2020-пи йисан Дагъустандиъ 3 110 858 кас яшамиш шулайи. Гьадму кьадарнакан 30%-тIан артухъ жигьилар вуйи. Жигьилар – ихь гележег ву кIуру гафар гьякьлудар ву, фицики дурарин хъуркьуваларикан уьлкейин, республикайин, райондин, гъулан яшайиш гизаф дарш, цIибди вушра асиллу ву.

 

Хъа, жигьилар гъапиган, дурарра вари сабсдар дар. Гизафдар – дирбашдар, улихь диву месэла гьял апIуз удукьрудар, бажаранлудар шулу. Бязидар, яшайишдин жюрбежюр терефар ужу апIбан бадали, грантарин конкурсариз проектар гьязур апIури, дурар уьмриз кечирмиш апIбиин машгъул ву, тмундари, инсаниятдиз мянфяаьтлувал хуб метлеб вуди, лабораторйириъ йигъар ва йишвар адауру, гизафдар алвер апIбиин машгъул духьна. Хъа бязидари, завариан чпиз ужуб ляхин ипайиз ккилигури, гьюкмин кIулиъ айидариз агьрар апIувал кеспси дибисна.

Улихьна йигъари «Табасарандин нурар» газатдин редакцияйиз ихь ватанагьли, РД-йин жигьиларин ляхнариз лигру министерствойин «Республикайин жигьиларин центр» УРД-йин ГК-йин жигьилариз ватандаш’валин ва ватанпервервалин тербия тувбан отделин кIулин пишекар Аьлимурад Аьлибеговдиз (шиклиъ) теклиф гъапIнийча. Дугъу цци грантарин конкурсдиз гьязур гъапIу «Жигьиларин гьяракат «Саб халкь» проект конкурсдиъ гъалиб гъабхьну. Газатдин редакцияйиъ Аьлимурад Аьлибеговдихъди гъабхьи сюгьбат исихъ туврача.

– Аьлимурад Къазимягьямедович, яв проектдикан, думу уьмриз кечирмиш апIбан метлебнакан жикъиди учуз кидибт.

– Узу Урусатдин жигьиларин проектарин грантарин конкурсдиз «Жигьиларин гьяракат «Саб халкь» проект гьязур гъапIнийза. Проектдин метлеб – Мягьячгъалайиъ яшамиш шулайи ихь халкьдин жигьилар сатIи апIувал ву. Мисал вуди гъадабгъуруш, Мягьячгъалайиз гизаф жигьилар ляхин апIуз, гизафдар – урхуз гъюру. Узу колледждиз урхуз гъафиган, таниш вуйи инсанар цIибтIан адайзуз. Хъа гъул’ан шагьриз гъафи жигьилариз гизаф читинвалар алахьури шулу. Думу читинвалариан ялгъузди кIул адабгъуз читинди алабхъуру, кюмекнан хил гьачIабккрур аш, рягьятди шулу. Гьаму проектдиъ узуз, чпин урхувалихьан, ляхнихьан азад вахтна ихь жигьилар саб тешкилатдиз уч дапIну, дурарин аьгъюваларин, ляхнин дережа за апIру, ужудар таниш’валар арайиз хру жюрбежюр серенжемар гъахуз ккундузуз.

– Жигьиларин проектарин конкурсдиъ иштирак хьувалин фикир яв кIулиз фици гъафну?

– Узу урхурайи колледж ккудубкIну, дишлади ляхниъ учIвуз ният айиз. Урхури имиди волонтерарин дес-тейиъ ляхин апIури гъахьунза. Гьадмуган файдалу таниш’валарра гъахьнийиз. Жигьиларин ляхнариз лигру министерствойиъ лихури гъахьи Марат Рягьимовди, ужудар насигьятар туври, дюз рякъюъ тIаъри гъахьунзу. Хъа гьаму девриъ ляхниз кьабул апIруган, тажруба адру касдин улихь гизаф тIалабар дивру. Узу интернетдиъ тешкилатарин сайтариз узу гъадабгънайи билигдикан, пишекарвалин тажрубайикан ва гь.ж. 25-30 жикъи мялуматар хътаънийза, гизаф йишвариъ узухъди сюгьбатар гъухнийи. Инсанди чан улихь метлеб дивну аш, дугъхьан чан ният кIулиз адабгъуз удукьуру. Саб ражари фу-вуш гъабхьундар кIури, кьяляхъ гъузувал, «хлинццар» керхувал лазим дар.
Узу жигьиларин проектарин конкурсдиъ иштирак шули садпи йис дариз. Хъа конкурсдиъ йиз проект сабпи ражари гъалиб гъабхьну. Проектар гьязур апIруган, гьелбетда, читинваларра алахьуру. Думу ляхин дюзди албагувалра важиблу ву.

– Яв проектдиинди арайиз хурайи тешкилатдиъ сатIи апIурайи жигьиларин яшар фукьан ву?

– Тешкилатди, 14 йислан 30 йис’ина яшнаъ айи, мектебдин заан классариъ, колледжариъ, институтариъ урхурайи студентар, лихурайи жигьилар, шагьристан ва гъулан баяр таниш апIури, арайиъ айи аьлакьйир яркьу апIбан бадали, агъзурилан агъзурна хьудваржкьан кас сатIи дапIну ккунду. Росмолодеждихъди йитIнайи йикьрариз асас вуди, проект гьаму йисан аьхириз уьмриз кечирмиш апIбан бадали, 1 600 000 манат жара дапIна. Проектдин сабпи пайнан дахилнаъди ихь Табасаран, Хив районарин, Дагъустандин Огни шагьрин главйирихъди Мягьячгъалайиъ жигьиларин ляхнариз лигру министерствойин дараматдиъ гюрюшар тешкил апIувал планламиш дапIнача. Проектдиъ кюмекчйир вуди образованиейин, культурайин, спортдин министерствйир улупна. Гюрюшариъ, ихь жигьиларин арайиъ айи месэлйир гъитIирккну, дурар гьял апIбан рякъяр агбанди, жигьилариз айи мумкинваларикан ктибтбанди, вуча. Пландиъ спортдин серенжемар гъахувалира лайикьлу йишв дибисна. Гьаму гъи узу дуфну, газатдин журналистарихъди гюрюшмиш хьувал – пландин саб пай вуйиз.

– Аьлимурад Къазимягьямедович, проект уьмриз кечирмиш апIбаъ хъуркьувалар ишривуз, кIваъ айи ниятар кIулиз удучIврияв.