар туврайи туристар кьабул апIру объектарикан гъябгъюра. «Сирниккди» лихурайидарин кьадарра цIиб дар. Дицдар касар къанундиинди лихбан ва дурар туризм артмиш апIбан проектариъ иштирак хьпан бадали, республикайин туризмдинна халкьарин сяняаьткарваларин министерствойи хайлин ляхин гъабхура. Мидланра гъайри, министерствойи республикайиъ инвестицйирин цIийи проектарра уьмриз кечирмиш апIбаъ зегьмет зигура.
Мисал вуди гъадабгъиш, «Туризм ва хялар кьабул апIбан индустрия» милли проектдин дахилнаъди 2024-пи йисан республикайиъ 631 дахъру йишварин нумрйир айи 9 инвестицйирин проектар юрутмиш гъапIну. Му ляхин ццира давам апIуз планариъ а.
Гьар йисан туристар гъюрайи йишварин инфраструктура дигиш апIбан бадали, министерствойи муниципалитетаризра хайлин кюмек апIура. Магьа сач, «Ерли жягьтлувалар» программайин дахилнаъди, туристар гъюрайи объектариин расвалин ляхнар кIули гъахбан бадали, Дагъустандин 7 муниципалитетдиз республикайин бюджетдиан 58 миллион манат деебтну. Думу дакьатар 11 проект уьмриз кечирмиш апIбаз тувдар ву.
Му программа республикайиъ 2022-пи йисхъан мина ляхник кипнайиб ву. Гьаддихъанмина муниципалитетариъ туристар гъюрайи объектариин хайлин дигиш’валар духьна, дурар гизафси туристар гъюрайи йишвариъ хатIасузвал тямин апIувалихъди ва марццишин уьбхюз аьхю кюмек тувувалихъди аьлакьалу ву.
Туристар гъюрайи объектар ужуб терефназди дигиш апIувалра республикайиз гъюрайи хяларин кьадарнакан асиллу ву. Янаки, туристар артухъ хьпахъди сабси, лазим вуйи къайдайиинди гьязур дапIнайи объектарра ади ккунду. Гьаддиз йислан-йисаз туристар гъягъру маршрутарин кьадар артухъ шула.
Мисал хурза. Дагъустандин статистикайин улупбариинди 2024-пи йисан республикайиз туристар гъюб’инди 20,272 миллиард манатдин хайир гъабхьну. Му кьадар 2023-пи йисантIан 2,647 миллиард манатдин артухъ ву.
Халкьарин девлутлу аьдатар, табиаьтдин утканвал, мани Каспий гьюл айивализ лигну, ухьухьна гъюрайи туристарин кьадарну, региондин экономика артмиш апIуз аьхю кюмек тувра. Гьаддихъди сабси, туризмдин цирклиан бицIи ва кьялан бизнесра артмиш шула, лихру йишварра ачмиш апIура.
Мидланра гъайри, Дагъустандин халкьарин сяняаьткарваларихъдира таниш апIувал себеб вуди, аьхиримжи вахтари гидари гьарсаб райондиъ айи сяняаьткарвалин шей’ар гьязур апIурайи маскурариз, цехариз гъюрайи туристар хъади гъягъюри, дурариз мастер-классар улупура. Му терефнаанра ухьухьна туристар гъюваликан хайир а. Шлиз аьгъя, белки табасаран гъулариъ халачачивал цIийикIултIан ккебгъур…
