Гьякьикьатдиъ арайиз гъюрайи далилари субут апIурайиганси, цIийир кахьбан асас пай хатIалу дюшюшар инсанариз цIа кабхъбаз аькси къайдйирин гьякьнаан аьгъювалар адрувалиан ясана му жигьатнаан хатIасузвал уьбхбахьна вижнасузвалиинди янашмиш хьпан натижайиъ арайиз гъюра.
Хив райондин администрацияйин ГО ЧС-дин отделин кIулиъ айи Байрамбег Ибрагьимовди къайд апIурайиганси, райондиъ цIийир кахьбан хатIасузвал уьбхбахъди аьлакьалу ляхнин план гьязур апIруган, дурари Урусатдин саб жерге къанунар гьисабназ гъадагъура.
«Улупнайи къанунарин тIалабариз ва райондин администрацияйин къарарариз асас вуди, лазим вуйи серенжемар кIули гъахурача.
Гъи, асас месэлйир гьял апфIбахъди сабси, жямяаьтлугъ ва аьтрафар ислягь вахтна арайиз гъюз мумкин вуйи жюрбежюр хатIалу дюшюшарихьан уьрхбаз, цIийир кахьбан хатIасузвал уьбхбаз, улупнайи месэлйирин гьякьнаан йишвариин гюзчивал гъабхбаз фикир тувуб чарасуз ву», – кIура Ибрагьимовди сюгьбатнан эвелиъ.
– Йишвариин агьалйирихъди гъабхурайи ляхникан фу пуз шулу?
– Гьякьикьатдиъ арайиз гъюз мумкинвал айи жюрбежюр хатIалу дюшюшарин гьякьнаан агьалйирин арайиъ гъаврикк ккаъбан ляхин гъабхурача. Мектебариъна бицIидарин багъариъ, ерли поселенйириъ ватанагьлийирихъди вахт-вахтарик гюрюшар тешкил апIувал аьдатназ илтIибкIна. Агьалйир гъаврикк ккаъбан ляхин гъабхбан метлебниинди ерли ТВ-йианра жавабдар гъуллугъарин вакилари сюгьбатар гъахура.
Кьюрдун фасил хатIасузвалиинди кечирмиш апIбан бадали, яшайишдин метлеб айи идарйирин гьял вахт ккимиди ахтармиш апIбан комиссияйин дахилнаъди ахтармиш’валин ляхин дубхна.
Ахтармишар гъахура, амма, гьякьлуди гъапиш, му жигьатнаан йишвариин хайлин камиваларра гъузра. Яшайишдин хуларик цIийир кахъбан себебарикан гъулхиш, асас вуди му хатIалувалар агьалйири электрикдин токдин алатар дюз дарди ишлетмиш апIувалиан арайиз гъюра. Мялум вуйиси, гъулариъ гизаф йирси хулар а. Душвариъ акварин гъурулуш 40-50 йис улихьна дизигнайиб ву. Хъа ишлетмиш’валин муддат улдубчIвиган, фунуб терефра таза алапIувал лазим ву. Саб вахтна швнуб-саб алат токрак кивган, аьхю хатIа арайиз гъюб мумкин ву. Тялукь гъалатIнан дюшюшариъ электрикдин симар ерцIури аьдат ву, замыканиейин натижайиъ цIара кабхъру.
Гъи Хив райондин асас пай агьалйири табиаьтдин газракан мянфяаьт ктабгъура. Хулаъ айи пичарин ахтармишар гъахувал чарасуз лазим ву. Айи нукьсанвалар вахтниинди терг дапIну ккунду. Гьяйифки, гьаз-вуш хайлин ватандашари чарасуз уьлчмйир кьабул апIбаз фикир туврадар.
Райондин яшайишдин игьтияжар тамам апIру саб жерге карханйириъна идарйириъ, улихьдин вахтарихь тевиш, гьамусди улупнайи жигьатнаан аьгьвалат хайлин дигиш дубхьна. Гьамусяаьт райондин саки вари гъулариъ штун цистернйир, мектебариъ, бахчйириъ, культурайин ужагъариъ чIат терефнан шид уьбхру алатар, цIа кабхъбаз аькси сигнализация, цIа ктIубшвру алатар, тялукь щитар а. ЦIа кабхъбан дюшюшар гъахьиш, инсанар ужагъариан удучIвру аьлава йишвар къайдайиккна духна. Ашкар шулайи камиваларин гьякьнаан учу жавабдар касарин улихь теклифар диврача. Читинвалариан удучIвбан бадали, вари мумкинвалар сарф дапIну ккунду.
— Хив райондиъ цIийир кахьбан дюшюшарра айиб мялум вухьуз. Фицдар серенжемар кьабул апIурачва?
— Гьяйифки, тялукь бедбахтвалар арайиз гъюра. Асас вуди цIийир кахьбан дюшюшар хусуси мяишатариъ арайиз гъюра. Кьюрдун фаслиъ хулар манишнахъди тямин апIурайи вахтна, текрар шулза, цIа кабхъбан хатIасузвал уьбхювал лапра лазим ву. Амма му месэлйирихьна хайлин агьалйир вижнасузди янашмиш шула.
