Жиниб дар, аьхиримжи вахтна Дагъустан артмиш апIбан рякъюъ республикайин гьюкмин кIулиъ айидари йи- швариин гъазанжар уч апIбаз аьхю фикир тувра.
Хъа йишвариин бюджет тешкил ва тамам апIуваликан гъулхиш, мушваъ асас улупбар ерли гъазанжар уч апIуваликан асиллу шула.
– Улихь дивнайи вазиф-йирихьна жавабдарвалиинди янашмиш хьпан натижайиъ йислан-йисаз бюджетдиз артухъди дакьатар жалб апIбан мумкинвал шула. Натижайиъ ккудубшу йисан Хив район вари республикайиъ гъазанжар уч апIбаан улихьна душнайи кIакIначи районарин жергйириз удубчIвну. Мициб гьякьикьатди райондин экономика за апIузра мумкинвал тувра, – кIура сюгьбатнан эвелиъ Хив райондин налогаринна финансарин отделин начальникдин вазифйир тамам апIурайи Гьямид Беговди. – Дупну ккундуки, бюджетдиз аьлава гъазанжар жалб апIбан рякъюъ читинваларра а. Ляхин гъабхурача, вушра гьелелиг райондиъ бюджетдиз гъазанжар жалб апIбан рякъяр дибдиан «сирниккан» ккадаъна, пуз шулдар. Му жигьатнаан йишвариин саки вари жавабдар гъуллугъари сигъ аьлакьайиъди кьатI’и серенжемар кьабул апIбан чарасузвал а.
Кьабул гъапIу серенжемарин натижайиъ, ккудубшу йисан Хив райондин консолидированный бюджетдиз улупнайи налогарин ва налогарилан дару гъазанжарин кьадар 486823,6 агъзур манат вуди, думу 489811,3 агъзур манатдин кьадарнаъди тамам апIру мумкинвал гъабхьну. Диди 100,6% тяйин апIура. Дидихъди сабси, райондин бюджетдиз гъюру гъазанжарин кьадар 106,1% тамам дапIна. Ляхнин натижйири субут апIурайиси, аьхиримжи вахтна бюджет тамам апIбан месэлйириз дикъатлу фикир тувра. Уьмуми гьисабариинди, бюджетдиз вари жюрейин гъазанжар гъювал за апIру мумкинвал дубхьна.
Гьаци, гъябгъюрайи йисан эвелариз «Хивский район» МО-йин консолидированный бюджетдиз дуфнайи ЕСХН-дин гъазанжар 118,1%, физический касарин хусусиятдилан вуйи гъазанжар 102,5% гъахьну. Жилилан гъюрайи гъазанжарикан гъулхиш, дурари консолидированный бюджетдиз 107,5% дакьатар жалб гъапIну. Гъябгъюрайи йисан улупнайи муддатнаъра 2018-пи йисан тялукь вахтназ вуйи улупбартIан камди дарди бюджетдиз дакьатар жалб апIбиин ляхин гъабхурача.
Дупну ккундуки, райондин ерли бюджет тамам апIбаъ физический касарин мутмуйилан гъюрайи гъазанжари асас йишв бисура. Хайлин ватандашари, фукьан улхбар гъахурашра, гъира чпин ихтиярнаъ айи мулкар къанундин къайдайиз духнадар. Жямяаьтлугъдин ихтиярнаъ айи мулкар мянфяаьтлуди ишлетмиш апIбан ляхин тамамвалиинди гъабхурадар. Аьгьвалат дигиш апIбан рякъюъ ерли администрац-йирин главйири чпин ляхин жавабдарвалиинди гъабхбаъ аьхю мяна а. Гъуларин ерли администрацйириз ккудубшу йисан улупнайи гъазанжарин кьадар 98,8% тамам дапIна. Гъазанжар уч апIбан ляхин ужуб тешкиллувалиинди Хив (106,6%), Гъвандикк (147%), Ляхла (144%), АрхъитI (138%), Кашкент (122%), ЦIийи Фрюгъ (109%), ГъванцIил (106,3%) ва Цнал (161%) гъуларин ерли поселенйириъ дубхна. Улупнайи администарцйириъ гъазанжар, рябкъюрайиганси, артухъдира уч дапIна. Хъа Асккан Яракк (87,1%) ва Хирижв (96%) гъуларин поселенйириъ му ляхин зяифди гъубзра. Гъябгъюрайи йисан гьякьикьат дигиш шул дупну, фикир вуйич, – аьлава гъапIну Гь. Беговди.
Къайд апIурза, Урусатдин, гьадму гьисабнаан ихь респуб-ликайин, финансарихъди аьлакьалу аьгьвалат, гьюкмин вакилари бюджет тамам апIбан рякъюъ диврайи табшуругъар фикирназ гъадагъну, йишвариин вари жюрейин налогар уч апIувализ артухъ фикир тувувалихъди аьлакьалу шула. Гьадму гьисабнаан бицIи ва кьялан дилаварчивалин циркил артмиш, му ляхин къанундин бинайиинди ккабалгну, зегьмет зигурайи ватандашарихьан гъюрайи гъазанжарин кьадар артухъ апIбан месэл-йир Хив райондиъра гьар йигъандин гюзчиваликк уьрхюра.
