Литературайин маш

 

 

Математик-лирик Шихмягьямад Гьямидовдиз багарихьди улубкьурайи учв бабкан гъахьи йигъ – 25-пи январь (1937-пи йис) мубарак апIури, дугъу мюгьюббатнакан дидикIнайи эсерар чап апIурача. Гъит, му эсерар урхури, ихь агъсакълин дердар-хажалатар яваш ишри.

 

Кагъаз

 

Кагъаз рякъюъ тIапIри аза увухьна, 

Метлеб вуди уву хъуркьуб узухьна.

Хал-хизандин читинвализ дилигди, 

Хъуркьуз апIин ву ккунирин багахьна.

 

Узу гъушу рякъяр гъахьну ягъурсуз,

КIулиз гъюрай фикрар вуйиз къайдасуз.

Сар увуктIан умуд сарун кимдариз,

Гъит яв рякъяр ишри бегьем хатIасуз. 

 

Хабарсузди гьахъна узу завалихь,

Дарман хьайи инсан адар багарихь.

Дерди, гьарай апIураза сар увуз,

Му яв сурат ккунди гьарган уларихь.

 

Му йиз кагъаз гъурубкьиган увухьна,

Русвагь махьан, эл уч мапIан багахьна.

Гьарай мапIан, мюгьтаж махьан апIрубдихъ, 

Сабур дапIну, хъуркьуз апIин узухьна.

 

Гафарикан артухъ имдад имдарзуз,

Ужуб гафра лап гъагъиди ебхьурзуз.

Амма увук куркIнийиш улар йиз, 

Саб дарманра сарун лазим шулдайзуз.

 

Уву хъуркьган гъяркъиш узу язухъди, 

Ишал мапIан, кьамкьар мурччван ишлихъди.

КIваин дапIну ихь сифтейин аьшкьнан йигъ, 

Гьадму йигъкан кьюб гаф апIин узухъди.

 

Завариз тIирх, белки, хьашул хядарихь, 

Дава-дарман, имдад-чара дердназ ихь.

Хъа нагагьки саб чаракьан дибрихъиш, 

ЦIа кипIну ург сарун узу яв улихь.

 

Му йиз гьарай увуз ухди гъеебхьиш,

Му йиз дерднан дарман уву хъуркьиш,

ТIирхну хъуркьну багахь хьайиган уву йиз, 

Фу пуза цIиз, чахьан узу дурургиш.

 

Москвайин хьадукар

Кьюб ваз шула учухьинди

ГьудубчIвури хьадукран ригъ, 

Амма, гьаз-вуш, узухьинди

Гьарган шулу амсиди йигъ.

 

Табиаьтдиз адар гьевес,

Улубкьнашра хуш хьадукар.

Гьаз-вуш, адар нагъмайин сес,

СатIи духьну гьаригъ жакьвар.

 

Жараб ву ранг кюкйиринра, 

КIваз хуш кюкю адар сабкьан.

Йимишдин гьар кюкдихъ хъашра, 

Жараб дар зат ярквран гьархьан.

 

Ихьсиб дар зат мушван вазра, 

Ригъра ихьси нурлуди дар. 

Ктабхъура магьан майра,

Хъа набш цци йиз хьадукар?

 

Лал ву мушваъ чюлра гьаз вуш, 

Хьадукран гьисс адар нириз. 

Аьгъю шулдар йигъ фу вахт вуш, 

Сигьрин ухшар ву хябяхъдиз.

 

Мархь убгъуру дарди нубат,

Мяъли ебхьдар ахсрарикан.

Мегьел узуз гъебхьундар зат 

Гъюд рабхури гюнейикан.

 

Мархьлин кьяляхъ дерккучIимир

Рябкъдар завлан алдагъну хаб.

Ачухъ апIуз хиял-фикир,

Я дагъ адар, я ярхи таб.

 

ДаркIури чан фу вуш тIалаб,

Илбицура узлан саб луф.

Гьам узуси, вуйкIан, яраб, 

УкIу луфра аьшкьнахъ бейкуф?

 

Вушалва гьа луф гьапIур ву 

Хъа гьаз диди хабар тувдар?

Вушалва гьа луф, яр, уву –

Хъа гьаз гъи йигъ хьадукран дар?

 

Ачмиш хьибган аьшкьнан сигьрин,

Мяъли кIуру хьадукракан.

Йиз аьшкь дибгъна гьарган ув’ин,

Мяълира йиз вуйиз увкан.

 

40 йисан увухъди

 

Пагь, гъушдарин вахтар фукьан гьялакди!

–Уьмрин юлдаш, уву узуз алахъган.

ЯгъчIвур йисан гьау йигъар увухъди, 

Гьич сабкьана гьархнадариз гъи кIваълан.

 

Наши макIан живан йисар сифтейин, 

Сар-сариин аьшкьлу вуди гъитIирху.

МукутIуршван читин йигъар ихь уьмрин, 

Сарихьан – сар ярхла ади гьирифу.

 

Гъахьну, гьелбет, амси йигъар ухьузра, 

Сарин сари юкIв бисури алдау.

ЦIиб гъахьундар гъамлу йигъар хъанара, 

СатIи уьмриъ намуслуди ккадау.

 

Фукьан узу увухьинди вушра мерд, 

Шуйи йигъар бейкуф вуди уву сар.

Хъасин узу пай гъапIиган му яв дерд, 

Кьабул шуйвуз гележегдиз вуй дарсар.

 

Девлет, хазна абхъундархьуз завар’ан,

Гьярамдик пай кивундархьа сабанра.

Гьялал беркет хулаъ айихь зегьметнан, 

Жараб кьисмат дарибшри гьич саризра.

 

Му ихь уьмриъ гъахьундарза сабанра,

Жара касдин тяриф апIуз зат шерик.

Умудлу йихь, гъитIлатина хъанара, 

Уву вуйиб му йиз уьмрин малайик.

 

Къад йисандин живан вуйиш гъи узу,

Гьадмуганси яв мягьлайиз гъюрийза.

Багъри ГъуштIил сумчир дапIну баркаллу,

Гъубшу уьмур хъана текрар апIрийза.

 

Гъач, кьюридди багъ кивхьа, яр

 

Гъач, кьюридди багъ кивхьа, яр, 

Ччвурар дикIну гьарсаб гьарихъ.

Хъасин кьюрид лигурхьа, яр, 

Мейва гъабхьнуш шилин ликрихъ.

 

Гъач, кьюридди багъ кивхьа, яр,

Гьарар завуз рукьруганси.

Герек хьиган ухьуз хядар, 

Гъеъну гьаригъ дисруганси.

 

Гъач, кьюридди багъ кивхьа, яр, 

Рапак нирин саб гъирагъдихъ. 

Багъдиъ дивхьа цIийи хулар, 

МичIли штун саб булагъдихъ. 

 

Гъач, кьюридди багъ кивхьа, яр, 

Мяракайиз гъибтну майдан. 

Сумчрар ккергъхьа балин, шуран, 

Суфра дапIну майдандикан.

 

Гъач, кьюридди багъ кьивхьа, яр, 

Женнет-йимиш хъубкьруганси. 

Багъдин мейва – хьадан жихрар,

 Инсанариз каъруганси. 

 

Гъач, кьюридди багъ кивхьа, яр, 

Гележегдиз саб ядигар.

 КкудуркIиган уьмрин йигъар, 

Кьюб накьв ишри багъдин гизрар.

 

 

Пагь, адайнуз хуб утканвал!

 

Пагь, адайнуз хуб утканвал, 

Мяракайиъ деънайиган.

Кьабул дубхьну яв заанвал, 

Мяъли бикIуз хъюгъза увкан.

 

Жан йиз абур, жан такабур!

ГьапIуз гъуш’ва ухди узхьан?

Имдар узуз сарун сабур – 

Факьум-фикир вуйиз увкан.

 

Бейкуф вуза гьамус увухъ,

Адар апIрур гъи йиз язухъ.

Гъуш’ва узхьан хабарсузди,

Хулаъ гъитну узу сарди. 

 

Гьар гвачIнинган кIуйва узуз – 

Хяви нивкIар сан гъяркъюнзуз.

Яваш апIуз дерди-суза, 

Уву гьарган ккарцури шуйза.

 

Алдагъ кIуйва увлан хабар, 

Гьархруганси гъяркъю нивкIар.

Ваъ кIурдайза узура зат, 

Хабахъ шуйва – ригъ Гюлейбат.

 

Хъуркьну магьан вари нивкIар –

Увуз кьисмат гъахьну накьвар.

Гъитну узуз дерд-хажалат,

Гъуш’ва узхьан – нур Гюлейбат.

 

Дерд-хажалат гъитну узуз, 

Гъуш’ва узхьан, йиз такабур.

Сарун уьмур зат ккундарзуз, 

Дярябкъруган му яв абур.

 


Мюгьюббатнакан бендар

 

Дюн’я вуйси гъилицунза, 

Уву гъушу рякъ абгури. 

Аьхир магьа алахъунза –

Гьаз дийигънава дерд зигури?
* * *
Ригъдин нурар куркIру вахтна, 

Аг кIурава уву багъдиъ.

Багъ ву ухьухь вари дюн’я, 

Лицуз шулин узхьан сарди?
* * *
ЮкIв абцIнайиз мюгьюббатну, 

Сар увузтIан мялум дару. 

Мигъитана узу сарди, 

Му дюн’яйиъ кIул-кIан адру. 
* * *
Улариз йиз уву гъяркъган, 

Луфси тIирхуз гьязур шулза. 

Хъа уву зат дярякъруган, 

Дадихъ байси мягьрум вуза. 
* * *
Мархь убгъруган, дарди нубат, 

ЦIадлар куркIру пайгъамбарик.

Хъа увура, дабгну халват, 

Улар куркIа ву ккунирик. 
* * *
ЧIатан гьава вуйган амси, 

Увкан гьарган ригъ шулузуз. 

Мархьлин кьяляхъ марцци завси, 

Уву гьарган рякъюрузуз. 
* * *
Гъюрза кIури, яв багахьна, 

Увухьинди рякъюъ аза. 

Хъа увура гъач улихьна, 

Алабхьну яв валжагъ таза. 

* * *
Агъзур рангнан кюкйир айи, 

Хяраъ аза ихь Майдандихъ.

Увуз ккуни вичар айи, 

Багъ кивназа Рапак нирихъ.

 

Гьаму темайиан хъана урхай:

ГъуштIилна дуфназа 

Мялим, аьлим, шаир 

Баркаллу уьмрин эйси