26-пи июлиъ ихь республикайин государствойин асас машквар – Дагъустан Республикайин Конституцияйин Йигъ къайд апIури шулхьа.
1994-пи йисан гьаму йигъан Конституционный Собраниейи цIийи Конституция кьабул гъапIну, ва думу ихь тарихдиъ милли машквран йигъси убчIвну.
Конституция кьабул апIувал гизаф миллетарикан ибарат вуйи дагъустан халкьдин демократия ва ихтиярар уьрхру гьюкумат гъурмиш апIбан рякъюъ асас шартI гъабхьну.
Конституцияйин проект дюзмиш апIбан зиин РД-йин Верховный Советдин Конституционный комиссияйин, РД-йин Правительствойин вакилар, адлу аьлимар-правоведар, заан пишекарвал айи юристар дахил шулайи рабочий дестейи ляхин апIури гъахьну.
СумчIурна кьюб миллетдикан ибарат дубхьнайи Дагъустан Республикайин Конституция аьдатнан даруб дубхьну ккундийи, фицики вари миллетарин сабвал ва ислягьвал дюбхну, гьарсаб миллетдин хусусивалра гьисабназ гъадабгъну, республикайиъ политикайинна экономикайин къадмивалра дебккну ккундийи.
Конституция кьабул гъапIхъанмина Дагъустандин, гьацира вари Урусатдин жямяаьтлугъдинна политикайин уьмриъ аьхю дигиш’валар гъахьну. Амма саб беденси вуйи, вари миллетарин сабвал айи Дагъустан деврин бязи дигиш’валарихьанра ккабгъуз гъабхьундар, ва гьаму ляхниъ кьабул дапIнайи Конституцияйира аьхю роль уйнамиш гъапIну.
Конституцияйин кьиматлувал гьарсар дагъустанлуйиз аьгъяди ккунду, фицики республика вари терефариан улихьна гъабхбан бадали гьарсар ватанагьлийиз, чан ихтиярариканси, буржйириканра хабар ади ккунду.
Конституцияйин Йигъ къайд апIбахъди аьлакьалу вуди, ихь машгьур ватанагьлийирикан республикайин асас къанундин гьякьнаан чпин фикрар ачухъ апIуб ккун гъапIунча.
Юзбегов Зейдула Къадималиевич, экономикайин илмарин доктор, профессор, Урусатдин лайикьлу экономист:
– Вари ватанагьлийир Дагъустан Республикайин Конституцияйин Йигъахъди кIваантIан мубарак апIураза. Конституцияйи ухьуз, гъиси, гьар вахтна, къанундиин биналамиш духьну, гележег тикмиш апIуз мумкинвал тувра. Гьякьикьатдиан ухьуз рябкъюрайиси, кьабул дапIнайи конституцияйин къайдйир уьрхюри, дизигнайи цIарналан улдудучIвди, дидихъди сигъ аьлакьайиъ айи фунубра уьлке вая республика умудлуди улихьна гъябгъюра.
Ухьу гъавриъ ади ккунду, му инсанарик ватанпервервалин рюгь капIру важиблу Йигъ ву. Узу йиз хизандихъди думу гьар йисан аьхю шадвалиинди къайд апIури шулза.
Асваров Нариман Асварович, ДГПУ-йин ректорин вазифйир тамам апIурайир:
– Республикайин асас къанун вуйи Конституцияйи Дагъустандин демократияйин институтар, ватандаш’валин жямяаьт ва ерли самоуправлениейин гъурулуш тешкил дапIну, Дагъустандин гьюкуматдин усулар мюгькам гъапIну.
Ухьу гьарсари гьар йигъандин марцци зегьметниинди Конституцияйиъ атIагнайи милли хазнйир уьрхбан, республикайин экономика, яшайишдин ва культурайин цирклар артмиш, жямяаьтлугъдин арайиъ ислягьвал ва къайдалувал мюгькам апIбан вазифйир кIулиз адагъбак ихь пайра киврахьа.
Гъит му машкври варидариз, кIваъ айи мурадарихъ хъуркьуз мумкинвалар, закурин йигъаз умудлувал туври.
Рамазанов Исамудин Зейнудинович, Мягьячгъалайиъ айи табасаран халкьдин яшлуйирин Советдин председатель:
– Ихь республика арайиз гъювалихъди аьлакьалу вуйи фунубра гьядиса узуз гизаф важиблу вузуз. Конституция – инсанарин арайиъ вари аьлакьйир идара апIурайи асас документ ву. Гьаддиз му машквар ухьуз гьарсариз асасуб дубхьну ккунду.
Гьамцдар йигъари жвуван ватандихъан дамагъ апIбан гьисс уягъ шулу. Ухьу албагну, мясляаьтниинди гизаф миллетар айи региондиъ дуланмиш шулахьа, ва Конституция кьабул апIували ихь арайиъ айи аьлакьйир хъана мюгькам хьуз гъитну.
Ихь республика 300 йис мидиз улихьнаси (дагъустан халкьарин саб вуйи кьувватариинди 1741-пи йисан Надир-шагьдин кьушмар дагъитмиш гъапIганси), гъира Урусатдин кьибла форпост ву. Мидланра савайи, Урусатдин имбу регионарихьан тафавутлу вуди, Дагъустанди гьадмуган, 1994-пи йисан, чан асиллу дарувал мялум дарапIди, Урусатдин дахилнаъ гъузуз разивал улупну, ихь кьудратлу уьлкейихъдира мюгькам аьлакьа дебккну. Гъи дагъустанлуйири дюн’яйин жюрбежюр пIипIариъ уьлкейин маракьар уьрхюра.
Вари ватанагьлийир Конституцияйин Йигъахъди мубарак апIури, дурариз хушбахтлу гележег ккун апIураза. ЦIийиди ктагъурайи депутатари Конституцияйиъ накьтIан гъи агьалйирин яшайиш ужу апIуз диш дапIнайи дигиш’валар тIаур кIури, умудлу шулхьа.
