Туберкулез – асас вуди инсандин бедендин гъурдлар зяиф апIру лап бицIи бактерйири арайиз хурайи инфекцияйин уьзур ву. Гъурдларикна тарабгъру туберкулездин жюрейилан гъайри, медицинайиъ нервйирин гъурулушдин, уларин, хамран, кIурбарин, дюгьбарин туберкулезра алабхъуру.
Гъийин йигъаз думу уьзур сагъ апIуз шлу дарман дабгнадар. Эгер туберкулездиан аьзарлу духьнайи касди гьар йисан вахтниинди жвуван сагъ’вал мюгькам апIру гьяракатар дурурхиш, уьзур гъагъи гьялназ гъюру ва инсан кечмиш шулу.
Гьар йисан вари дюн’яйиъ 24-пи мартдиъ туберкулездихъди женг гъабхру йигъ къайд апIури шулу. Цци думу серенжемар, вари дюн’яйиъси, Урусатдиъра «Вахт гъябгъюра!» лишниккди кIули гъягъюра.
Дагъустандин аьгьвалат
Республикайин туберкулездихъди женг гъабхру диспансерин кIулин духтрин заместитель Мягьямед Асгьябялиевди ич сюгьбатнаъ мялум гъапIганси, республикайиъ гъийин йигъаз туберкулездиан аьзарлу духьнайи 2331 кас гьисабназ гъадагъна. Ихь районарикан улхуруш, Табасаран райондиъ гъубшу йисан туберкулездиан аьзарлу 21 кас гьисабназ гъадагънайи, дурарикан 7 тазади ашкар гъахьидар ву. Хив райондиъ гъубшу йисан му гъагъи уьзриан 2 кас тазади ашкар гъахьну ва мушваъ уьмуми гьисабнаъ 7 аьзарлу а. Дербент райондиъ туберкулездиан аьзарлу духьнайи 78 касдикан 18 тазади гьисабназ гъадагънайидар ву. Гъубшу йисан республикайиъ туберкулездиан 41 кас кечмиш гъахьну.
Туберкулез фици тарабгъуру?
Мягьямед Асгьябялиевди къайд гъапIганси, туберкулез, аьзарлу касди уьгьйир, инчйир гъапIган гьавайикди, гьацира дицир касдин палтарикан тарабгъуру. Туберкулездиан иццурайи хюндин никкдикан ва пеълин муртйирикан уьзур кубчIвбанра аьхю хатIа а. Туберкулез гьацира сатIиди гъизигу папрусилан, багахь аьлакьйирилан тарабгъузра мумкин ву. Мидланра гъайри, туберкулездин лап бицIи бактерйир буширугдиъ шубуб вазтIан артухъ вахтна чIивиди гъузру, гьаддиз хулариъ мар-ццишин уьбхюри ккунду.
Артухъси хатIа айидар
Туберкулездин уьзур асас вуди бицIидарикна, яшлу касарикна, СПИД ва ВИЧ-инфекцияйин аьзарлуйирикна, ипIрубдин зяифвал кайидарикна, кми-кмиди аьзарлу шулайидарикна ва манишин адру, ламун йишвариъ яшамиш шулайидарикна тарабгъуру.
Уьзрин лишнар
Туберкулездин асас лишан – инсанди уьгьйир апIувал ву. Уьгьйир ламундар шулу, арабир дурар ифира кади гъюру. Аьзарлуйиз нефес хътабгъуз гъагъиди, дугъан беден кьувватсуз, хъа учв усал шулу, йишвну амкI утIубччвуру ва ипIрубдиз затра иштагь ади шулдар.
Профилактика
Баяр-шубарик туберкулез ктрубчIвбан асас профилактика – БЦЖ прививка апIувал ву. Думу прививка бицIир бабкан духьну 3-7-пи йигъарин арайиъ дапIну ккунду. Дидхъан мина саки гьар йисан бицIидарин сагъламвал къайдайиъ аш ахтармиш апIуз мантуйин проб апIури шулу. Думу рубди бицIирик туберкулездин инфекция каш улупуру. Аьхюдари, туберкулездин профилактика апIбан бадали, гьар йисан флюорографияйин ахтармишар духну ккунду.
«Сагъ’вал къайдайиъ уьбх- ру саягъ уьмур хъапIруш, беден зяиф апIру гъиллигъар гатIахьиш, ипIрубдин кьувват ужуб вуш, марцци гьавайихьна удучIвуруш, фунуб вушра уьзур вахтнинди сагъ апIури гъабхьиш, жвуван марццишин уьбхюруш, туберкулез учвук затра кубчIвидар. Мурар туберкулез уьзрин профилактика апIбан асас лишнар гьисаб шула», – гъапнийи сюгьбатнан аьхириъ Мягьямед Асгьябялиевди.
