1986-пи йисхъан мина гьар йисан мартдин 3-пи йигъан, дюн’яйин гизаф уьлкйириъси, Урусатдиъра вари дюн’яйин писателин Йигъ къайд апIура. Ужуди урхуз ва гъалатIар ктарди бикIуз гъудубгъишра, эгер инсандик бажаранвал ктарш, дугъкан писатель ясана шаир шулдар. Шаир – гафнан устад ву, дугъаз чав дюзди хъабалгну кIурайи гафариинди инсанарин фикир чаина жалб апIуз аьгъюди кккунду.

 

Наан гъабхьи гьядиса – шадуб вушра, пашмануб вушра – шаирари лап кIвахьна багахьди бисуру. Аьдати инсандиз рябкъюри адруб шаириз рябкъюру ва дугъу гьаддикан бикIуру. Ихь уьмриъ шаирари уйнамиш апIурайи роль аьхюб ву. Уьлкейин кIулиъ ади, фукьан ужудар ляхнар гъапIу касра, йисарилан тянкьид апIуру, хъа шаирарин устадвал тянкьид апIуз шлуб дар, дурарин эсерар аьсрариз гъузру.

Табасаран литературайиъра чIалнан устадар гизаф а. Дурари дикIурайи эсерар гизафси багъри ватандиз, дадайиз, мюгьюббатназ бахш апIура.
Писателин Йигъахъди ва лап багарихьди улубкьурайи дишагьлийирин 8-пи Мартдин машкврихъди аьлакьалу вуди, «Табасарандин нурар» газатдин редакцияйиз шаир Рягьимат ТIагьировайиз теклиф гъапIунча.

Рягьимат ТIагьирова 1961-пи йисан Хив райондин УртIил гъулаъ халис табасаран хизандиъ бабкан гъахьну. Дугъан адаш Камал рукьан уставал апIрур, хъа дада Къистамал халачичивалихъ хъайир вуди гъахьну. Дурарин хизандиъ 12 велед – 4 бай ва 8 риш – бабкан гъахьнийи, варитIан бицIинур Рягьимат вуйи. Дугъу ккергъбан классар чпин багъри УртIил гъулаъ мектебдиъ ккудукIну. Заан классариъ урхуз Ляхла гъулан мектебдиз гъягъюри гъахьну.

– Рягьимат Камаловна, уву шиърар дикIуз фила хъюгънуш, газат урхурайидариз кибтуб ккун апIурача.

– УртIил гъулаъ ккергъбан классариъ дурхну, хъа заан классариз, кьюрд-хьад, ригъ-мархь дарпиди, гьар йигъан 3,5 километр рякъ ккадапIури, аьхю разивалиинди Ляхла гъулаз мектебдиз гъягъюйча. Мектебдиъ дарсариъ дусна-йирин фикир дарсарихъ шулдайиз, йиз кIваз гъафи фикрарикан, хияларикан саб-кьюб цIар вушра бикIуз ккунди шуйзуз. Хулаъ айи вахтна дадайи гизафси халачийихъ дитуйи, узу ручка хьади дусувал дадайиз кьабулди шулдайи, фицики ихь табасаран гъулариъ айи гизаф хизанарин гъазанж фабрикайиъ гъубху халачийикан асиллу вуйи. Думу вахтари лап тек-биртIан шубар урхуз гьаъри шулдайи. Хъа урхуз гъушундаршра, ужудар гафар кIваъ ади лицураза, сабпи шиир дадайиз бахш дапIнайиб вуйиз.

Йиз сабпи шиърар Хив райондин «Октябрин акв» газатдиъ, «Дагъустандин дишагьли» журналиъ чап апIури гъахьнийи. Эвленмиш хьпан кьяляхъ, поэзияйихьан ярхла гъахьнийза, цIиб вахтналан хъана бикIуз хъюгъюнза. Йиз уьмрин юлдшиз шиърарихъ йиз юкIв хъайиваликан аьгъя, думу узу дикIру цIарариин рази ву. 2013-пи йисан йиз ва Зарьяханум Къафлановайин сатIиди вуйи «Кьисматнан жилгъйир» шиърарин гъварч чапдиан удубчIвнийи. Узуз думу китаб йиз хьурпи веледси вузуз.

– Дербент шагьриъ 2010-пи йисхъан мина табасаран литературайин «Гьевес» кIуру тешкилатди ляхин апIура. Гьадму тешкилатдин кюмекниинди табасаран поэзияйихъ юкIв хъайидариз уву, Разида Рамазанова, Къизейбат Гьяжиибрагьимова, Суна-ханум Гьяжикъурбанова, Зарьяханум Къафланова, Минара Гьяжиева таниш гъахьну. Учву улихьна йисарира бикIури гъахьнушра, «Гьевес» тешкилатди учву сатIи гъапIну. Гьадму тешкилатдикан цIибди кидибт.

– «Гьевес» тешкил гъапIур Эльмира Аьшурбегова ву. Тешкилатдин метлеб – шиърар дикIрудариз кюмек апIувал ву. Душваз уч шулайидар гизафси аьхю яшнан дишагьлийир вуча, хъа жигьиларра гъюри шулу. Дербентдиъ кми-кмиди уч шулача. Учу гюрюшмиш шлуган, гьарури чан тазади дидикIнайи шиърар хурача ва гьадушваъ урхурача. ГъалатIар дюз апIуз Эльмира Аьшуралиевнайи кюмек апIура. Узу университет кIудубкIур дарза, йиз кайи бажаранвалиинди шиърар дикIури шулза.

– «Кьисматнан жилгъйир» китабдилан савайи, жара китабар чап дапIну айив?

– Лап багарихьди хъана кьюб китаб чапдиан удучIвиди. Саб китаб бицIидариз вуйиб, хъа тмуну китаб ихтилатарикан, шиърарикан, халкьдин мелзналан вуйи махъварикан дюзмиш дапIнайиб ву.

– Табасаран шаирарикан бицIидариз варитIан гизаф эсерар дикIрур Гюльбика Уьмарова ву. Аьхиримжи йисари Эль-мира Аьшурбеговайира, Шюшеханум Керимовайира, Аьбдулмажид Къурбанов-дира бицIидариз вуйи китабар чапдиан адагъна. Магьа гьамус увура бицIидариз эсерар дидикIнайиваликан кIурава. БицIидариз вуйи китаб бикIбан метлеб фу вуйив?

– Аьхиримжи йисари ихь гъулариъкьан бицIидари табасаран чIал апIури имдар. Бабан чIал гьархра. ЧIал имдруган, миллетра имдар шулу. БицIидариз табасаран чIалниинди китаб бикIбан метлеб – ихь бабан чIал уьбхювал, думу кIваълан гьадрапIувал вуйиз.

– Гъи яв гафариз вуйи мяълийир ихь машгьур артистари – Марьям Къазиевайи, Гюльназ Гьяжикъурбановайи апIура. Думу мяълийир инсанарин арайиъ эзбер духьна. Артистар чпи увухьна илтIикIурайин, дарш гьадрарихьна шиърар уву туврава?

– Учу «Гьевесдиъ» гюрюшдиз уч духьнайиган, артистар гъюри шулу. Чпиз бегелмиш гъахьи шиърар дурари китабарианра гъадагъури шулу. Гьамус кьюр касди сатIиди суал-жаваб жюрейиинди урхру мяълийирра дидикIназа, зарафатнан шиърарра айиз.

– Рягьимат Камаловна, ич теклиф кьабул дапIну, редакцияйиз гъювализ увуз чухсагъул, улубкьурайи дишагьлийирин машкврихъди тебрик апIури, увуз жандин сагъ’вал, кIван шадвал, хизандиъ мясляат, хулаъ берекет, ужудар мяналу шиърар дикIуз кIвак гьевес хьувал ккун апIурача.