Мялум вуйиганси, мартдин эвелариъ Москвайиъ Дагъустандин Йигъар кIули гъушнийи. Думу йигъарин дахилнаъди республикайин гьюкмин кIулиъ айидари федералин дережайиъди йишвариин артмиш’вализ манигъ’вал апIурайи саб жерге важиблу месэлйир за гъапIну. Хъа Хив райондиъ экономикайин артмиш’вал фициб аьгьвалатнаъ аш, узу цIиб улихьнаси райондин главайин заместитель Агъамирзе Гьямзабеговдихъди (шиклиъ) сюгьбат гъубхнийза.

 

– Дагъустан Республикайин артмиш’валин натижйир, йишвариин гъузрайи читинвалар фикриз гъадагъну, айи камивалар терг апIбан бадали, гъи вахтназ вуди РД-йин Главайин вазифйир тамам апIурайи Сергей Меликовдин гюзчиваликкди республикайиъ хайлин серенжемар кIули гъахура.

Гьюкмин ляхниъ респуб-лика артмиш апIуз, гьюкми идара апIбан цирклиъ яша-йишдинна экономикайин дигиш’валар мянфяаьтлуди кIули гъахуз, жямяаьтлугъдин гьюкмихьна вуйи ихтибарвал мюгькам апIуз диш дапIнайи гьяракатари асас йишв бисура.

Му цирклиъ бязи хъуркьувалар гъазанмиш дапIнахьа, вушра, гьякьикьатдиз кьатI’и кьимат тувиш, камиваларра гизаф гъузра.

Узу асас вуди Хив райондикан улхурза: ухьуз райондин экономика артмиш апIуз фицдар мумкинвалар а?! Гъи фунуб ляхин тамам апIувалра дакьатарихъди аьлакьалу дубхьна: ляхнин йишвар ачмиш апIбан бадали, фунуб вушра сурсат гьясил апIувал кьувватнаъ ипуб лазим ву. Гъи районарна шагьрар артмиш апIбаъ инвесторари лайикьлу роль уйнамиш апIура. Хъа инвестор наана гъягъюру? Гьелбетда, чаз хайир кайи йишваз. Фунур инвесторира саб ляхнихъ хъюгъруган, гьаддикан чав фициб хайир, мянфяаьт ктабгъуруш, ахтармиш апIуру.

Гьамусяаьт Хив райондин аьтрафариин 8 гъвандин мяднар кьувватнаъ а. Дурарира гъабхурайи ляхникан чпиз гъазанжар адрувалин гьякьнаан аьрзйир апIура. Хъа улупнайи мяднарикан райондин бюджетдиз гъазанжар туврайидар анжагъ «Мацай» ООО-на «Гаджикаибов» ИП-тIан дар. Хив райондин сяргьятариин гъван адабгъурайи 4 ООО-йи Дербент райондиз, кьюбди – Мягьячгъала шагьриз гъазанжар тувра. Дурарихьан ра-йондин бюджетдиз гъюрайиб анжагъ арендайин гьякъитIан дар. Шаксуз, улупнайи мяднариин Хив райондин агьалйир ляхнихъди тямин вуйивалиин учу рази вуча, хъа Хив ра-йондин аьтрафарикан хайир ктабгъури, гъазанжар жара йишваз тувувалихъди узхьан сабанра рази хьуз шулдарзухьан. Гьарсари чан маракьар уьрхювал гьякь шула.

Экономика артмиш апIбан аьлава мумкинваларикан гъапиш, райондин сяргьятариин гипс гьясил апIбаз ужудар мумкинвалар а. Ери ахтармиш гъапIиган, думу Карачаево-Черкессияйиъ гьясил апIурайи гипстIан ужуб вуйибра субут дубхьна. Амма думу ляхин, улупнайи мядан гъулхьан 300 метрра бегьем адарди ерлешмиш дубхьнайивал себеб вуди, кьувватнаъ ипуз шуладар. Ихь гъулар лап учIукьну, багахьди ерлешмиш духьна, – къайд гъапIну ич сюгьбатнаъ Агъамирзе Гьямзабеговди.

– Агъамирзе Шябанович, райондин экономикайин диб гъулан мяишат вуйивал фикриз гъадабгъну, дидин гьякьнаан фу пуз шулвухьан? Гъи, агьалйирин зегьметнахьна вуйи янашмиш’вализ гъилигиган, гъулан мяишатдихъ гележег хъа, пуз шулин?

– Яшайишдин фунуб цирклиъра фицдар вушра ужувлан дигиш’валар гъазанмиш апIбахьна чалишмиш’вал дубхьну ккунду. Хъа, гья-йифки, гъи ихь агьалйир затра дарди зегьметнахьан, асас вуди жилиин зегьмет зигбахьан, ярхла духьна.

Хусуси мяишатдиъ саб хюнира дюрюбхри, жюрбежюр маракьар уьрхбан шилнаъди арендайиз жилар тIалаб апIури, учухьна саб жерге агьалйир гъюруган, узу мюгьтал шулзу. Ав, гъи гьюкуматдин терефнаан гъулан мяишат артмиш апIрудариз хайлин субсидйир жара апIура, анжагъ «чIиви» ляхин гъабхувал лазим ву.

Гъи ухьу фунуб гъулаз гъушишра, варидари сабхилди «ич абйирин мулкар сарихьдира дисуз гъитидарча» кIуру саягънан улхбар гъахура. Гьюрматлу ватанагьлийир, жилар абйириндар дар, жилар, зегьмет дизигну, мянфяаьт ктабгъруриндар ву. Зегьмет зигай! Хайир кадабгъай! Артмиш йихьай!

Йисариинди дергес ктруб-кIу йишвар ихь сивариъ гизаф а. Хъа гъи мал-къара уьбхрударра лап цIиб духьна: уьрхюрайидарира алаф аранариан масу гъадабгъура. Сарун мушваъ артухъ улхбар гъахубра маракьлу шуладар. Аьгьвалат тялукь саягънаъ имбукьан гагьди, узхьан гъулан мяишатдин цирк-лиз пашманвалииндитIан лигуз шулдарзухьан.

Йишвариин жямяаьтдихъди гъаврикк ккаъбан ляхин гъабхувалра чарасуз лазим ву. Мициб саягъниинди яшайиш ккабалгуз удукьруб дар.

Багахь гележегдиъ республика асас вуди хусуси кьувватариинди артмиш ва тямин апIру регионарин жергейиз адапIрувалин, экономика артмиш апIури, агьалйир лихру йишварихъди тямин апIбан инвестицйирин бина ккивбиин жавабдар касари зегьмет зигура. Гьякьлуди кIурза, Хив райондиз, чпин хусуси дакьатар яркьуди жалб дапIну, артмиш’валин гъаразнаъ айи гъудуркьу инвесторар гьелелиг адар. Ав, саб жерге ляхнар кIули гъахура, амма…

Гележегдиъ яркьу мумкинвалар хьувалик умуд кивдихьа. Шаксуз, учу сирникк гъубзрайи экономика ашкар апIбан рякъюъ сикин дарди ляхин гъабхурача. Хъа ухьуз, текрар шулза, хусуси кьувватариинди артмиш хьпан хайлин мумкинвалар айивал кIваълан гьархну ккундар.