Инсанарин уьмриъ спортди важиблу роль уйнамиш апIура. Амма вари инсанар спортдихьна сабси янашмиш шуладар: бязи касари, сабдихъди саб заан хъуркьувалар гъадагъури, дидиз чпин вари уьмур бахш апIуру, тмундар гимнастикайиин вая гвачIиндин физарядка апIбиин машгъул шулу, хъа саспидариз спорт ккундушра, дурар телевизориан спортдихъди аьлакьалу передачйирикан мянфяаьт кадабгъну гъузру.
Йиз хал Каспийск шагьрин «Анжи Арена» стадиондин гъвалахъ ерлешмиш дубхьна. Думу стадион фуну вахтна вушра спортдиин машгъул вуйи инсанари алабцIну шулу. Жигьилариси, яшлуйирира гьамушв’ин аьхю аьшкьниинди чпин вахт гьапIру.
Узу, спортдин гьякьнаан чпин фикрар ачухъ апIувал ккун апIури, спортди уьмриъ уйнамиш апIурайи роль фициб вуш гьерхри, пишекар спортсменарихьна, аьдати ватандашарихьна, мектебариъ ва вузариъ урхурайидарихьна, дилаварчйирихьна ва политикарихьна илтIикIунза. Бязи жавабар гьадмукьан мяналудар вуйики, дурарикан бицIи кьадар вушра газатдиз тувуз ккун гъабхьунзуз.
Алим Рашидов, Урусатдин AFC-MMA-йин федерацияйин президент, Буйнагъск шагьрин «Аькьраб» спортклубдин кIулин тренер:
– Зат фикир дарапIди жаваб тувурза: спорт йиз уьмурси гьисаб апIураза. Фунур вушра спортсмендин хъуркьувалар гизафси тренерин ляхникан асиллу шула, дугъаз айи аьгъюваларикан, чав тербияламиш апIурайидарихьна вуйи рафтарикан, тажрубайикан ва устадваликан. Тренеринси йиз асас вазифа – спортсмендин хасиятнаъ кьастнан ижмивал гужал ва мюгькам апIуб вуйиз. Гьамусяаьт йиз регьберваликкди 147 ученик спортдиин машгъул духьна. Дурарин кьадар йигълан-йигъаз артухъ шула. Спортдиъ гъадагъурайи хъуркьуваларихъди сабси, зегьметнанна тренировкйирин ляхинра тархьну гъягъюри ккунду. Узу йиз «Аькьраб Буйнагъск» командайихъди кми-кмиди Урусатдин жюрбежюр регионариз гъягъюри шулза. Ич командайин гизаф вакилари заан натижйир улупура, хайлиндар спортдин устадар духьна. Талитарин вахтна чпихъанди юкIв убгурайи спортсменарик, командайин ва тренерин улихь жавабдарвал гьисс апIури, гъалабулугъвал кабхъну шулу. Иллагьки гьаму вахтна узу, тренерси, гьарсар йиз спортсмен гъалиб хьпан бадали, судйири дюзди кьиматар дивбаз фикир туври, гъайгъушнаъ шулза.
Халис тренер – гьарсар спортсмендихьна багъри веледдихьнаси янашмиш шлу пишекар ву. Гьарсар йиз спортсмендиъ узуз чемпион рякъюразуз.
Рустам Бегерин, пишекар спортсмен, пауэрлифтингдиан вари дюн`яйин чемпион:
– Спортди ихь уьмриъ уйнамиш апIурайи ролиз кьимат тувуз гъагъиди ву. Спортди ухьу кьувватлу апIура, сагъ`вал мюгькамди уьбхюз мумкинвал тувра, рюгьнан кьувват ва жилирвалин гьиссар ижми, уьмур аку ва мяналу хьуз гъитра.
Багъри адашдинси, йиз уьмриъра спортди варитIан асас йишв бисура. Гьар йигъан адашдихъди сатIиди учу швнуб-саб сяаьтна спортдиин машгъул шулача. Узуз жюрбежюр жара ляхнарихьан вахт гьубкIри адаршра, тренировкйириз вахт абгураза.
Зулфикьар Аьлимягьямедов, дилаварчи, Санкт-Петербург – Туруф:
– Гъи спорт гьарсар инсандин уьмрихьан жара апIуз даршлу саб пай дубхьна. Гьиссар жигьатнаан инсандин гьял читин гъабхьиган, ляхниъ гъурциган, жвуван гьисслувалин гьевес за апIбан бадали, ухьу спортзалариз, фитнесдин клубариз гъягъюрахьа. Вари жигьиларинси, йизра спорт уьмрин мяна гъабхьну. Гьяйифки, кIулди уьмур спортдиз бахш апIуз ва вари вахт спортдиин машгъул духьну гьапIуз варидарихьан шлу ляхин дар. Гьаци узхьанра. Амма узу спортдихьан ярхла духьнадарза. Йиз хулаъ спортдиин машгъул хьуз аьхю хал жара дапIназа. Гьадушваъ йиз веледарихъди сатIиди гьар йигъан спортдиз вахт абгурача.
Спортди инсан хъуркьуваларихьна хуру. Фицики сифтена-сифте диди инсандин хасият ижми хьуз гъитру. Хъа ижми хасиятнан инсан чан кIваъ айи мурадар, ниятар тамам апIуз чалишмиш шулу. Мидланра гъайри, спортди жигьилар ва живанар чIуру гъиллигъарихьан ва шаксуз дустарихьан ярхла апIуру. Йиз дустарин арайиъ гизаф спортсменар айиз. Дурар вари дамагълу ва чпихъан нумуна гъадабгъуз лайикьлу инсанар ву. Гъийин хъуркьуваларихъна дурар спортди духна. Гьюкуматди уьлкейиъ спорт артмиш апIбаз хайлин фикир ва кюмек тувра. Гьадму саб вахтна узура ихь швнур-сар спортсмендиз кюмек гъапIнийза. Спорт чпин уьмурлугъ рякъси ктабгъурайи жигьилариз гьюкуматдин ва жямяаьтлугъдин терефнаан кюмек бихъуруш, думу спортсмен хайлин хъуркьуваларин эйси шулу.
Эгер ухьу спортдин командйирин жюрйирикан улхуруш, дурари жигьилиз вая бицIириз коллективдиъ ляхин апIуз, уьмуми метлебарихъ хъуркьуз улупуру, жвувхъандиси, вари командайихъанди, жямяаьтлугъдихъанди жавабдарвал гъабхуз шлувалин тербия мюгькам апIуру.
Шябан Шябанов, «Газпром» ПАО компанияйин вакил, ЦIийи Уренгой шагьур:
– Спорт гафнан мянайи инсандихьди сагъу уьмрикан ва му ляхниин гьаммишан машгъул духьну ккуниваликан фикир апIуз гъитру. Жигьил вахтна ва армияйиъ гъуллугъ апIурайи йисари узу спортдиин дериндиан машгъул духьнайза. Фуну талитарихьнара гьязур вуди, гьаммишан кIваъ варитIан сарпир хьуз ният шуйиз. Гьамус вахтарра гьюдюхну, маракьарра жарадар гъахьну. Узуз йиз веледар, гьадму саб вахтна узуси, спортдиин машгъул духьну ккундийзуз. Хъа гьаз-вуш гьамус бицIидарин ва живанарин маракьар гизафси телефондин тамширихъинди гъушну. БицIидариз гуж дапIну, дурар спортдиина жалб апIуз ккундарзуз. Йиз веледар спортдиин машгъул шул, дурарин аьшкь уягъ хьибди кIуру фикрари умуд тувразуз. Аьхюну бай каратэйиан секцияйиз гъягъюри гъахьнийи. Дюзди гъапиш, дина думу узу гуж апIури гьаънийза. Гьамус чав фикир апIри, гуж апIударза. Фицики, даккунди апIру ляхни ужуб натижа тувудар. Хъа узу спортдиин машгъул хьувал дипундарза, азад вахт ккабхъубси, спортзализ гъягъюз, йиз жан ужуб къайдайиъ уьбхюз мумкинвал абгураза.
Мартин Сефербегов, Урусатдин лайикьлу тренер, спортдин кчIихбарин жюрйириан шубуб ражари дюн`яйин чемпион, Табасаран райондин Гь.Гьямидовдин ччвурнахъ хъайи ДСЮШ-дин директор:
– Уьмриъ спорт асас рякъси ктабгъурайи инсанар гъи гизаф а. Жямяаьтлугъ физический культурайи ва спортди, дидин материалин бина артмиш хьувалихъди сабси, гележегдиъ инсанаринра, гьюкуматдинра сагъламвал уьбхбаз, жюрбежюр уьзрар сагъ апIбаз харж апIурайи пулин дакьатар цIиб хьуз гъитувалин терефназди тясир апIиди .
Йиз ва йиз дустарин уьмриъ спортди асас йишв дибисна. Узу спортдиин ва физический культурайиин машгъул хьуз сикин дарди йиз багъри ва гъунши гъуларин жигьилар ва живанар жалб апIураза. Фицики спортди инсан чIуру гъиллигъарихьан, ичкийихьан, наркотикарихьан ярхла апIуру, ужудар, аькьюллу, дугъри инсанарихъди таниш хьуз раккнар арццру. Ужур спортсмендин тереф варидари уьбхюру, дугъаз гьюкуматдикан, райондикан кюмек бихъуру. Узу бицIидихъан мина спортдиин машгъул вуйза. Думу йиз уьмрин гьякал гъабхьну.
Йиз фикриан, спортдиин машгъул хьувал, сагъу уьмур хъапIувал лап важиблу ву. Фицики ухьу ихь уьмрикан, ихь гележегдикан улхурахьа. Гьар йигъан сацIибкьан вахт спортдиз ва физический культурайиз бахш апIударш, сагъу ва ярхи уьмрикан улхбан мяна адар. Спортдиин машгъул йихьай, дустар! Швумал хьидарчва.
